جوجه کشی

انواع دستگاه های جوجه کشی
دستگاه های چند مرحله ای دستگاه های تک مرحله ای در دستگاه های چند مرحله ای در چند مرحله تخم مرغ ها در داخل دستگاه قرار داده می شوند و پس از ۱۸ روز، اولین سری تخم مرغ ها به هچر انتقال می یابند و فضای خالی داخل ستر مجدداً توسط تخم مرغ های جدید پر می شود.سیستم های چند مرحله ای از نظر ظرفیت گرم کنندگی و خنک کنندگی ضعیف بوده و در اصل خود تخم مرغ ها سبب گرم شدن دستگاه می شوند. پس از گذشت ۹ روز اول دوره انکوباسیون حرارت ناشی از تنفس جنین باعث گرم شدن دستگاه می شود، لذا در سیستم های چند مرحله ای چون تخم مرغ ها با سنینی مختلف حضور دارند حرارت آزاد شده از تخم مرغ ها سبب گرم نمودن دستگاه می شود و این مسئله باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می شود از اینرو هزینه پایین تری از این نظر نسبت به دستگاه های تک مرحله ای دارند. فقط چون امکان خالی نمودن دستگاه سخت تر می باشد از نظر بهداشتی نسبت به سیستم های تک مرحله ای شرایط ضعیف تری دارند.در دستگاه های تک مرحله ای که به دستگاه های تمام پر- تمام خالی معروفند، تخم مرغ ها در یک مرحله وارد ستر شده و پس از ۱۸ روز خارج و وارد هچر می شوند. به همین دلیل جهت گرم نمودن دستگاه و خنک نمودن آن به ظرفیت بیشتری از سیستم های گرمایشی و خنک کننده نیاز دارندمایکوپلاسماگلی سپتیکوم به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تهدیدکننده سلامت گله های طیور بشمار رفته و در حدود یک سوم جمعیت طیور تخمگذار عموم کشورها با این عفونت درگیر بوده، ۷۵% این مرغان در سنین متفاوت و ۱۵ درصد همسن بوده اند . در مورد نژاد های خانگی این معضل تا ۹۰% گله را درگیر می نماید . بقیه ماکیان مانند بوقلمون ، کبک ، قرقاول صحرایی ، مرغ شاخدار ، بلدرچین ، اردک ، و پنگوئن نیز مستعد ابتلا بوده و در امان نمی باشند و گاهی اوقات دیده می شود که علائم بیماری را تا برخورد به شرایط خاص نظیر استرس بروز نمی دهد. بروز بیماری متعاقب درگیری با عفونت ، تابع شرایط محیطی می باشد و عامل بیماری در مقابل مواد شیمیایی مختلف نظیر ضد عفونی کننده ها و آنتی بیوتیک های وسیع الطیف حساسیت زیادی نشان می دهد . شدت و علائم ظاهری بیماری در صورت همزمانی با عفونت های دیگر یا عوامل مستعد کننده متغیر است . عوامل مستعد کننده شامل کمبود مواد غذایی ، بدی شرایط تغذیه ، نحوه مدیریت فارم ها و نیز میزان آمونیاک و گرد و غبار می توانند مضر باشند . سایر عوامل بیماری زا شامل ویروس نیوکاسل و عفونت های تنفسی (برونشیت ) سویه های مورد استفاده در واکسن و یا فرم بیماری زای اشرشیا کلی و هموفیلوس گالینارم نیز مطرح می باشند .در شرایط تجربی طول دوره کمون بیماری ، فاصله زمان آلودگی و بروز عفونت بین ۶-۲۱ روز می باشد . این در حالیست که در شرایط طبیعی در فارم ها به دلیل عدم کنترل جمیع شرایط امکان تشخیص دقیق دوره نهفتگی بیماری (میزان و طول مدت تهاجم عامل بیماری ) وجود ندارد.ظهور علایم با شروع تولید مقارن بوده (بین هفته ۲۶-۳۸) و احتمالاً نشان دهنده دوره نهفتگی طولانی این بیماری می باشد . سرعت انتشار این بیماری در داخل گله بسیار زیاد است . زمان انتشار بیماری درتمامی گله در حدود یک یا دو هفته بعد از اولین آلودگی می باشد . نحوه انتشار از طریق تماس مستقیم و نیز از طریق هوا ، گرد و غبار ، قطرات آب و ظرف و لوازم آلوده است . در این خصوص جعبه های حمل و مواد غذایی و آب و حتی نژاد مرغ را نیز نباید از نظر دور داشت . طبیعتاً مراکز جوجه کشی از اهمیت زیادی برخور دارند و انتشار بیماری از طریق هچری ها و تخم مرغ های آلوده (از مادر ) مهم می باشند. شدت و میزان درگیری گله با بیماری متغییر بوده ، در فصول سرد ، دوره نهفتگی بیماری طولانی تر و حدت بیشتری دارد ، به خصوص در طیور جوان حدت بیماری از طیور مسن بیشتر است . طیور بهبود یافته در واقع به عنوان حامل بیماری مطرح می باشند . علائم این بیماری به تدریج در گله نمود پیدا می کند . علائم تنفسی معمولاً تا هفته ها باقی می ماند .اولین علامت ریزش ترشحات کف آلوده و تورم چشم ها می باشد . طیور مبتلا برخی اوقات علایمی نظیر سرفه خشک و خس خس و رال تنفسی را نشان می دهند . ضعف وضعیت جسمانی و افت وزنی معمولاً در این بیماری مشهود است . در نیمچه شدت علائم بیماری شدیدتر بوده و شامل کاهش شدید رشد و کاهش جذب مواد غذایی است . طیور تخم گذار کاهش مصرف غذایی را نشان داده و به تولید خود در سطح پایینی ادامه می دهند . اولین ضایعات در بوقلمون در کیسه های هوایی و ریه ها نمایان می شوند . در بعضی موارد تورم یک یا هر دو سینوس پیش چشمی رخ می دهد . اغلب کیسه های هوایی ضخیم و تورم را نشان می دهند ( به خصوص اگر این مسئله با واکسیناسیون های برونشیت و نیوکاسل توام باشد ) حتی در برخی موارد کیسه های هوایی دارای ترشحات پنیری و لزج هستند .بسته به شرایط محیطی و آب و هوایی و درگیری با عفونت های ثانویه ، درصد ابتلا و مرگ و میر در فارم ها میزان متغیری را نشان خواهد داد.در نیمچه ها عفونت خفیف با مرگ و میر کم تا شدید با مرگ و میر بالا بروز می کند در صورت عدم انجام اقدامات مدیریتی مناسب و وجود استرس در گله یا سایر عوامل بیماری زا میزان مرگ و میر بالا خواهد رفت . طیور بالغ معمولاً درصد مرگ و میر پایین نشان می دهند ، ولی اغلب آنها ظاهری غیر سالم و بیمار گونه خواهند داشت .

