جوجه کشی

وجود ویژگی های مناسب همچون رشد سریع، بلوغ زودرس، تولید تخم بالا، کوتاهی فاصله میان نسل ها، بالابودن تراکم پرورشی در واحد سطح، ارزان بودن جیره مصرفی، حساسیت کم نسبت به بعضی از بیماری های طیور، قیمت بالای تولیدات که شامل گوشت و تخم می باشد و به خصوص بازگشت سریع سرمایه سبب شده است تا بلدرچین به عنوان یک پرنده مطلوب نزد کشاورزان و پرورش دهندگان تلقی شده و علاقمندان زیادی به پرورش صنعتی این پرنده روی آورند.
مهمترین نکاتی که سبب صنعتی شدن پرورش این پرنده شده است به شرح زیر می باشد:

۱ – میزان رشد سریع: میزان رشد این پرنده در حدود ۳/۵ برابر سریعتر از دیگر طیور اهلی می باشد.
۲ – بلوغ جنسی سریع: در حدود سن ۵۰ – ۴۰ روزگی بلدرچین های ماده در پیک تولید هستند.
۳ – تولید تخم بالا: در صورت پرورش صحیح ، این پرندگان در سال اول تولید توانایی تولید ۲۶۰ تخم را دارا می باشند.
۴ – کوتاه بودن فاصله میان نسل ها: توان بلدرچین در تولید ۴ – ۳ نسل در سال اول تولید این امکان را برای محققین فراهم آورده است تا از آن به عنوان پرنده ای آزمایشگاهی استفاده نمایند .
۵ – دوره انکوباسیون کوتاه: جوجه کشی تخم این پرنده ۱۸ – ۱۷ روز طول می کشد.
۶ – تراکم بالای پرورش: با توجه به اینکه جثه این پرنده کوچک و نیز به سطح آبخوری و دانخوری کمتری احتیاج دارد در مقایسه با دیگر پرندگان تعداد پرنده بیشتری در واحد سطح میتوان پرورش داد.
۷ – واکسیناسیون کمتر: با توجه به اینکه گونه های بلدرچین در برابر برخی از بیماری های رایج طیور حساسیت کمتری دارند در نتیجه به واکسیناسیون کمتری احتیاج دارند.

۸ – برگشت سریع سرمایه: با توجه به اینکه سن بلوغ بلدرچین ۵۰ – ۴۰ روزگی می باشد در نتیجه می توان گوشت و تخم این پرنده را سریع به بازار عرضه نمود.
۹ – ارزش غذایی بالای گوشت و تخم بلدرچین: در کشور ما بعد از انقلاب برای اولین بار پرورش بلدرچین در استان یزد آغاز گردید که به صورت مجتمع شامل واحد مادر، گوشتی، بسته بندی و جوجه کشی اداره می گردد.

بلدرچین دارای گوشتی با پروتئین بالا و درصد چربی کمتری می باشد که برای کودکان و بیماران بسیار سودمند و مفید می باشد. تخم بلدرچین بیضی شکل می باشد که وزن آن ۱۵ – ۸ گرم و رنگ آن معمولا سفید با خال های سیاه یا قهوه ای تا آبی و زرد نخودی مایل به سبز می باشد. الگوی تخم و رنگ تخم بلدرچین منحصر به فرد است و منبع خوبی از ویتامین ها (به جز ویتامین c ) می باشد. کیفیت تخم بلدرچین بالاو میزان کلسترول آن از تخم مرغ کمتر است. تعیین جنسیت جوجه بلدرچین از سن ۱ روزگی صورت می گیرد که این کار نیازمند افراد آموزش دیده و ماهر می باشد. اما از سن ۳ هفتگی می توان نرها و ماده ها را به وسیله رنگ پر های ناحیه سینه از یکدیگر تشخیص داد. پرهای سینه ای نرها به رنگ قرمر مایل به قهوه ای و ماده ها به رنگ خرمائی سوخته ( خاکستری با نقاط سیاه رنگ ) روی آنها می باشد.
وزن جوجه های تازه هچ شده در حدود ۱۰ – ۵ گرم می باشد که درسن ۵۰ – ۴۰ روزگی به بلوغ می رسند. وزن بلدرچین های نر بالغ ۱۵۰ – ۹۰ گرم و ماده ها ۱۸۰ – ۱۱۰ گرم می باشد. همچنین تعداد کروموزوم های بلدرچین ۷۸ می باشد که شش جفت آنها کروموزوم های بزرگ، شش جفت متوسط و ۲۷ جفت میکروکروموزوم می باشند که کروموزوم های جنسی از نوع بزرگ می باشند.