 در بوقلمون وضعیت متفاوت بوده و انتظار تلفات بالایی می رود . تشخیص اولیه ممکن است بر اساس تاریخچه گله و گزارشات ثبت شده از دوره باشد و یک تست داخل لوله یا پلیت جهت تشخیص عامل بیماری زا (مایکوپلاسما گالی سپتیکوم ) می تواند فرد را نسبت به تشخیص اولیه مطمئن تر سازد .تائیدات بعدی با جداسازی عامل و شناسایی آن صورت خواهد گرفت . اعتقاد عمومی بر این است که بروز عفونت مایکوپلاسما گالی سپتیکوم یک ضایعه بزرگ برای مرغدار محسوب می شود . به علاوه افت تولید و تلفات ، مرغدار را وادار به استفاده از دارو و سایر تمهیدات نظیر پاکسازی محیط و نگهداری مضاعف می نماید. سالن ها حداقل برای مدت ۳۰ تا ۹۰ روز باید خالی نگه داشته شوند. کاهش تولید ، کاهش فروش را در پی داشته و وضعیت را به مراحل بدتر سوق میدهد . اگر گله ای آلودگی به این نوع بیماری را نشان دهد معمولاً سود خوبی نخواهد داشت . پیشگیری :به عنوان اولین قدم ، امروزه قرنطیقه انفرادی در مرغداری ها اعمال می شود . همه فعالیت ها را باید متوقف نمود، افرادی که به مرغداری رفت و آمد دارند (به خصوص آنهایی که با گله تماس دارند)از مهمترین عوامل انتقال محسوب می شوند . البته این تماس ها تا زمانی که لاکرهای مناسبی تعبیه نشده باشند به طور کامل قابل کنترل نخواهد بود . هر ساله باید کلیه فعالیت ها را ثبت و در گزارشات قید نمود . این مسئله کمک بسزایی برای افرادی خواهد بود که برای ارزیابی گله و درمان یا جلوگیری از پیشرفت بیماری فعالیت می کنند . از بازدیدهایی غیرضروری ، مخصوصاً از سایر فارم ها اجتناب شود . در صورت اجبار به بازدید ، حدالامکان در روز فقط از یک سالن بازدید گردد . در این مورد مدیر این فارم ها بیشتر مد نظر می باشند .این موضوع باید برای کارگران نیز کاملاً روشن و توجیه شده باشد و بعلاوه خانواده های کارگران نیز نباید در محل هایی نظیر سالن های بسته بندی و فرآوری گوشت یا جوجه کشی و سایر محل هایی که احتمال آلودگی در آنها زیاد است مشغول به کار باشند . لازم است در مورد این اقدامات با مسئول فارم یا مدیر مرغداری هماهنگی لازم به عمل آمده باشد . در صورت اشتغال به کار ایشان در چندین سالن از یک مجموعه ، سعی جداسازی محدوده های کاری و مدیریت سالن ها نمایید تا از چرخش افراد بین سالنهای با آلودگی متفاوت یا با سن متفاوت جلوگیری شود . برای بازدیدکنندگان لباس و روپوش های مجزا و مخصوص فراهم نمایید . افراد را قبل از ورود کنترل کنید . به هیچ وجه اجازه ورود رانندگان کامیون به سالن ها ندهید. کارگران پاره وقت نیز باید لباس خاص خود را داشته و به طور مرتب شستشو شوند.برنامه پیشرفته قدم به قدم پاک سازی سالن های آلوده :ـ سالن ها را به طور کامل تخلیه نمایید ( تمام طیور و لوازم و تجهیزات قابل انتقال و هر آنچه که احتمال آلودگی داشته باشد .ـ بستر و تمامی فضولات را از کف سالن منتقل کنید .ـ تمامی سطوح داخلی و خارجی دیوارها ، سقف ، ستون ها ، تهویه ها و دریچه های آن ، مجاری ورود هوا و سایر جاها را به طور دقیق با فشار آب شستشو دهید . استفاده از مواد پاک کننده سرعت این شستشو را بالا می برد ـ از ترکیبات فنل دار یا اسید کرسیلیک با غلظت مناسب و یا ترکیبات کلردار ۰٫۰۲۵% استفاده و کلیه سطوح داخلی و خارجی سالن را ضدعفونی نمایید ـ کف سالن و تمامی دیوارها تا ارتفاع ۱٫۵ تا ۲ متر و ستون های آن را با اسپری محلول ۰٫۱% گلوتارآلدئید در یک گالون برای ۱۰ متر مربع ضدعفونی نمایید . همچنین به شعاع ۲ تا ۵ متری (۵ تا ۱۰ فوت ) اطراف سالن و درهای ورودی را اسپری نمایید. تمامی منافذ ورودی و مبادی سالن ها را به مدت ۲۴ ساعت مسدود نموده و هیچ گونه تهویه ای انجام ندهید . روز بعد با ایجاد گاز فرمالدئید و بستن منافذ و ورودی های سالن ، هوای آن و زوایای غیر قابل دسترسی را ضد عفونی نمایید  ـ مبادی ورودی و ستون های داخلی و نیز سطح دیوارها را با اسپری ضد حشره حاوی کاربایل با غلظت توصیه شده ضد عفونی نمایید تا ورود حشرات ناقل تا حدی کنترل شود . با اضافه نمودن مالاتیون و یا استفاده توام با گریسیلیک اسید می توان در مکان های مختلف از آن استفاده نمود .ـ تجهیزات سالن را بعد از شستشو و ضد عفونی مجدداً به سالن انتقال دهید .ـ به مدت دو هفته سالن را خالی نگه دارید .ـ در صورت وجود سابقه بیماری محیط بیرون سالن را نباید از نظر دور داشت و باید تمهیدات خاصی برای جلوگیری از عفونت و آلودگی مجدد در نظر گرفت . ـ جوجه ها را حتماً از جوجه کشی عاری از عوامل مایکوپلاسما تهیه کرده و حتی در این مورد تخم مرغها و وسایل حمل آنها نیز باید کنترل گردند .ـ کارکنان مرغداری باید جهت رسیدگی ، از سالن های دارای جوجه های جوان به طرف سالن های دارای جوجه های مسن تر حرکت نمایند . ( در صورت نگهداری گله های با سن متفاوت )ـ بهتر است سن همه گله ها یکسان باشد و از محل های مجزایی خدمات بگیرند (مخازن دان مجزا ـ کارگران و عوامل نگهداری گله ها را مکلف به استفاده از لباس و کفش مناسب و مجزا نمایید و برای سایر افرادی که حضور دائمی ندارند لباس های مجزا و مشخصی در نظر داشته باشید . این مسائل اثرات چشمگیری در کنترل و جلوگیری از بیماری دارد  ـ در صورت ارائه سرویس توسط ماشین ها و وسایل نقلیه مشترک (جهت حمل دان و حمل تخم مرغ ) رانندگان آنها نباید خودرو را ترک نمایند . و در صورت عدم امکان رعایت این مسئله حدالامکان نباید وارد مخازن دان شوند. تخم مرغ سطح پوسته تخم مرغ به طور تقریبی دارای حدود ۷ الی ۸ هزار منفذ می باشد. که بخش اعظم آن در قسمت پهن تخم مرغ قرار دارندروی پوسته یک غشاء نازک گلیکوپروتئینی به نام کوتیکول وجود دارد که به عنوان نوعی میکانیسم دفاعی جهت جلوگیری از ورود باکتریها عمل می کند. در شرایطی که تخم مرغ ها کثیف هستند، تراشیدن (سمباده یا کاردک زدن) سطح تخم مرغ ها به جهت تمیز کردن آن منجر به از بین رفتن لایه کوتیکول شده و این مسئله باعث از بین رفتن میکانیسم دفاعی فوق شده و در نتیجه توانایی پوسته برای جلوگیری از ورود آلودگی ها به داخل تخم مرغ کاهش یافته و میکروب ها راحت تر وارد تخم مرغ می شوند. شاخص شکل Shape Index)) : درصد نسبت عرض تخم مرغ به طول آن می باشد. استاندارد SI برای یک تخم مرغ نرمال ۷۴ می باشد، هر چه این عدد به طرف بالا برود سبب گرد شدن تخم مرغ و هر چه به سمت پایین بیاید موجب دراز شدن تخم مرغ می شود. که هر دو حالت فوق با کاهش جوجه درآوری همراه می باشند. بهداشت مرغ های مادر و مراقبت از تخم مرغ های هچ  درصد بالایی از موفقیت در هچ به کیفیت تخم مرغ وابستگی دارد. بهداشت تخم مرغ از سالن مادر شروع می شود و نیاز مبرم به دقت و توجه و مدیریت آشیانه های تخم گذاری دارد. جنس آشیانه ها، جابه جایی دقیق تخم مرغ ها و انبار سازی آنها به شرایطی فراتر از سطح استاندارد نیاز دارد. مدیریت تولید کننده در گله های مادر برای تولید تخم مرغ های تمیز خیلی حیاتی است. در خیلی از مناطق به علت اینکه برنامه ای برای بهداشت ندارند و یا از شیوه های نامطلوب استفاده می کنند یا کمترین سطح مدیریت را داشته اند، درصد هچ آنها خیلی پایین بوده است. امروزه با وارد شدن دستگاه های اتوماتیک شرایطی را بوجود آورده است که خیلی از مسائل مدیریتی را حل کرده است و بیشترین سطح بهداشتی را فراهم آورده است. ولی هزینه زیادی که این گونه دستگاه ها دارند معمولا تولید کنندگان اشتیاقی برای بکار بردن آنها در سالن های خویش ندارند.آشیانه ها همیشه باید تمیز نگه داشته شوند و بستر در یک پایه منظم و با قاعده به طور مرتب جایگزین شود. از استفاده یونجه خشک و یا کاه خود داری نمایید زیرا که ممکن است که آلوده به هاک آسپرژیلوس باشند. بهترین انتخاب برای بستر مناسب ، تراشه نرم چوب است. تخم مرغ ها باید به طور منظم از آشیانه ها جمع آوری شوند و این کار باید حداقل روزی چهار بار صورت گیرد. و آشانه ها در انتها با توجه ویژه ای ضد عفونی شوند.بهترین نتیجه در هچ وقتی حاصل می شود که بلافاصله بعد از جمع آوری تخم مرغ ها آنها را ضد عفونی نمود. در این صورت میزان مرگ و میر، عفونت بند ناف و هر عاملی که سبب مرگ و میر شده در هچ کاسته می شود. یکی از اطلاعات خیلی مهم این است که در باره ضد عفونی کردن با آلدهید ها منع مصرف وجود دارد زیرا که سلامتی را با مشکل ایجاد می کند. در بعضی مناطق به ضدعفونی اهمیت نمی دهند و با یک شستشوی ساده و سطحی و بدون رویه خاص هچ را انجام می دهند. این گونه از مناطق همیشه ممکن است با آلودگی های سالمونلایی سر و کار داشته باشند. بنابراین وقتی که به روال و رویه خاصی ضد عفونی را انجام ندهیم نباید که انتظار بهترین نتایج را داشته باشیم. در حال حاضر ضدعفونی آشیانه ها با اسپری های شیمیایی یکی از روشهای تمیز کردن و پاکیزه کردن است که بهترین نتایج را در پی داشته است.بهداشت دست در طی کلیه مراحل دست به دست شدن تخم مرغ ها از دست کارگر سالن به دست کارگر کارخانه جوجه کشی فوق العاده مهم است و برای این کار باید حتماً از تدارک کافی و آمادگی نسبی برخوردار باشید.تمیز کردن، ضد عفونی و دود دهی منظم محل ذخیره سازی تخم مرغ ها و تجهیزات آن امری ضروری و واجب است. بخصوص مکان هایی که تخم مرغ های چندین سالن در آن انبار می شوند. در وسیله حمل ونقل تخم مرغ ها نیز باید سطح نسبی از استاندارد بالا حفظ شود. این استاندارد بالا باید تا زمانی که تخم مرغ ها به انبار کارخانه جوجه کشی می رسند حفظ شود.نکات مدیریتی کارخانه جوجه کشی :کارخانه جوجه کشی یکی از مراکز مهمی است که تخم مرغها و تجهیزاتی که وارد آن می شود باید کاملا از استاندارد های امنیت زیستی برخوردار و میزان پاتوژنی که بروی آنها وجود دارد کاملا برسی شود. بنابراین کارخانه جوجه کشی یکی از مراکزی است که استعداد زیادی به آلودگی را دارا است و ممکن است یکی از فاکتورهای منابع آلودگی جوجه هایی باشد که از کارخانه تهیه می شود.همان اندازه که نکات مدیریتی پایه ای برای احداث یک سالن مرغ داری وجود دارد ، نکات پایه ای فراوانی نیز برای احداث کارخانه جوجه کشی نیز وجود دارد که می تواند به بهتر فراهم آوردن استاندارد های بهداشتی کارخانه کمک های فراوانی نمای- محل احداث : کارخانه تا جای که ممکن است باید از سالن های مرغ داری دورتر احداث شود در حالیکه به راحتی بتواند تخم مرغ های سالن های مادر را جمع آوری کند.- نقشه ساختمان : طراحی دقیق نوع ساختمان و محیط کارخانه می توان کمک شایانی را به کاهش آلودگی و با جدا ساختن دو منطقه آلوده با تمیز کمک به فراهم آوردن بهداشت کند- تهویه : ایجاد یک تهویه با برقراری جریان مناسب هوا در یک دستور العمل خاص می تواند خیلی کمک کننده به کاهش و به حداقل رساندن جابه جای عفونت باشد. وسایل تهویه باید هوای تازه و تمیز را تهیه کند و هوای داخل سالن های هچری را به بیرون هدایت کنند تا جای که کمترین امکان برگشت را داشته باشند. به همین ترتیب هوای که خارج می شود نباید به وسایلی که غیر قابل مصرف هستند راه یابد. البته بعضی از کارخانه ها از سیستم چرخشی جریان هوا همراه با ضد عفونی آن استفاده می کنند. انهدام مواد بی مصرف : موادی که در کارخانه استفاده نمی شوند باید دور ریخته شوند، این مواد نباید در مکانهایی که در نزدیکی سالن های مرغ داری است ریخته شوند و یا نباید برای محیط زیست مشکلی ایجاد کنند. ایجاد امنیت برای کارخانه : مثل هر سالن مرغ داری که به ایجاد امنیت و کنترل رفت و آمد نیاز دارد کارخانه هم به امنیت نیاز دارد و این بسیار کمک کننده است. فراهم آوردن وسایل دوش گرفتن برای هر کسی که می خواهد وارد کار خانه شود و یا حد اقل فراهم آوردن امکانی را که پیش گیری انجام شود. ست  زمان انکوباسیون تخم مرغ ها به طور متوسط ۵۰۴ ساعت (۲۱ روز) می باشد که ۱۸ الی ۱۹ روز اول به ستر اختصاص می یابد. قبل از ورود تخم مرغ ها به داخل ستر بایستی توسط کارشناس مربوطه مدت انکوباسیون تخم مرغهای هر فارم تعریف گردد که این کار با توجه به سن گله مادر، اندازه تخم مرغ های قابل جوجه کشی و نیز نوع دستگاه انجام می پذیرد و پس از اعمال تصحیحات صورت گرفته انکوباسیون هر فارم در شناسنامه ستری آن ثبت می شود و این مسئله بیانگر زمان مناسب ورود تخم مرغها به داخل ستر نیز می باشد ۴ اصل قابل کنترل در سترها عبارتند از۱- دما: که در طول دوره ثابت می باشد (حدود ۳۷/۴ درجه سانتیگراد (۹۹/۴ درجه فارنهایت)) که توسط المنت های تعبیه شده در دستگاه ستر فراهم می گردد. همانطور که قبلاً گفته شد در سیستم های چند سنی، گرمای تولید شده از تخم مرغ ها پس از ۹ روزگی نیز سبب گرم شدن تخم مرغها با سن پایین تر می شود.    ۲- رطوبت: میزان رطوبت مورد نیاز در ستر ۸۴ درجه فارنهایت می باشد که در دستگاه های مختلف جوجه کشی ، به صورت بخار آب ، اسپری آب و یا دیسک های گردان تامین می گردد. تهویه: هوای ستر ها توسط هوای سالن تامین می شود، که به ازای هر ۱۰۰۰ عدد تخم مرغ ۰/۱۴ متر مکعب در دقیقه در نظر گرفته می شود.   ۴- چرخش: جهت جلوگیری از چسبیدن نطفه به پوسته تخم مرغ، چرخش تخم مرغ ها با زاویه ۴۵ درجه در هر ۱ ساعت ضروری می باشد، به گونه ایی که کاهش میزان زاویه چرخش و یا دفعات چرخش سبب کاهش میزان جوجه درآوری می شود.. ترانسفرتخم مرغ ها پس از ۱۸ تا ۱۹ روز از سینی های ستری به سبدهای هچری انتقال می یابند. این عملیات بسته به نوع دستگاه ها و امکانات کارخانه جوجه کشی می تواند توسط اِگ لیفتر ، دستگاه های دستی مشابه و یا پارو انجام پذیرد. در طراحی کارخانه جوجه کشی بهتر است سالن جداگانه ای مابین ستر و هچر به عنوان سالن ترانسفر در نظر گرفته شود. در ضمن افزایش دمای سالن ترانسفر به حدود ۲۷ درجه در زمان جابجایی تخم مرغ ها ضروری می باشد. مدت زمان استاندارد جهت ترانسفر در دستگاه های جوجه کشی مختلف متفاوت می باشد (پیترسایم حدود ۶ دقیقه، باکای حدود ۷ دقیقه، جیمز وی حدود ۱۰ دقیقه و …) . در صورت افزایش زمان ترانسفر ، تلفات جنینی در مرحله چرخیده (Turned) افزایش می یابد. در ضمن در خصوص جمع آوری تخم مرغ های انفجاری نیز بایستی دقت بسیار زیادی به عمل آید.یکی از عملیات های ضروری در زمان ترانسفر وزن کشی مجدد تخم مرغ های علامت گذاری شده می باشد تا بدین طریق میزان افت ستری محاسبه شود. افت وزن ستری ایده آل حدود ۱۲-۱۱ درصد وزن اولیه تخم مرغ می باشد. و نظرات هچر تخم مرغ ها به مدت ۲ الی ۳ روز در داخل هچر قرار می گیرند. کلیه موارد و اصول ذکر شده در ستر ، غیر از چرخش در هچر نیز انجام می پذیرد.  ۱- دما: در طول دوره روند کاهشی را دنبال کرده و در کل در هچر دمای پایین تری نسبت به ستر خواهیم داشت. ۲- رطوبت: رطوبت در طی هچری به صورت یک منحنی سینوسی بوده و پس از یک خیزش به طرف بالا (۹۰ درجه فارنهایت یا ۳۲٫۲ درجه سانتیگراد) روند نزولی را تا انتهای تفریخ دنبال می کند.  ۳- تهویه: میزان هوای مورد نیاز در هچر دو برابر میزان ستری در نظر گرفته می شود. یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ عدد تخم مرغ ۰/۲۸ متر مکعب در دقیقه هوا نیاز می باشد. بهترین میزان افت هچری نیز ۲۱-۲۰ درصد می باشد. تخلیه جوجه:    ۱- با توجه به ساعت چیدن: در این روش پس از اتمام زمان انکوباسیون در نظر گرفته شده ،  جوجه ها بر اساس همان ترتیبی که در ابتدا تخم مرغ آنها در ستر چیده شده است در هچر تخلیه می شوند.    ۲- تخلیه بر اساس ساعت پیک رطوبت در هچر: با در نظر گرفتن اینکه کدام هچر در زودترین زمان ممکن افزایش رطوبت داشته، می توان عدد کد تخلیه را به آن اختصاص داد.    ۳  – وزن کشی جوجه ها: حدود ۲ الی ۳ ساعت قبل از تفریخ جوجه با توزین جوجه سینی های علامت گذاری شده و برآورد میزان نسبت جوجه به تخم مرغ، می توان کد تخلیه را صادر نمود.   ۴- مشاهده جوجه ها: که این روش سنتی ترین روش تخلیه می باشد و به جهت باز و بسته شدن مکرر درب هچرها و به هم ریختن تعادل دما و رطوبت آنها چندان مطلوب نمی باشد. به طور کلی می توان گفت در صورتی که اطلاعات واصله از فارم مادر کامل باشد بهترین روش ، روش شماره ۱ بوده، در غیر این صورت توسط وزن کشی جوجه ها ۲ الی ۳ ساعت قبل از تخلیه می توان کد تخلیه را صادر نمود. بهترین نسبت جوجه به تخم مرغ در فصول سرد سال ۶۸/۵ %  –  ۶۷/۵ % و در فصول گرم سال ۶۹/۵ % –  ۶۸/۵ % می باشد. جهت شمارش هر ۱۵۰۰۰ قطعه جوجه یک کارگر در نظر گرفته می شود و مدت زمان تخلیه هر گاری حدود ۱۵ دقیقه می باشد. جوجه های درجه ۱ درون کارتن ها در ۴ قسمت ۱۰۰ تایی (در فصل زمستان) و یا ۸۰ تایی (در فصل تابستان) قرار داده می شوند. جوجه های درجه ۲ هر واگن پس از اتمام تخلیه آن واگن مجدداً به دستگاه انتقال داده می شوند تا پس از پایان تخلیه و شمارش جوجه ها مجدداً مورد بازدید قرار گیرند. در این صورت امکان برگشت تعدادی از جوجه های جداسازی شده به جمع جوجه های درجه ۱ می باشد. توزین جوجه ها: وزن کشی جوجه ها به دو صورت گروهی و انفرادی ، ۱ ساعت پس از تخلیه هر واگن جوجه صورت می گیرد. میانگین وزن حاصل از توزین گروهی به عنوان وزن نهایی جوجه ها بوده و در کارت گواهی بهداشتی جوجه ها ثبت می گردد. پس از توزین انفرادی جوجه ها ، cv جوجه های تولیدی محاسبه شده و با cv تخم مرغ های آن مقایسه می گردد. در بهترین شرایط انتظار ۱ واحد اختلاف بین این دو عدد می باشد. در صورت اختلاف بیشتر احتمالاً عواملی در جوجه کشی مسبب این اختلاف گردیده که بایستی بررسی شود و یا بعضاً مشکلات پوسته و نیز انبارداری می تواند این پراکندگی را بوجود آورد. نگهداری جوجه در پارکینگ جوجه: کنترل هوای مورد نیاز جهت جوجه ها (با توجه به تعداد آنها)، دما و رطوبت سالن، میزان نور سالن و فاصله حدوداً ۱ متری واگن های جوجه از همدیگر، از جمله عوامل ضروری جهت آرامش جوجه ها در سالن انتظار می باشند. از بین بردن ضایعات جوجه کشی خروج ضایعات از جوجه کشی و یا در صورت امکان تبدیل آنها به پودر ضایعات پخته شده نیز به جهت جلوگیری از انتقال آلودگی ضروری می باشد. حمل جوجه متاسفانه بعضاً به دلیل سهل انگاری و بی توجهی رانندگان ماشین های حمل جوجه ، مشکلات بسیار زیادی در واحد مرغداری گریبانگیر مرغدارها می شود. در این خصوص ضروریست که کامیون های حمل به سیستم گرمایش و یا سرمایش مجهز باشند ، و نشانگر درجه حرارت بایستی در کامیون ها تعبیه شود.کارواش و ضدعفونی ماشین های حمل، قرار دادن مناسب کارتن ها در داخل ماشین (عدم قرار دادن کارتن ها در کف ماشین) و رعایت کلیه استانداردهای حمل سبب افزایش کیفیت و رضایت مندی مرغداران خواهد شد. روش های ارزیابی عملکرد کارخانه جوجه کشی   تعیین علت بروز مشکل در زمانی هر چه کوتاهتر به جهت انجام سریع اقدامات تصحیحی، لازم و ضروریست و تاخیر در تشخیص از نظر اقتصادی زیان بار می باشد. دو راه جهت ارزیابی پیشنهاد می گردد  ۱- نور بینی ( candling )   در پایان هفته نخست رشد جنینی تخم مرغ انجام می پذیرد. بدین منظور پس از عبور نور از بین تخم مرغ ها، تخم مرغ های روشن شناسایی و جداسازی می شوند. در مرحله بعد پس از باز نمودن تخم مرغ های بی نطفه و دارای نطفه تفکیک انجام می پذیرد. ۲- بررسی تخم مرغ های تفریخ نشده (Trouble shoting بررسی تخم مرغ های هچ نشده وسیله ای برای تشخیص دلایل قطعی افت تفریخ نمی باشد، اما به عنوان یک روش می تواند برای آزمایش های بعدی مفید باشد و موجب ارتقای اطلاعات یک مدیر جوجه کشی می گردد. مشکلات بوجود آمده می تواند بر اثر انحراف از مقادیر تولید شده دما، رطوبت، چرخش، تهویه و … رخ دهد. موقعیت طبیعی جوجه در تخم مرغدر حالت نرمال ستون فقرات جنین، موازی با محور طولی تخم مرغ بوده و نوک در زیر بال راست قرار می گیرد. نوک منقار در سمت کیسه هوایی در انتهای پهن تخم مرغ جای می گیرد، بدین طریق جنینی به کیسه هوایی دسترسی پیدا کرده و شروع به تنفس ریوی می کند.بهداشت مرغ های مادر و مراقبت از تخم مرغ های هچ  درصد بالایی از موفقیت در هچ به کیفیت تخم مرغ وابستگی دارد. بهداشت تخم مرغ از سالن مادر شروع می شود و نیاز مبرم به دقت و توجه و مدیریت آشیانه های تخم گذاری دارد. جنس آشیانه ها، جابه جایی دقیق تخم مرغ ها و انبار سازی آنها به شرایطی فراتر از سطح استاندارد نیاز دارد. مدیریت تولید کننده در گله های مادر برای تولید تخم مرغ های تمیز خیلی حیاتی است. در خیلی از مناطق به علت اینکه برنامه ای برای بهداشت ندارند و یا از شیوه های نامطلوب استفاده می کنند یا کمترین سطح مدیریت را داشته اند، درصد هچ آنها خیلی پایین بوده است. امروزه با وارد شدن دستگاه های اتوماتیک شرایطی را بوجود آورده است که خیلی از مسائل مدیریتی را حل کرده است و بیشترین سطح بهداشتی را فراهم آورده است. ولی هزینه زیادی که این گونه دستگاه ها دارند معمولا تولید کنندگان اشتیاقی برای بکار بردن آنها در سالن های خویش ندارندآشیانه ها همیشه باید تمیز نگه داشته شوند و بستر در یک پایه منظم و با قاعده به طور مرتب جایگزین شود. از استفاده یونجه خشک و یا کاه خود داری نمایید زیرا که ممکن است که آلوده به هاک آسپرژیلوس باشند. بهترین انتخاب برای بستر مناسب ، تراشه نرم چوب است. تخم مرغ ها باید به طور منظم از آشیانه ها جمع آوری شوند و این کار باید حداقل روزی چهار بار صورت گیرد. و آشانه ها در انتها با توجه ویژه ای ضد عفونی شوند.بهترین نتیجه در هچ وقتی حاصل می شود که بلافاصله بعد از جمع آوری تخم مرغ ها آنها را ضد عفونی نمود. در این صورت میزان مرگ و میر، عفونت بند ناف و هر عاملی که سبب مرگ و میر شده در هچ کاسته می شود. یکی از اطلاعات خیلی مهم این است که در باره ضد عفونی کردن با آلدهید ها منع مصرف وجود دارد زیرا که سلامتی را با مشکل ایجاد می کند. در بعضی مناطق به ضدعفونی اهمیت نمی دهند و با یک شستشوی ساده و سطحی و بدون رویه خاص هچ را انجام می دهند. این گونه از مناطق همیشه ممکن است با آلودگی های سالمونلایی سر و کار داشته باشند. بنابراین وقتی که به روال و رویه خاصی ضد عفونی را انجام ندهیم نباید که انتظار بهترین نتایج را داشته باشیم. در حال حاضر ضدعفونی آشیانه ها با اسپری های شیمیایی یکی از روشهای تمیز کردن و پاکیزه کردن است که بهترین نتایج را در پی داشته است بهداشت دست در طی کلیه مراحل دست به دست شدن تخم مرغ ها از دست کارگر سالن به دست کارگر کارخانه جوجه کشی فوق العاده مهم است و برای این کار باید حتماً از تدارک کافی و آمادگی نسبی برخوردار باشید.تمیز کردن، ضد عفونی و دود دهی منظم محل ذخیره سازی تخم مرغ ها و تجهیزات آن امری ضروری و واجب است. بخصوص مکان هایی که تخم مرغ های چندین سالن در آن انبار می شوند. در وسیله حمل ونقل تخم مرغ ها نیز باید سطح نسبی از استاندارد بالا حفظ شود. این استاندارد بالا باید تا زمانی که تخم مرغ ها به انبار کارخانه جوجه کشی می رسند حفظ شود.نکات مدیریتی کارخانه جوجه کشی :کارخانه جوجه کشی یکی از مراکز مهمی است که تخم مرغها و تجهیزاتی که وارد آن می شود باید کاملا از استاندارد های امنیت زیستی برخوردار و میزان پاتوژنی که بروی آنها وجود دارد کاملا برسی شود. بنابراین کارخانه جوجه کشی یکی از مراکزی است که استعداد زیادی به آلودگی را دارا است و ممکن است یکی از فاکتورهای منابع آلودگی جوجه هایی باشد که از کارخانه تهیه می شود.
همان اندازه که نکات مدیریتی پایه ای برای احداث یک سالن مرغ داری وجود دارد ، نکات پایه ای فراوانی نیز برای احداث کارخانه جوجه کشی نیز وجود دارد که می تواند به بهتر فراهم آوردن استاندارد های بهداشتی کارخانه کمک های فراوانی نماید- محل احداث : کارخانه تا جای که ممکن است باید از سالن های مرغ داری دورتر احداث شود در حالیکه به راحتی بتواند تخم مرغ های سالن های مادر را جمع آوری کند
نقشه ساختمان : طراحی دقیق نوع ساختمان و محیط کارخانه می توان کمک شایانی را به کاهش آلودگی و با جدا ساختن دو منطقه آلوده با تمیز کمک به فراهم آوردن بهداشت کند.
تهویه : ایجاد یک تهویه با برقراری جریان مناسب هوا در یک دستور العمل خاص می تواند خیلی کمک کننده به کاهش و به حداقل رساندن جابه جای عفونت باشد. وسایل تهویه باید هوای تازه و تمیز را تهیه کند و هوای داخل سالن های هچری را به بیرون هدایت کنند تا جای که کمترین امکان برگشت را داشته باشند. به همین ترتیب هوای که خارج می شود نباید به وسایلی که غیر قابل مصرف هستند راه یابد. البته بعضی از کارخانه ها از سیستم چرخشی جریان هوا همراه با ضد عفونی آن استفاده می کنند.
انهدام مواد بی مصرف : موادی که در کارخانه استفاده نمی شوند باید دور ریخته شوند، این مواد نباید در مکانهایی که در نزدیکی سالن های مرغ داری است ریخته شوند و یا نباید برای محیط زیست مشکلی ایجاد کنند.
ایجاد امنیت برای کارخانه : مثل هر سالن مرغ داری که به ایجاد امنیت و کنترل رفت و آمد نیاز دارد کارخانه هم به امنیت نیاز دارد و این بسیار کمک کننده است. فراهم آوردن وسایل دوش گرفتن برای هر کسی که می خواهد وارد کار خانه شود و یا حد اقل فراهم آوردن امکانی را که پیش گیری انجام شود
سید مهرداد اسحق حسینی  ۳۰ خرداد ۱۳۸۹
نقص طبیعی تخم مرغها در مقابل آلودگی
در سالهای اخیر آلودگی سالمونلایی در بسیاری از جوجه کشی ها نسبت به مواقع دیگر بسیار بشتر شده است. بررسی بیولوژی تخم مرغ به عنوان یک ایده خوب به دانستن بهتر کاهش آلودگی کمک می کند. چندین نقص دفاعی طبیعی در تخم مرغ های جوجه کشی در مقابل آلوده شدن وجود دارد که به مهمترین آنها اشاره می شود:
پوسته اصلی تخم مرغ
پوسته تخم مرغ به عنوان عایق در برابر ورود و تهاجم باکتریها به داخل تخم مرغ است. اگر چه پوسته نمیتواند به طور کامل تخم مرغ را در مقابل تهاجم میکروبها حفاظت کند. به طور میانگین در پوسته تخم مرغ ٨۰۰۰ منفذ (pores) وجود دارد. بسیاری از این منافذ به اندازهای بزرگ بوده که برای ورود میکروبها و آلوده شدن تخم مرغ کافی هستند
کوتیکول