جوجه کشی:
تخمگذاری بلدرچین ها از بعد از ظهر شروع و در غروب پایان می پذیرد که بر اساس فصل، شرایط آب و هوائی و برنامه کاری جمع آوری تخم ها چندین بار در طول این مدت صورت می پذیرید. دمای مناسب محل ذخیره سازی تخم ها ۱۲/۵ – ۱۵/۵ درجه سانتیگراد و با رطوبت ۸۰ – ۷۵ % می باشد که این شرایط برای ذخیره تخم ها در مدت زمان ۷ – ۵ روز است. قبل از قرار دادن تخم ها در داخل در دستگاه ستر باید تخم های آلوده را به وسیله کاغذ سمباده یا پارچه پشمی سفت به آرامی تمیز و در محلول گرم ( ۴۳/۳ درجه سانتیگراد ) ضدعفونی کرد. سپس آنها را در دمای ۲۱/۱ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۵ % به مدت ۲۰ دقیقه به نسبت ۲۰ گرم پرمنگنات پتاسیم و ۴۰ سی سی فرمالین گازدهی می نمایند. سپس تخم ها را در داخل دستگاه ستر قرار می دهند.

پرورش جوجه:
دمای آغازین جهت پرورش جوجه بلدرچین در زیر مادر مصنوعی و در بالای سر جوجه ۳۵ درجه سانتیگراد می باشد که این دما هر چهار روز یک بار ۲/۸ – ۲/۵ درجه کاهش می یابد تا به ۲۱ درجه سانتیگراد برسد . معمولا برای هر جوجه ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا تا سن ۳ هفتگی در نظر می گیرند. استفاده از آب شکر ۸% در ۳ – ۲ روز اول نتیجه خوبی را در بر خواهد داشت . برای جوجه بلدرچین ها تا سن ۳ هفتگی ۲ سانتی متر دانخوری و ۱ سانتی متر آبخوری به ازاء هر قطعه در نظر می گیرند. در دو هفته اول نوررسانی ۲۴ ساعته می باشد که پس از آن تا ۱۲ ساعت کاهش می یابد.

پرورش نیمچه:
معمولا از دو روش برای پرورش بلدرچین استفاده می شود: ۱ – بستر ۲ – باتری که اخیرا مورد استفاده قرار می گیرد که دارای مزایایی همچون تعداد جوجه بیشتر در واحد سطح، نیروی کار کمتر، بهداشت بهتر، سهولت در حذف، درمان و پیشگیری و استفاده بهتر از سطح می باشد.
دمای مورد نیاز نیمچه ها ۲۸ – ۲۱ درجه سانتیگراد می باشد و از ۱۲ ساعت نور تا سن ۵ هفتگی که بلدرچین ها به قفس های تخمگذاری منتقل می شوند بهره می برند. برای رشد بهتر، نرها و ماده ها جدا از یکدیگر پرورش داده می شوند. در این سن در بستر به ازاء هر نیمچه ۱۸۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع بسته به نوع جوجه وفصل در نظر می گیرند. برای هر جوجه ۳ – ۲/۵ سانتیمتر دانخوری و ۲ – ۱/۵ سانتیمتر آبخوری در نظر می گیرند. در صورت استفاده از آبخوری نیپل، هر نیپل برای ۱۵ پرنده در نظر گرفته می شود .

پرورش بلدرچین مادر:
در حالت تجاری بلدرچین ها در قفس های توری به ظرفیت ۲۰ تا ۳۰ و حتی ۴۰ بلدرچین پرورش داده می شوند. معمولا به ازاء هر بلدرچین ۲۰۰ – ۱۵۰ سانتیمتر مربع فضا در قفس در نظر گرفته می شود. مقدار فضای دانخوری ۳ – ۲/۵ سانتیمتر به ازاء هر قطعه می باشد. مقدار فضای آبخوری معمولا عامل محدود کننده ای در سیستم قفس نیست. قفس ها معمولا تا ۸ ردیف نصب می شوند. سن فروش بلدرچین ها معمولا ۱۸ – ۱۷ هفتگی می باشد .

بیماری ها:
بلدرچین معمولا به بیماری های زیر حساسیت بیشتری دارد:

۱ – مارک: که واکسیناسیون آن در سن ۲۰ روزگی و با تزریق در ناحیه گردن صورت می گیرد.
۲ – نیوکاسل: که واکسیناسیون آن همزمان با مارک به صورت قطره چشمی صورت می گیرد و هر ۳ ماه یک بار به صورت اسپری مصرف می گردد.
۳ – آبله: که واکسن آن در ۸ -۶ هفتگی مصرف می گردد.

از دیگر بیماری هایی که بلدرچین را درگیر می نماید می توان به کوکسیدیوز، کانی بالیسم، سالمونلا، ورم روده ای قرحه ای و برونشیت اشاره کرد.

▪ درصد تلفات بلدرچین در سنین مختلف به قرار زیر می باشد :

۱۰ – ۱ روزگی: ۲ %

۱۰ روزگی تا شروع تخمگذاری ۲%

دوره تخمگذاری (۱۰ ماه ) ۱۵%

نویسنده: مهندس حبیب اله زارع

منبع : سایت فارمیران