 کوتیکولها قبل از خروج تخم مرغ از کلواک مرغ ترشح شده و بر روی پوسته قرار دارد. این پوشش پروتئینی مانع بسیار موثری در برابر ورود میکروبها بوده که چند دقیقه بعد از تخم گذاری خشک میشود. پوسته وکوتیکول هر دو به عنوان یک مانع مهم هستند.

۳ – غشاهای پوسته (shell membranes) ، داخلی و بیرونی بوده که مانع نفوذ میکروبهاست. به طوری که حتی در صورت آلودگی پوسته، تمایز نرمال جنینی صورت میگیرد. ولی این وضعیت سبب میشود زمانی که جوجه سر خود را وارد کیسه هوایی میکند دچار مشکل شود.

 غشای پوسته دور سفیده را احاطه کرده که در انتهای تخم مرغ تشکیل اطاقک هوایی میدهد و شامل غشای داخلی و خارجی پوسته است. ۴ – PH بالای آلبومین: آلبومین تخم مرغ به طور نسبی دارای ph بالایی (در حد ٩) بوده و بیشتر باکتریها در ph پایین تری (۶-۸) رشد می کنند.

 آنزیمهای ضد میکروب: آلبومین حاوی یک آنزیم، آویدین (Avidin) است که خواص ضد میکروبی قوی دارد. غشای ویتلین، آلبومین و شالاژ حاوی لیزوزیم بوده که قادر به نابودی میکروبهاست.

●کیفیت پوسته (shell Quality

 کیفیت وضخامت پوسته دو فاکتور در خصوص نفوذ میکروبهاست. فاکتورهای موفق به خصوص درنفوذ باکتریها در زمان ذخیره تخم مرغ موثر می باشد. ساتر و پیترمن در سال ۱۹۷۹ نشان دادند که چگونه به آسانی باکتری های سالمونلا در تخم مرغهایی با پوسته نازک و کم کیفیت نفوذ میکنند.

 توجه داشته باشید که تنها بعد از ۳۰ دقیقه ۳۴ درصد سالمونلاها به تخم مرغهایی با پوست نازک نفوذ می کنند در این موارد میانگین زمان برای نفوذ میکروبها بعد از ۳۰ دقیقه در تخم مرغهایی با کیفیت متوسط و خوب ۱۸ و۱۱درصد می باشد.

●روشهای ضد عفونی تخم مرغ قابل جوجه کشی

 ۱ – سنباده زدن و تمیز کردن: تخم مرغهایی که پوسته کثیف دارند بایستی با کاغذ سمباده تمیز شده و آلودگی آنها برطرف گردد و سپس در راکهای جداگانه چیده می شوند. استفاده از محلول بافر به علت از بین بردن کوتیکول محافظ تخم مرغ توصیه نمی شود.

 ۲ – کنترل گردو خاک سالن و مکان نگهداری تخم مرغ به صورت اتوماتیک تا زمان ارسال به جوجه کشی باید انجام شود.

 ۳ – اسپری دستی : استفاده از ضد عفونی کننده به صورت اسپری بر بهداشت تخم مرغهای جوجه کشی بسیار موثر است. به طور معمول از ترکیبات چهارتایی آمونیوم ، فنل ها و پروکسید هیدروژن استفاده می شود. این شرایط در زمانی که آلودگی بسیار زیاد می باشد موثر بوده ولی در مواقع عادی توصیه نمی شود.دمای ضد عفونی باید ۱۰۰ – ۱۲۰درجه فارنهایت باشد. تمیز نگهداشتن لانه های تخمگذاری بسیار مهم می باشد.

 ۴ – ضد عفونی مکانیکی تخم مرغهای جوجه کشی:

 گرانترین روش ضد عفونی می باشد. تحقیقات نشان می دهد که ضد عفونی مکانیکی بیش از ۹۹درصد آلودگی ظاهر شده بر روی تخم مرغهای جوجه کشی را حذف می کند.(کوکس و همکاران ) .یکی از روشهای ضد عفونی مکانیکی استفاده از اسپری ضد عفونی کننده در فشار بالا بر روی قسمت پایین و بالای تخم مرغ در درجه حرارت ۱۱۵ – ۱۴۰درجه فارنهایت می باشد. فایده دیگر ضد عفونی مکانیکی این است که اکثر تخم مرغهای زمینی که کثیف بوده می تواند به عنوان تخم مرغ جوجه کشی ارسال گردد.

 ۵ – مانیتورینگ بیولوژیکی : مانیتورینگ جمعیت میکروبهای تخم مرغهای جوجه کشی از هر گله به صورت دوره ای (یکبار در هر ماه) در جهت حفظ کیفیت انجام میشود.

 منبع:

 The hatching eggs natural defence against contamination

 University of Georgia , January ۲۰۰۴, Joseph. M . mauldin

 مهندس احمد صلاحی همدانی و مهندس مژده موسی نژاد

( برداشت از سایت تخصصی علوم دامی)

عاری نگاه داشتن هچر از قارچ آسپرژیلوس

● پیش زمینه

۱- آسپرژیلوس چیست ؟

۲- آسپرژیلوس از چه راه هایی وارد هچری میشود ؟

۳- چگونه میتوان آسپرژیلوس را در هچری شناسایی نمود

● آسپرژیلوس چیست ؟

در پرندگان درگیر ، در کیسه های هوایی و ریه ها ضایعاتی به شکل لکه های زرد و سفید دیده میشود . این دسته از پرندگان نفس نفس زده و سرعت تنفس آنها نیز زیاد می باشد . آسپرژیلوس همچنین میتواند سبب ایجاد ضایعاتی را در چشمها و یا حتی در مغز نیز شود . این ضایعات نیز بصورت لکه های زرد با ظاهری پنیر مانند در زیر پلک بروز می کنند . گزارشهایی مبنی بر افزایش میزان مرگ و میر ۵ تا ۵۰ درصدی ، در پرندگانی که بیماری در آنها جایگزین شده است ، ثبت گردیده است .

عوارض ناشی از آلودگی با آسپرژیلوس در اکثر جوجه های یکروزه ، ناشی از آلودگی با اسپورهای گونه آسپرژیلوس فومیگاتوس می باشد . اسپورهای قارچ آسپرژیلوس ، کوچک و خشک بوده و به راحتی با جریان هوا و همچنین باد منتقل میشوند . تعداد کمی از این اسپورها در سرتاسر محیط یافت می شوند .

اسپورهای قارچ آسپرژیلوس در شرایط محیطی مختلفی زنده مانده و رشد می کند . اما این اسپورها در مواد ارگانیک مانند زرده تخم مرغ ، جعبه های مقوایی و چوبی رشد بهتری داشته و بیشتر زنده می مانند . رشد این اسپورها در شرایط خاصی بیشتر می باشد . این اسپورها در محیط گرم و مرطوب ( ۳۷ تا ۴۵ درجه سانتیگراد) بهتر رشد می کنند . ایجاد تغییر در رطوبت ( چرخه بالا و پائین رفتن آن ( سبب کاهش رشد و شیوع اسپورهای قارچها خواهد شد . بنابراین پیشنهاد می شود که در هچری ، شرایطی بوجود آید که رشد و تکثیر آسپرژیلوس به حداقل مقدار ممکن برسد.

● آسپرژیلوس از چه راه هایی وارد هچری می شود ؟

اسپورهای آسپرژیلوس بصورت مستقیم و از طریق تخم مرغهای آلوده و یا از طریق جریان هوا وارد هچری می شود . زمانیکه هچری بشدت به این قارچ و اسپورهای آن آلوده شود ، اسپورها به راحتی وارد محیط هچری ، وسایل حمل و نقل و همچنین سیستم تهویه خواهند شد . رطوبت ، دما و شرایط جوی کانالهای تهویه برای تکثیر آسپرژیلوس ، ایده آل است بخصوص ، زمانیکه مواد ارگانیکی چون بازمانده ها در این کانالها تجمع یافته باشند.

بهرحال بطور معمول مهمترین راه ورود اسپورهای آسپرژیلوس به هچری ها ، از طریق تخم مرغهای آلوده می باشد . اسپورهای آسپرژیلوس به پوسته تخم مرغها چسبیده و راهی را از طریق شکستگیهای پوسته و یا منافذ موجود در آن به داخل تخم مرغ و دستیابی به منابع آلبومین و زرده آن می یابند . زرده تخم مرغ ، سوبسترای ایده آلی برای رشد آسپرژیلوس بوده و در صورت رشد اسپور در تخم مرغ ، ورود این قارچ به داخل هچری باز شده است .

آشیانه پرندگان نیز منبع بزرگی از قارچ آسپرژیلوس به حساب می آیند . این آشیانه ها با دارا بودن منابع ایده آل برای رشد آسپرژیلوس ( غذا ، مدفوع و  (… ریسک بالایی را دارا میباشند . بنابراین تخم مرغهایی که از کف سالنها جمع آوری می شوند ، خطر آلودگی شدید توسط آسپرژیلوس را دارند . همانگونه که اشاره شد ، اسپورهای آسپرژیلوس به پوسته تخم مرغها چسبیده و راهی را از طریق شکستگیهای پوسته و یا منافذ موجود در آن به داخل تخم مرغ و دستیابی به منابع آلبومین و زرده آن می یابند.

. بیماری پلوروم (( Pullorum Disease

این بیماری در شروع قرن اخیر تنها بیماری با اهمیت در طیور به شمار می رفت که سبب تلفات سنگین در جوجه ها می شد. در سال ۱۸۹۹ اولین بار فردی بنام رتگر عامل ایجادکننده بیماری را مشخص کرد و آن را باکتریوم پلوروم نامید سپس در سال ۱۹۰۹ نام آن را به سالمونلا پلوروم تغییر داد. مابین سالهای ۱۹۰۰ و ۱۹۱۰ ثابت شد که عفونت از طریق تخم مرغ منتقل می شود. در سال ۱۹۱۳ بوسیله استفاده از تست آگلوتیناسیون حاملین عامل بیماری مشخص شدند و در سال ۱۹۳۱ آزمایش خون کامل به کمک آنتی ژن رنگی ، ابداع گردید که به دلیل سادگی به فراوانی استفاده می شود.قبلا” بیماری را به عنوان اسهال سفید باسیلی می شناختند که همواره نمی توان هر اسهال سفید را به عنوان چهره بالینی بیماری پلوروم به شمار آورد.

● وقوع و گستردگی بیماری

بیماری در تمامی نقاط دنیا پخش است و در آمریکا و احتمالا” سایر نقاط دنیا ندرتا” در طیور صنعتی یافت می شود ولی در ۲۰ سال اخیر در طیور صنعتی ایالات متحده ، خسارات اقتصادی شدید ناشی از این بیماری ، منجر به آزمایش گله های طیور گردیده است تا مطمئن گردند که گله ها عاری از بیماری هستند. نژادهای سبکتر به خصوص لگهورن نسبت به نژادهای سنگین مقاومت بیشتری به این بیماری دارند. نژادهای مقاوم به بیماری Rhode Island Red ، نیوهمشایر New Hampshire و تلفیقی از دو نژاد می باشد. به نظر می رسد که مرغها نسبت به خروسها بیشتر حامل بیماری می باشند. احتمالا” بدین علت که عفونت به طور طبیعی در فولیکولهای تخمدان جایگزین می شود.

● عامل مولد بیماری

باکتری سالمونلاپلوروم گرم منفی ، میله ای شکل ، غیر متحرک ، بدون هاگ ، بی هوازی اختیاری با ابعاد ( mm ۱/۲ × ۰/۵ – ۰/۳ ) است و فاقد تاژک می باشد.

● نشانه های بالینی

بیماری پلوروم عمدتا” بیماری جوجه ها و پولت ها تلقی می شود که اصولا” در جوجه های زیر سن ۳ هفتگی مشاهده می شود. در برخی حالات ، تا ۵ الی ۱۰ روز بعد از هچ بیماری مشاهده نمی شود ولی از ۷ الی ۱۰ روزگی شیوع بیماری رخ می دهد. از اولین نشانه های آن تلفات بیش از حد انتظار جنین ها داخل تخم مرغ یا مدت کوتاهی پس از بیرون آمدن از آن می باشد. نشانه های غیر اختصاصی دیگر کزکردگی ، بی حالی ، چمباتمه زدن ، بالهای پژمرده ، ضعف ، اسهال سفید ، تمایل به جمع شدن به دور همدیگر ، تنگی نفس ، دهنک کردن ، بی اشتهایی ، دهیدراسیون است. به دلیل اسهال سفید مدفوع غلیظ سفید رنگی به اطراف مخرج چسبیده است. حداکثر مرگ و میر دومین یا سومین هفته زندگی در عرض ۴ روزگی بعد از وقوع بیماری رخ می دهد. دمای بدن ۲ الی ۳ روز پس از وقوع بیماری ۱ الی ۳ درجه افزایش می یابد. اگر پرندگان از مرگ رهایی یابند و به طیور بالغ تبدیل شوند آنها نمی توانند در آینده به طیور تخمگذار و یا مادر خوب تبدیل شوند. تلفات از ۰ تا ۱۰۰ درصد متغیر است. در شکل تحت حاد بیماری ، تورم مفصلهای Tibiotarsal و Humeroradial و مفاصل زند زیرین گزارش شده است که علت آن موضعی شدن باکتری در این موضعهاست که سبب لنگش می شود.

● یافته های کالبدگشایی

در شکل فوق حاد ، پرندگان بصورت ناگهانی در مراحل ابتدایی تلف می شوند. بدون آنکه یافته های کالبدگشایی مشاهده شود. در شکل حاد بیماری ، کبد ، طحال و کلیه ها متورم و پرخون می شوند.

احتمال التهاب سکوم و اتساع آن در اثر وجود قالبهایی از مواد خشک نکروتیک وجود دارد. همچنین در کبد ، ریه ها ( در پرندگانی که درگیری تنفسی دارند ) طحال ، بافت عضلانی قلب ، روده بزرگ ، دیواره سنگدان نیز غالبا” کانونهای نکروتیک مجزا ، کوچک و سفید رنگ یافت می گردد . لذا قلب شکل غیر طبیعی می یابد و واجد ترشحات فیبرینی و پریکارد ضخیم می گردد. کیسه زرده ممکن است واجد محتویات پنیری یا سفیده لجنی با کپسول ضخیم شده باشند. در جوجه های مبتلا به آرتریت ، مفاصل خرگوشی ، بال و کف پا به دلیل تجمع بیش از حد مواد ژلاتینی لیمویی یا نارنجی رنگ در اطرافشان معمولا” بزرگ می شوند. در بالغین در اثر اختلالات تولید مثلی ، گاهی اوقات تخمگذاری در داخل محوطه بطنی صورت می گیرد و اویدوکت اغلب واجد ترشحات پنیری است و چسبندگی های بطنی نیز مشاهده می شود. ضمنا” تخمدان غیر طبیعی همراه با زرده های نامنظم ، کیستیک ، بی شکلی ، بی رنگ با فولیکولهای تحلیل رفته از مشخصه های بیماری است. همچنین امکان بروز پری هپاتیت ، پری تونیت ، پری کاردیت و افزایش مایعات پریکاردی نیز در این بیماری وجود دارد. در خروس ، بیضه ها ممکن است دارای کانون یا ندولهای سفید باشند و گهگاهی گرانولهای پنیری در ریتین و کیسه های هوایی مشاهده می شود.

● تشخیص

نشانه های بالینی و جراحات کالبدگشایی در این بیماری متغیرند و دال بر تشخیص قطعی بیماری نمی باشد. اولین اقدام جهت تشخیص ، جداسازی عامل بیماری به دنبال آزمایش کشت احشاء ( کبد ، طحال و سکوم ) می باشد اگر ضایعاتی در دستگاه تولید مثلی ، ریتین ، مفاصل ، قلب ، سنگدان ، پانکراس و کیسه زرده رخ داده باشد جداسازی عامل بیماریزا از این مکانها نیز صورت می گیرد

● آزمایش کشت احشاء

پس از نمونه گیری از اعضای درگیر ، آن را به محیطهای کشت انتقال می دهند. باکتری سالمونلاپلوروم براحتی بر روی آگار خون دار رشد می کند و پرگنه های کوچک ، مجزا ، گرد و شفاف ایجاد می کند. رشد آن در محیطهای انتخابی سلیت F و آبگوشت تتراتیونات ( TB ) صورت می گیرد و سپس در محیط افتراقی مک کانگی،سولفیت بیسموت ، آگار سبز درخشان وآگار سالمونلا _ شیگلا و آگار سه قندی(TSI) و آگار آهن _ لیزین کشت انجام می شود. سالمونلا پلوروم بر خلاف سالمونلا گالیناروم توانایی تخمیر دولستول ومالتوز را ندارد. این عامل در محیط کشت سبب دکربوکسیله شدن اورنی تین می شود. هرگاه باکتری را در آگار سبز درخشان کشت دهیم جهت کاهش احتمالی آلودگی ثانویه باپروتئوس وسودوموناس به محیط کشت سولفاپیریدین می افزائیم تا کاهش آلودگی ثانویه را سبب شود. کشت در دمای ۳۷ درجه سانتیگراد برای مدت ۴۸ ساعت صورت می گیرد.

● آزمایشهای تشخیصی :

در آزمایشگاه ، برای انجام آزمایش آگلوتیناسیون سریع روی لام یا WBT[۱۱] به میزان ۰۲ /۰ میلی لیتر سرم را با ۲ /۰ میلی لیتر آنتی ژن رنگی شده با کریستال ویولهٔ پلی والان مخلوط می کنند. تقریبا” در تمام موارد واکنشها در عرض ۳۰ ثانیه کامل می شوند هر واکنشی که بین ۱ تا ۲ دقیقه طول بکشد مشکوک و اگر پس از ۲ دقیقه انجام شود باید منفی تلقی شود. تیتر سرمی پرندگان عفونی در آزمایش آگلوتیناسیون به رقت ۲۵ /۱ یا ۵۰ /۱ می باشد. مزایای آزمایش فوق این است که سریع و ساده می باشد و پرندگان حساس را می توان با یک بار گرفتن ، بدون بستن پا و بال تعیین کرد بنابراین نیروی کار مورد نیاز به حداقل می رسد و مشکلاتی نظیر به تأخیر افتادن انتقال لوله ها به آزمایشگاه ، ریختن یا نشت سرم ، شکستن لوله ها و اشتباهاتی که در تعیین هویت نمونه ها صورت می گیرد به حداقل ممکن تنزل می یاد. به هر حال آزمایش لوله ، مزیت کمیتی خود را به همراه دارد و نتیجه حاصل به صورت رقتی اختصاصی بیان می شود و با آن می توان آزمایش سریع روی لام را که قبلا” صورت گرفته مورد بررسی قرار داد. برای آنکه بتوانیم گله ای را عاری از بیماری پلوروم بدانیم ، لازم است که گله در دو آزمایش متوالی که به فاصله یک ماه انجام گرفته است ، پاک باشد.

● تشخیص افتراقی

نشانه های بالینی و یافته های کالبدگشایی اختصاصی نیستند. سایر سالمونلاها نیز ضایعات مشابه در کبد ، طحال و روده ایجاد می کنند. آسپرژیلوس و سایر قارچها ضایعات مشابه ریتین ایجاد می کنند. مایکوپلاسماسینوویه ، استافیلوکوک اورئوس ، پاستورلا مولتی سیدا، اریزپیلوتریکس علائم و ضایعات مشابه در مفاصل و تاندولها ایجاد می کنند. گاهی اوقات ندولهای روی قلب جوجه های جوان مشابه تومورهای مارک می باشد. در بالغین و طیور مسن مبتلا ضایعات موجود در تخمدان همانند سایر عفونتهای باکتریایی مانند کلی فرمها ، استافیلوکوکها ، پاستورلامولتوسیدا ، استرپتوکوکها و سایر سالمونلاها می باشد. تشخیص قطعی بیماری از طریق جداسازی و تعیین عامل بیماری پلوروم صورت می گیرد

● روشهای انتشار و انتقال بیماری

مهمترین راه انتشار بیماری پلوروم از طریق تخمدان پرنده مادر آلوده به جوجه تازه هچ شده است . درصدی از پرندگان آلوده به بالغین حامل تبدیل می شوند و سالمونلا پلوروم در تخمدانهای این پرندگان باقی می ماند و سپس از طریق تخم دفع می شود. بیماری از مادر به جوجه از طریق انتقال عمودی و سپس در ماشین جوجه کشی و واحدهای پرورشی بسرعت از جوجه ای به جوجه دیگر بصورت انتقال افقی انتشار می یابد. (۱). انتقال از طریق تخم مرغ ممکن است در نتیجه آلودگی تخم بعد از اوولاسیون باشد ولی موضعی شدن سالمونلا پلوروم و گالیناروم در تخمها قبل از اوولاسیون هم عامل مهمی در انتقال بیماری است. (۳). انتقال از طریق نفوذ آلودگی از پوسته توسط سالمونلا پلوروم گزارش شده است. به طوریکه در سال ۱۹۹۹ طی یک تحقیق تجربی نشان داده شده است که با افزایش سن گله مادر ، افزایش نفوذپذیری سالمونلا به داخل تخم مرغ رخ می دهد زیرا کیفیت پوسته تخم مرغ جوجه کشی با افزایش سن گله مادر کاهش می یابد. (۶). پرندگان حامل و بیمار مهمترین عامل انتشار بیماری هستند. انتشار آلودگی در سالنهای هچری می تواند از طریق جریان هوای آلوده شده حاصله از تخم مرغهای آلوده صورت گیرد. ۲ )و ۳ و ۵). ضمنا” انتقال می تواند در اثر کانیبالیسم [۱۶] پرندگان عفونی ، خوردن تخمهای آلوده و از طریق زخمهای پوستی در بین گله رخ دهد. مدفوع پرندگان بیمار منبع آلودگی است. آلودگی خوراک ، آب ، بستر نیز منبع آلودگی هستند. افراد متفرقه از جمله فروشنده دان ، خریدار جوجه ، افرادی که از یک سالن به سالن دیگر یا از یک مزرعه به مزرعه دیگر می روند از طریق چکمه ، دست و لباس آلودگی را حمل و منتشر می کنند. ( ۲ و ۳)

●درمان

درمان بیماری پلوروم توسط آنتی بیوتیکها بخصوص سولفانامیدها ( سولفادیازین ، سولفامرازین ، سولفاتیازول ، سولفامتازین و سولفاکینوکسالین ) موجب کاهش ابتلا و مرگ و میر ناشی از بیماری خواهند شد. به هر حال ، احتمال درمان مؤثر در دفع کامل حاملین از گله آلوده وجود ندارد. در اکثر موارد نباید درمانی را توصیه کرد و باید بیماری از طریق تکرار آزمایشهای خونی و خارج نمودن پرندگان حساس ، کنترل کرد. استفاده از سولفادیازین ، سولفامتازین و سولفاکینوکسالین به میزان ۷۵ /۰% در جیره آغازین در جوجه های یک روزه بمدت ۵ یا ۱۰ روز جهت کاهش تلفات انجام می شود. کاهش تلفات ۵ روز بعد از مصرف سولفانامیدها رخ می دهد. سولفامرازین به میزان ۵ /۰% در دان برای مدت ۵ روز سبب کاهش تلفات در پولت ها می شود. سولفاکینوکسالین به میزان ۱ /۰% در دان برای مدت ۲ تا ۳ روز و   ۰۵ /۰% در دو روز بعد مصرف می شود و فرمهای قابل حل در آب به میزان ۰۴ /۰% برای مدت ۲ تا ۳ روز استفاده می شوند. مورد منع مصرف حداقل ۱۰ روز قبل از کشتار می باشد. گزارشات زیادی مبنی بر تأثیر نیتروفورانها وجود دارد. فورازولیدون با غلظت ۰۴ /۰% در دان برای یک دوره ۱۰ الی ۱۴ روزه تأثیر بالایی در کاهش مرگ و میر دارد. گزارشات دیگری وجود دارد که استفاده از فورازولیدون به میزان ۰۱۱ /۰% یا ۰۶۶ /۰% در غذا سبب کاهش مرگ و میر می شود ولی برخی پرندگان عفونی باقی می مانند. فورازولیدن جهت کاهش تلفات در آب نیز مصرف می شود. زمان منبع مصرف ۵ روز قبل از کشتار است. کلرامنفنیکل با غلظت   ۵ /۰% در دان برای مدت ۱۰ روز ، کلروتتراسایکلین به میزان ۲۰۰ میلی گرم در کیلوگرم دان و آپرامایسین به میزان ۱۵۰ یا ۲۲۵ میلی گرم در لیتر آب برای مدت ۵ روز عامل مؤثر در کاهش تلفات هستند.

● کنترل

الف) مدیریت

۱ ) جوجه ها و پولتها باید از منابع عاری از آلودگی تهیه شوند.

۲ ) پرندگان عاری از بیماری پولوروم و تیفوئید را نباید با پرندگانی که از عدم آلودگی آنها شناختی نداریم ، مخلوط کنیم.

۳ ) جوجه ها و پولتها باید در مکانی تمیز و ضدعفونی شده ( عاری از سالمونلا ) پرورش یابند.

۴ ) جوجه ها و پولتها باید غذای پلیتی دریافت کنند تا احتمال آلودگی به حداقل رسد. ضمنا” مایحتاج غذایی باید عاری از سالمونلا باشند.

۵ ) با استفاده از برنامه های بهداشتی دقیق احتمال انتقال آلودگی به سالمونلا از منابع خارج حداقل می شود.

ـ پرندگان آزاد پرواز حامل سالمونلا هستند آشیانه های آنها باید معدوم شود.

ـ جوندگان ، موش ، خرگوش ، سگ ، گربه و انگلهای خارجی حامل سالمونلا هستند ولی ندرتا” دارای آلودگی سالمونلاهای طیور هستند. به هر ترتیب لانه جوندگان باید تخریب شود.

ـ کنترل حشرات بخصوص پشه ها ، جرب ها و کرمها مهم است این حشرات ممکن است باعث بقای سالمونلاها و سایر عوامل پاتوژن در محیط شوند.

ـ آب قابل شرب باید مصرف شود یا آب کلرزنی شده باید مهیا گردد. در برخی مکانها آب جمع آوری شده در حوضچه های سر باز جهت مصرف طیور و حیوانات استفاده می شود که خطرات بسیاری دارد.

ـ حامل های مکانیکی شامل چکمه و لباس انسان ، لوازم مرغداری ، کامیونها ، کارتنهای جوجه می باشند تمامی این موارد باید بوسیله گاز دادن عاری از سالمونلا گردند.(۳ .(

ب) برنامه ریشه کنی

۱ ) برنامه باید سریعا” بصورت کتبی گزارش شود.

۲ )مناطق شیوع بیماری باید تحت شرایط قرنطینه باشند و گله های آلوده دقیقا” مشخص شوند.

۳ ) تمامی گزارشات بیماری باید بوسیله اداره ریشه کنی بررسی شود.

۴ ) واردات مرغ و تخم مرغهای هچ شده باید از مکانهای عاری از آلودگی صورت گیرد.

۵ ) اگر طیور به نمایشگاه عمومی سایر مکانها برده می شوند باید این مکانها عاری از آلودگی باشند.

۶ ) بوسیله یک برنامه ریزی دقیق و مدیریتی باید تمامی موارد مثبت و مشکوک را از گله حذف کرد. (۱ و ۲ و ۳ و ۴).

ج) پیشگیری

تقریبا” یک سوم کل تخم مرغهای آلوده به سالمونلا پلوروم و گالیناروم توسط مرغ مادر عفونی می شوند که می توان توسط گاز فرمالدئید در هچری از آلودگی جوجه ها جلوگیری کرد. اسپری تخمها توسط سولفات نئویسین پیش از انکوبایسون در کنترل بیماری بسیار سودمند می باشند. با توجه به برنامه ریشه کنی بیماری پلوروم انگیزه کمی جهت تولید واکسن بر علیه آن وجود دارد. (۱ و ۲ و ۳).

منابع :

۱ – جوردن اف ، تی ، دبیلو و پاتیون ام ؛ ترجمه بزرگمهری فرد ، محمدحسین و همکاران ( ۱۳۷۷) ؛ بیماریهای طیور ؛ چاپ اول ؛ صفحات : ۴۶ الی ۵۲ .

۲ – Summers john (۲۰۰۰) ; condemnations and downgrades ; the poultry industry council.

۳ Calnek . B . W . (۱۹۹۷) ; Disease of poultry ; loth Edithion ; PP : ۸۲ – ۹۴

۴ Jadher N . V & Siddliqui M . F (۱۹۹۹) ; Handbook of poultry production and management ; First Edithion ; PP : ۱۹۷ – ۱۹۸

۵ Summers John (۱۹۹۳) ; Salmonlla ; Feed stutts ; Oct . ۱۱۰

۶ Research (۱۹۹۹) Age ettect on penetration of salmonlla through the shell of broiler hatching eggs ; world poultry ; Elsevier ;Vol . ۱۵ ; No . ۲ .

[۱] Salmonellosis

[۲] Salmonella enterca

[۳] S. bongori

[۴] S. pullorum

[۵] Pullorum Disease ( PD )

[۶] S.gallinarum

[۷] Fowl Typhoid

  [۸] S. enteritidis

   [۹] S. Typhimurium

[۱۰] Leghorn

[۱۱] Whole Blood Test

[۱۲] Mycoplasma synoviae

[۱۳] Staphylococcus aureus

[۱۴] Pasteurella multocida

[۱۵] Erysipelothrix rhusiopathiae

[۱۶] Canibalism

موسسه مرغداری ایران

برداشت از سایت تخصصی علوم دامی

انواع دستگاه های جوجه کشی

۱- دستگاه های چند مرحله ای (Multi- Stage)

۲- دستگاه های تک مرحله ای (Single- Stage)

در دستگاه های چند مرحله ای در چند مرحله تخم مرغ ها در داخل دستگاه قرار داده می شوند و پس از ۱۸ روز، اولین سری تخم مرغ ها به هچر انتقال می یابند و فضای خالی داخل ستر مجدداً توسط تخم مرغ های جدید پر می شود.

سیستم های چند مرحله ای از نظر ظرفیت گرم کنندگی و خنک کنندگی ضعیف بوده و در اصل خود تخم مرغ ها سبب گرم شدن دستگاه می شوند. پس از گذشت ۹ روز اول دوره انکوباسیون حرارت ناشی از تنفس جنین باعث گرم شدن دستگاه می شود، لذا در سیستم های چند مرحله ای چون تخم مرغ ها با سنینی مختلف حضور دارند حرارت آزاد شده از تخم مرغ ها سبب گرم نمودن دستگاه می شود و این مسئله باعث صرفه جویی در مصرف انرژی می شود از اینرو هزینه پایین تری از این نظر نسبت به دستگاه های تک مرحله ای دارند. فقط چون امکان خالی نمودن دستگاه سخت تر می باشد از نظر بهداشتی نسبت به سیستم های تک مرحله ای شرایط ضعیف تری دارند.

در دستگاه های تک مرحله ای که به دستگاه های تمام پر- تمام خالی معروفند، تخم مرغ ها در یک مرحله وارد ستر شده و پس از ۱۸ روز خارج و وارد هچر می شوند. به همین دلیل جهت گرم نمودن دستگاه و خنک نمودن آن به ظرفیت بیشتری از سیستم های گرمایشی و خنک کننده نیاز دارند.

سالمونلوز

بر اساس پیشرفتهای اخیر در زمینه رده بندی و نامگذاری ( تاکسونومی ) جنس سالمونلا (از خانواده آنتروباکتریاسه) شامل دو گونه می باشد :

۱ )سالمونلا انتریکا

۲ ) سالمونلا بونگوری

سالمونلا انتریکا به شش زیرگونه تقسیم می شود. ۱۷ سرووار سالمونلا بونگوری دارای علامت V هستند تا با نام سرووار سالمونلا انتریکا ، زیرگونه انتریکا اشتباه نشود. تاکنون بیش از ۲۳۰۰ سرووار مختلف سالمونلا که حدود ۱۰% آنها از طیور جدا شده اند ، گزارش شده است و عمدتا” نامهایشان از مکانی که اولین بار جدا گشته است ، اقتباس می شود. سالمونلاها از لحاظ تحرک پذیری (حرکت در محیط و ژلاتین) به ۲ گروه سالمونلاهای متحرک و غیر متحرک تقسیم می شوند که سالمونلاهای غیر متحرک ، سالمونلاهای اختصاصی طیور هستند و سبب فرمهای حاد و مزمن بیماری می شوند.

● این سالمونلاها عبارتند از :

۱ ) سالمونلا پلوروم که سبب بیماری پلوروم ( بیماری سیستمیک حاد ) در جوجه های جوان و پولت ها می شود.

۲) سالمونلا گالیناروم که سبب بیماری تیفوئید ماکیان ( بیماری سیتی سمی حاد یا مزمن ( در بالغین می شود. شایعترین سروتیپهای بیماریزای سالمونلاهای متحرک در طیور سالمونلا انتریتیدیس و سالمونلا تیفی موریوم می باشند. سالمونلا منشاء یکی از شایعترین آلودگیهای غذایی در انسان می باشد و فرآورده های آلوده طیور منابع اصلی عفونت محسوب می شوند

دهیدراتاسیون در جوجه ها

بدن ماکیان تقریباً از ۸۵% آب تشکیل شده است. زمانیکه گرمای محیط زیاد و هوا خشک باشد و یا وقتی که میزان اخذ آب توسط جوجه کاهش یابد از میزان آب بدن کاسته شده در نتیجه تعادل میزان اسیدیته خون بهم خورده و قدرت خنک کنندگی بدن کاهش می یابد. تخمین زده شده که جوجه هایی که از اخذ آب محروم شده اند ( مثلاً در هچریها یا هنگام حمل و نقل ) تا ۵% روزانه کاهش وزن پیدا کرده اند.

در یک آزمایش که از جوجه های یک روزه ۴۰ گرمی استفاده شد، بمدت یک روز آب در اختیار آنها نگذاشتند بطوریکه وزن آنها در انتهای روز به ۳۸ گرم رسید ، بعد این برنامه را ادامه داده و جوجه ها دو روز از آب محروم شدند که وزن آنها به ۱ /۳۶ گرم و در پایان روز سوم وزن آنها به ۳ /۳۴ گرم رسید. این آزمایش نشان می دهد که در این مدت تقریباً ۱۵% کاهش وزن داشتند.

اگر در زمان محرومیت از آب ، پرنده مواجه با استرس گرمایی شود ( در هچریها زمانیکه جوجه ها زود از تخم مرغ خارج شوند یا در طول حمل و نقل و یا در داخل سالن ) کاهش وزن در همان سه روز به ۳۰ درصد وزن اولیه خواهد رسید بطوریکه این جوجه ها در سیستم های تجاری و متراکم امروز قادر به رقابت با سایر جوجه ها نبوده و شانس کمتری برای زنده ماندن خواهند داشت. حال سئوال این است که برای کاهش دهیدراتاسیون در جوجه ها و مرغان چه میتوان کرد ؟ از آنجایی که شرایط جوجه در هنگام خروج از تخم و مراحل قبل از آن خیلی مهم می باشد باید تمامی عواملی که بر روی میزان آب تخم مرغ از زمان ذخیره نمودن تخم مرغ تا خروج جوجه از تخم تأثیر می گذارد را تحت نظر گرفت

کیفیت پوسته تخم مرغ می تواند عامل مهمی در خروج بخار آب از تخم مرغ باشد. ترکیبات غذا و سن پرنده تأثیر مهمی روی کیفیت پوسته تخم مرغ دارد.

دما و رطوبت نسبی در سالن ذخیره تخم مرغ در کارخانه جوجه کشی ، در طول دوره انکوباسیون و سالن هچری نیز تأثیرات قابل توجهی داشته و در صورت امکان باید این عوامل نسبت به سن گله ، اندازه تخم مرغ ، فصل و غیره تغییر یابند . نکته قابل توجه این است که زمانی که دما را در یک طیفی ثابت نگه می داریم ، رطوبت نسبی سالن جوجه کشی و ذخیره تخم مرغ می تواند کاملاً متغیر باشد . این مشکل بر این واقعیت استوار است که دستگاههای تولید رطوبت بندرت در شرایط محیط کاری یافت می شوند. وجود یک برنامه منظم و استفاده از نمسازها باعث ایجاد رطوبت نسبی در سالنها می شود.

می دانیم مایعی که در داخل تخم مرغ ذخیره شده تا چند روز قبل از خروج جوجه از تخم مرغ به اتمام می رسد. نسبت آب به ماده خشک زرده در میان تخم مرغهای با مقادیر متفاوت کاهش آب ثابت می باشد. بنابراین ، جوجه هایی که در محیط مرطوب از تخم خارج می شوند نسبت به آنهایی که در محیط خشک سر از تخم بیرون می آورند سنگین تر بوده و نسبت آب به ماده خشک بالاتر می باشد.

بر همین اساس مدیران بعضی از کارخانجات جوجه کشی از مزیت بالا استفاده نموده تا جوجه های خود را برای حمل و نقل در مسافتهای طولانی آماده ساخته تا در مقابله با دهیدراتاسیون توان کافی داشته باشند. ممکن است جوجه به محض خروج از تخم در معرض دهیدراتاسیون قرار بگیرد. علت این معضل متغیر بودن زمان خروج از تخم در هچری ها می باشد بطوری که در یک هچری ممکن است ۱۰% از تخم مرغها طی ۶ ساعت اول هچ شوند ولی ۱۰% از آنها ممکن است بیش از ۲۱ساعت طول بکشد تا تبدیل به جوجه شوند.

 دهیدراتاسیون از زمان خروج جوجه از تخم تا زمانیکه جوجه به آب دسترسی پیدا کند می تواند بوقوع بپیوندد. دهیدراتاسیون در هچری یک عامل مهم و قابل توجه می باشد و باید برای به حداقل رساندن آن توجه کافی شود.حمل و نقل هم می تواند یک عامل مهم در ایجاد دهیدراتاسیون باشد ( بخصوص در طی فصل تابستان ). اکثر وسایل نقلیه حمل جوجه فاقد سیستم رطوبت ساز بوده بنابراین بسته به رطوبت محیط تا جوجه به مقصد برسد مقادیری از آب بدن را از دست می دهد. جوجه هایی که در داخل دستگاههای جوجه کشی دهیدراته شده اند اغلب روی بدن آنها آلبومین چسبیده است ولی جوجه هایی که در طی حمل و نقل دهیدراته می شوند از نظر اندازه کوچک بوده ، پوشپرهای آنها ریخته و چشمهایشان را بسته نگه می دارند.

وقتی که جوجه ها به مقصد رسیدند باید آب کافی به آنها رسانده شود. بعضی از مرغداران در ۶ تا ۵ ساعت اول آب فراوان در اختیار جوجه ها قرار می دهند. بعضی نیز در چند روز اول به همراه آب ، شکر یا الکترولیت می دهند تا اسیدیته خون جوجه را به حد طبیعی برساند.

در طی پرورش ، جوجه ها نیاز به رطوبت نسبی حدود ۶۰% دارند. جوجه هایی که در هوای گرم و خشک پرورش داده می شوند قابلیت پردرآوری ضعیفی داشته و دچار کاهش وزن نیز می شوند. با توجه به اثرات منفی دهیدراتاسیون در جوجه های زنده مانده نظیر میزان رشد ( ضریب تبدیل ) ، سیستم ایمنی و سلامت پرنده کمتر مرغداری است که نسبت به این مسئله بی تفاوت باشد.

 چه تعداد از مراکز جوجه کشی برای بهبود عملکرد خود میزان کاهش وزن تخم مرغ در طی مراحل انکوباسیون را اندازه می گیرند ؟ آیا نمی توان وزن تعدادی از جعبه های حمل جوجه را روزانه قبل از خروج جوجه ها از کارخانه اندازه گرفت تا بتوان میزان کاهش وزن را در طی حمل و نقل بدست آورد ؟ اگر پرورش دهنده بتواند در موقع تحویل، جعبه ها را توزین نماید و با وزن اولیه مقایسه کند ، قادر خواهد بود که از ابتدا شرایط مدیریتی خاصی را جهت میزان رطوبت و مقدار آب مصرفی مهیا نموده تا درگیری و مرگ و میر را به حداقل برساند.

بنابراین با توجه به مطالب ذکر شده حفظ ثبات آب بدن عامل بسیار با ارزشی در ماکیان و جوجه ها می باشد. بطوری که وقتی صحبت از مرغهایی می شود که از گرسنگی تلف شده اند در واقع مرغهایی هستند که بعلت دهیدراته شدن و کم شدن آب بدن قادر به دان خوردن نبوده و از بین رفته اند. با توجه دقیق و درست به تثبیت و حفظ آب بدن در کلیه مراحل جوجه کشی ، حمل و نقل و سیستم پرورشی میتوان میزان حذف و مرگ و میر جوجه ها را حداقل یک تا دو درصد کاهش داد.

موسسه مرغداری ایران

برداشت از سایت تخصصی علوم دامی

تعیین جنسیت اتوماتیک جوجه پیش از تفریخ

رویای تعیین جنسیت جوجه ها پیش از تفریخ کم کم تبدل به واقعیت می شود. در مقاله ذیل اصول و روش های کاربردی ویژه ای شرح داده شده است.

صنعت جوجه کشی جهان هر ساله میلیاردها جوجه یکروزه تولید می کندکه هر جو جه پس از تفریخ تعیین جنسیت می شود. جوجه های نر از همان ابتدا به تدبیر انسان جدا شده و جوجه های ماده برای تولید تخم مرغ پرورش داده می شوند. معدوم ساختن جوجه های نر باعث سلب حقوق حیوانات و صرف کردن مباحث گوناگون حول محور ذکر شده در صنعت مرغداری می شود. با استفاده از فن آوری رو به رشد جاری می توان جوجه ها را پیش از تفریخ بصورت اتوماتیک تعیین جنسیت نمود و جنین های درون تخم ها را به جای قربانی کردن جوجه های یکروزه ، به شیوه ای معقول و مقبولِ عام معدوم ساخت.

علاوه بر آن تعیین جنسیت جوجه ها بصورت خودکار باعث کاهش استرس ناشی از تعیین جنسیت دستی می شود که نهایتا منتج به کاهش دورهء انتظار جوجه ها شده و دسترسی سریع تر به آب و دان را میسر می سازد. اصول اولیه روش مذبور عبارت از تعیین استروژن در مایع آلانتوئیکِ موجود در تخمِ جنین های ماده است.

● ابزارهای اولیه ویژه ای برای نیل بدین مقصود ابداع شده اند که به شرح ذیل می باشند:

▪ ابزار اولیه جهت جمع آوری نمونه های مایع آلانتوئیک از تخم ها در آخرین مراحل رشد جنین

▪ ابزار اولیه جهت تعیین میزان استروژن در نمونه های مایع آلانتوئیک

▪ ابزار اولیه جهتِ دسته بندی و انجامِ واکسیناسیون تخمی و در آخر انتقالِ تخم های تعیین جنسیت شده ابداع و تکمیل این نوع دستگاه ها در مقیاس تجاری در مرحله آزمایش است.

کاهش ضایعات جوجه کشی درآب و هوای گرم

مدیریت کارخانه جوجه کشی به دلیل حساسیت تخم مرغ ، جنین ، انکوباسیون ، نظارت بر محیط و تجهیزات کارخانه جوجه کشی کار بسیار حساس محسوب می شود با وجودی که عملکرد کارخانه های جوجه کشی در مناطق مختلف از محلی به محل دیگر فرق می کند اما در کشورهای در حال توسعه ای که در مناطق آب و هوای گرم واقع شده اند به طور مکرر با ضایعات سنگین غیر قابل انتظار و غیر طبیعی مواجه می شویم  . در بسیاری از موارد میانگین ضایعات جوجه کشی به علت مرگ و میر جنین در طول مراحل مختلف انکوباسیون از ۱۰ درصد تجاوز می کند درحالی که در اروپا و آمریکا میانگین آن معمولا ۵ تا ۶ درصد یا کمتر است ۱۵-۱۰ درصد دیگر از تلفات جنینی نیز به عدم باروری مربوط  می باشد و تقریبا ۲-۱ درصد تخم مرغ های قابل جوجه کشی به خصوص در طی تابستان به عنوان تخم مرغ انفجاری از دست می روند درنتیجه ۲۵-۲۰ درصد مجموع تخم مرغهای چیده شده در دستگاه به جوجه تبدیل نمی شوند .

با ادامه افزایش قیمت خوراک دام و سایر هزینه ها ، بسیاری از جوجه کشی های کوچک که درامد زیادی ندارند سرانجام تعطیل می شوند نتایج جوجه کشی نیز غالبا در زمستان با تابستان متفاوت است میانگین هچ تخم مرغهای چیده شده در یک دوره داوزده ماهه به طور متوسط ۷۵-۷۰ درصد خواهد بود در حالی که میزان هچ تخم مرغهای تولید شده در طول زندگی یک مرغ بین ۶۵-۶۰ درصد تغییر می کند با توجه به تحقیقات مستمر ده سال گذشته بر روی گله های مادر گوشتی ، درصد هچ تخم مرغهای جوجه کشی ۶-۵ درصد افزایش یافته است که این پیشرفت به سبب بهبود مدیریت و بکارگیری تکنیکهای مانند کنترل نور و تغذیه جداگانه مرغ و خروس بدست آمده است که سبب غلبه بر مشکلاتی نظیر افزایش وزن ، بلوغ زودرس و خروسهای فاقد کارایی شده است . متاسفانه در کشورهای در حال توسعه مسائلی نظیر نامطلوب بودن پوسته تخم مرغ ، باروری ضعیف ، تولید تخم مرغهای کوچک ، بلوغ زود رس و مشکلات پا در خروسها به دلیل افزایش وزن ، منافع جوجه کشیها را به خطر می اندازند علی رغم این امر که تغذیه جداگانه خروسها با جیره اختصاصی باعث افزایش تولید ۶-۵ جوجه به ازای هرمرغ می شود ولی این مسئله هنوز در بسیاری از کشورها اجرا نمی شود کنترل نور نیز هنوز به عنوان یک مشکل مطرح است زیرا در سالنهای باز در فصل تابستان در مقابل اشعه خورشید ، فقط پرده ها قرار دارند که برای جلوگیری از نفوذ نور کافی نیستند گزارش می شود که عدم باروری به سب تنبلی خروسها در طی تابستان و یا مشکلات پا ناشی از افزایش بیش از حد وزن بدن خروسها ، علت ۵۰-۴۰ درصد ضایعات جوجه کشی به ازای کل تخم مرغهای چیده شده می باشد مشکلات پا در خروسها به سبب تنوسینوویت ، تورم مفصل استافیلوکوکی ، آبسه کف پا و سایر جراحات ، عدم باروری را تشدید می کند با داروهای سولفامیدی دلایل کلی برای پایین بودن جوجه درآوری می باشند در یک جوجه کشی موفق ، میانگین کل تلفات جنینی در طی ۸-۷ روز اول زندگی جنینی نباید از ۵-۴ درصد تخم مرغهای چیده شده تجاوز نماید .بررسی منظم تخم مرغهایی که هچ نشده اند به ما کمک می کند که دریابیم این مرگ و میر در چه سنی و به چه دلیل صورت گرفته است مرگ و میر جنینی ممکن است مسول عدم هچ ۵۰% تخم مرغها و به همین میزان ضایعات ناشی از عدم باروری باشد ازآن جایی که جنین در طی دوران زندگی خود در معرض شرایط نامساعد مختلف قرار می گیرد می تواند در مراحل اولیه رشد تحت تاثیر برخی از عوامل از بین برود رشد اولیه جنین دربدن مرغ اتفاق می افتد در نتیجه تحت تاثیر سلامت و درجه حرارت بدن مرغ قرار می گیرد زیرا بلاستودیسک/بلا ستودرم قبل از گذاشتن تخم تشکیل شده است آزمایش تعدادی از تخم مرغ های تازه قبل از انکوباسیون می تواند به مشخص کردن وضعیت دقیق بلاستودیسک تخم مرغ نطفه دار از نظر ظاهر و اندازه به منظور تشخیص باروری و میزان هچ مورد انتظار کمک نماید . مرگ و میر اولیه جنین ممکن است طی مراحل اولیه انکوباسیون رخ دهد که تقریبا ۶۰-۵۰ درصد کل ضایعات را شامل می شود سرمای زمستان درجه حرارت نامناسب اتاق نگهداری و گرمای بیش از حد تابستان در طی حمل و نقل تخم مرغها ، اغلب باعث این مرگ و میر ها می شود دود دادن غلط ، اثرات سوء تغذیه ، بیماریها ، کرچی ، جمع آوری همزمان تخم مرغهای قابل جوجه کشی و تخم مرغهای کثیف روی بستر دلایل دیگری برای مرگ و میر اولیه جنینی هستند لانه های کثیف و شرایط بد بستر لانه ها اغلب منجر به الودگی میکروبی بیش از حد تخم مرغهای قابل جوجه کشی و در نتیجه افزایش مرگ و میر اولیه جنینی و یا جوجه های هچ نشده می شوند مشکلات مکانیکی مانند چرخش نادرست درستر ، ترک خوردگی پوسته ها را افزایش می دهد و سبب دهیدراتاسیون جنین زنده داخل تخم مرغ می شود ضمن اینکه درجه حرارت بیش از حد و رطوبت پایین نیز چنین تاثیری دارند . در جوجه کشیهای دارای سترهای چند سنی که درآنها تخم مرغها هر هفته یا هر دو هفته یک بار در دستگاه چیده می شوند و دود دادن تخم مرغها اغلب قبل از چیدن تخم مرغها انجام می پذیرد چنانچه تخم مرغها بیش از حد در معرض فرمالدئید قرار گیرند منجر به مرگ و میر زود رس جنینی هم در تخم مرغهای جدید و هم در تخم مرغهایی می شود که قبلا چیده شده اند در چنین شرایطی جنینهای غیر طبیعی به صورت ایجاد جراحاتی در ناحیه سرجنین ها مشاهده می شوند در کشورهای در حال توسعه ، فرمالدئید هنوز به منظور دود دادن استفاده وسیعی دارد زیرا مواد پاک کننده و ضد عفونی کننده کلره در غلظتهای بالا سرطان زا هستند بین باروری و مرگ و میر اولیه جنینی تخم مرغها ارتباط وجود دارد باروری پایین تخم مرغها همواره با تلفات جنینی بیشتر همراه است و باروری بالای تخم مرغها منجر به جوجه درآوری بیشتر به دلیل مرگ و میر جنینی کمتر می شود . چنین مسائلی معمولا بعد از پیک تولید پیک نطفه داری و پیک جوجه درآوری گله مشاهده می شود در بعضی موارد وقتی گله درارتباط با خروسهای تنبل و پیر مشکل داشته باشد در صورت دسترسی به خروسهای جوان آنها را جایگزین خروسهای پیر و فاقد کارایی می کنند درمورد هر گونه افزایش مرگ ومیر اولیه جنینی نباید آفلاتوکسینها و داروهایی را که در دان مصرف می شوند نادیده گرفت مرگ و میرهای جنینی بعد از هفته اول انکوباسیون درمناطق با آب و هوای گرم اغلب از ۱/۳ درصد تجاوز می کند در حالی که در اروپا و آمریکا این میزان ۱-۰/۵ درصد گزارش شده است. ۱۳ درصد کل تلفات جنینی مربوط به این دوره می باشد و معمولا به وسیله عواملی ایجاد می شود که درارتباط با افزایش آلودگی میکروبی تخم مرغها و انکوباتورها هستند و به دلیل ضدعفونی غیر صحیح آنها و کیفیت بد آب مورد استفاده در جوجه کشی بروز می کند. این گونه آبها غالبا حاوی تراکم بالایی از میکروبهای آب دوست می باشند . عوامل تغذیه ای و ژنتیکی نیز در بعضی موارد نقش دارند اما معمولا اعتقاد بر این است که نامناسب بودن درجه حرارت ، هندلینگ و چرخش تخم مرغ ها در انکوباتور اهمیت ویژه ای در افزایش مرگ و میر دراین مرحله از انکوباسیون دارند در پایان این دوره سر جنین به طرف انتهای پهن تخم مرغ می چرخد از آن جایی که جنین برای تامین اکسیژن مورد نیاز خود ، به جریان هوا در ستر و هچر احتیاج مبرم دارد و از طرفی افزایش دی اکسید کربن و دیگر گازهای سمی منجر به مسمومیت می شوند بنابراین در موارد بررسی مرگ و میر اواسط دوره جنینی یا حتی هفته آخر انکوباسیون تهویه نامناسب ستر و هچر نباید نادیده گرفته شوند غالبا فرسودگی تسمه ها و پولی های هواکشها جریان کامل هوا را در ستر محدود می کند مسدود شدن سیستم اصلی خروجی هوای هچری با کرک پرها و دیگر ضایعات نیز می تواند باعث اختلال درتبادل گازها گردد برای حل این مشکلات اندازه گیری میزان دی اکسید کربن درهوای ستر و سرعت هواکشها مفید خواهد بود. درکشورهای در حال توسعه که اغلب گله ها آلوده به مایکوپلاسما گالی سپتیکم هستند. مایکوپلاسماها خسارات زیادی را به صنعت طیور وارد می کند ضایعات حاصل در جنینها و جوجه ها را می توان به سادگی در کالبد کشایی جنین و با با کمک تکنیکهای ازمایشگاهی تشخیص داد . بیشترین موارد تخم مرغهایی که هچ نشده اند عبارتند از تخم مرغهای نوک زده ای که جنین قادر به خروج از انها نیست. مرگ در پوسته ، تخم مرغهایی که مقدار آلبومن باقی مانده آنها زیاد است نابجایی و بد قرار گرفتن جنین ، جوجه های بدشکل ، جوجه های ضعیف و لاغر یا جوجه های نرم و وازده های بارز . سایر حالات غیر طبیعی شامل نوک طوطی ، نوک متقاطع ، کوری ، سرلرزان ، جوجه های با پاهای باز ، پنجه های پیچیده و مشکلات ناف می باشند. علت دقیق چنین ضایعاتی را فقط به وسیله آزمایشهای دوره ای سیستماتیک بر روی تخم مرغ های قابل جوجه کشی در طی انکوباسیون و همچنین بررسی ضایعات جوجه کشی و توجه به مشکلات تغذیه ای و سلامتی گله می توان تعیین نمود، با در نظر گرفتن چنین کاهشی در میزان قابلیت جوجه درآوری ، در جوجه کشی ها و گله های مادری که ۳۰ تا ۳۳ درصد تخم مرغ های آنها قبل از تبدیل به جوجه درجه یک از دست می روند، نیاز مبرم و واضحی به بهبود استانداردهای مدیریت احساس می شود. ۱۰ درصد تخم مرغهای تولید شده در مزارع مرغ مادر ، غیر قابل جوجه کشی هستند که این تخم مرغها اغلب به علت ضعیف بودن پوسته ، پوسته های دارای خلل و فرج ، پوسته های بدشکل ، کوچک بودن و دیگر موارد غیر طبیعی حذف می شوند این موارد در طی تابستان  و یا در هنگام بروز بیماریهایی مانند نیوکاسل ، برونشیت  عفونی ، کریزا ، بیماری مزمن تنفسی و رئو ویروس ها افزایش می یابند. از نظر بازده کلی تولیدات یک مرغ در طول زندگی ، در مناطق آب و هوایی گرم ، ۱۰ درصد دیگر ضایعات تخم مرغ های قابل جوجه کشی به علت مشکل فاقد نطفه بودن واقعی است که حائز اهمیت می باشد . ارتباط دادن تمام مشکلات به شرایط محیطی اشتباه است و به منظور بهبود بازدهی باید تجزیه و تحلیل مرتبی از نتایج صورت پذیرد برای ارتقاء استانداردهای مدیریت مزارع مادر و جوجه کشی ها جهت بهبود نتایج جوجه کشی در آب و هوای گرم فعالیت وسیعی می توان انجام داد البته عملکرد تعدادی از جوجه کشی ها نیز مطابق پتانسیل زنتیکی نژادی است که بر روی آن کار می کنند ولی تعداد آنها نادر است .

فصلنامه چکاوک – شماره ۲۶ – مهندس علی محمد علیپور

نقش ویتامینهای موجود درجیره مادرها بر جوجه‌درآوری و کیفیت جوجه‌های تولیدی

رشد و نمو طبیعی جنین مستلزم تامین کلیه مواد مغذی مورد نیاز در تخم مرغ است. که منشا تمام مواد ذخیره شده در تخم مرغ از مادرهایی است که خود این مواد را از طریق جیره غذایی دریافت کرده‌اند. بنابراین هرگونه کمبود یا زیادی یا عدم تعادل مواد مغذی می‌تواند منجر به مرگ و میر جنینی در دوره انکوباسیون گردد. با توجه به عوامل گوناگون دخیل در میزان جوجه‌درآوری و کیفیت جوجه در زیرفقط  به نقش ویتامینها در فرآیند تولید جوجه می‌پردازیم.

ویتامینها برای اغلب واکنشهای متابولیسمی و نیز برای تکامل جنینی لازم و ضروری میباشد. بنابراین استفاده کمتر از حد نیاز در جیره‌های تجاری مادرها ، پی‌آمدهای منفی بر عملکرد تولیدی گله مادر دارد.

تاکید این نکته لازم است که کمبود یک ویتامین به تنهایی به ندرت ملاحظه می‌شود و اغلب علائم کمبود چند ویتامین هم زمانی دیده می‌شود که مخلوط ویتامینی به طور سهوی از جیره حذف شده باشد، یا اینکه در اثر سموم قارچی یا سایر عوامل تغذیه‌ای باشد. بدیهی است شناسایی دقیق موارد اخیر دشوار است، چراکه ممکن است گله یا جوجه علائم کیلنیکی کمبود ویتامین را نشان دهد، اما تجزیه جیره هیچ کمبودی را نشان نمیدهد. از همین رو مدیران فارمها معمولا نیازهای ویتامینی را کمی بالاتر از حد پایه در نظر میگیرند.

در ادامه به به نقش ویتامینها  در تولید جوجه  اشاره خواهد شد.

ویتامینها:

وجود ویتامینها برای اغلب واکنشهای متابولیسمی و تکامل جنین لازم است. با توجه به اینکه ویتامینها تنها ۴% از هزینه دان گله‌های مادر را شامل می‌شوند، صرفه جویی در مصرف آنها یک راهکار موفق نخواهد بود.

اثر ویتامین جیره مرغ مادر بر وضعیت جوجه‌ها

ویتامینها

عکس العمل جوجه

ویتامین A

میزان ویتامین A موجود در کبد جنین و جوجه را افزایش داده، اما میزان ویتامین E، کاروتنوئید، و اسید آسکوربیک را کاهش میدهد.

کاروتنوئیدها

اثر مثبتی بر روی رشد جوجه‌‌ها ، تکامل اندام و یا ایمنی جوجه‌ها در سن ۵ هفتگی بعد از هچ نداشته است.

کاروتنوئیدها

از مرغ مادر به زرده تخم مرغ انتقال می‌یابد ، اما توسط جنین و جوجه بخوبی جذب نمیشود.

کاروتنوئیدهاو ویتامینE

کاروتن، ویتامینE و ترکیبی از آنها تکثیر لنفوسیتها را بهبود داده‌اند، اما تنها ویتامین E توانست ایمنی را بهبود بخشد.

ویتامینE

مقادیر ۱۵۰و۴۵۰ میلی گرم در کیلوگرم انتقال فعال مقادیر پادتن در جوجه‌های مبتلا به بروسلاآبورتوس را در سن ۷روزگی افزایش داد.

ویتامینE

تیتر پادتن جوجه‌ها به سلولهای قرمز خون را در هچ بالا برد.

ویتامینE

مقادیر ویتامین E در جوجه‌ها ، در کیسه زرده ، کبد، عصب، و ریه‌ها ، که همه به کاهش پراکسیداسیون حساسند راافزایش داد.

ویتامینE و سلنیوم

فعالیت گلوتاسیون کبدی در جوجه‌ها را افزایش می‌دهد. با بالا رفتن مقادیر سلنیوم ، میزان سلنیوم وابسته به گلوتاسیون پراکسیداز در جوجه افزایش یافت.

ویتامینD

میزان کلسیم درشت نی در ۲هفته پس از تفریخ افزایش یافت و خاکستر درشت‌نی در ۴هفتگی توسط افزایش ویتامین D بالا رفت.

ویتامینK

جوجه‌های حاصله از مرغهای مادری که با مقادیر پایین ویتامین K تغذیه شدند در یکروزگی و ۲۸ روزگی پس از هچ ، مقادیر اسید گلوتامیک درشت‌نی کمتری داشتند. اما این میزان با خوراندن ویتامین K به حالت  عادی برگشت.

بیوتین

التهاب پوست (Dermatitis) کف پا و تاولهای سینه در جوجه‌های حاصل از مرغهایی که با جیره تقویت شده با بیوتین تغذیه شدند کاهش یافت.

بیوتین

چنانچه میزان بیوتین در جیره مادرها افزایش یابد، پلاسمای جوجه و زرده نیز به همان ترتیب اضافه می شوند. غلظت بیوتین در جوجه‌های حاصله از مادرهای جوان کمترین حد را داشته است.

اسید پانتوتنیک

قدرت زنده مانی جوجه‌ها زمانیکه مرغهای مادر با میزان ۲۰ میلیگرم در کیلوگرم اسید پانتوتنیک تغذیه شدند در بهترین شرایط است.

کمبود ویتامینA

مرگ زودرس جنین در ۴۸ساعت اول و عدم تکامل دستگاه گردش خون.

کمبود ویتامین D3

امکام تولید جوجه با استخوانهای نرم که معمولا با برخی از نقایص در پوسته تخم مرغ مثل تخلخل زیاد همراه است.

کمبود E

امکان مشاهده آنسفالومالاسیا و بروز تراوش آب زیر پوست.

کمبود ریبوفلاوین

تلفات زیاد جنین در سنین ۹ تا ۱۴و یا ۱۷ تا ۲۱ روزگی ، بروز خیز و پیچیدگی پرها و انگشتان، علائم پس از گذشت ۳ تا ۵ روز مشاهده می‌شوند.

کمبود اسید پانتوتنیک

خونریزی زیر جلدی در جنینهای تفریخ شده

کمبود بیوتین

کاهش هچ بدون افت تولید تخم مرغ، امکان وجود ضایعات اسکلتی و کجی منقار

کمبود ویتامین B12

تلفات جنینی در حدود روزهای ۸ تا ۱۴ با احتمال بروز خیز، انگشتان پیچ خورده و کوتاهی منقار.

تیامین

تلفات جنینی در اویل دوره یا در روزهای ۱۹ تا ۲۱ رخ می‌دهد. علی‌رغم وجود شمار کم جوجه‌های ناقص ، تعداد زیادی از جوجه‌ها مرده در سینی هچری دیده می‌شوند و همچنین جوجه‌های هچ شده تلفات بالایی را در ۱۰ تا ۱۴ روز ابتدایی نشان می‌دهند. (برخی از مواد ضدعفونی کننده و ضد کوکسیدیوزها و تغذیه با پودر ماهی بی‌کیفیت نیز موجب کمبود تیامین می‌شوند.

نیاسین

تلفات جنینی در ۸ تا ۱۷ روزگی ، که البته به سطح تریپتوفان جیره هم بستگی دارد. بروز برخی از ناهنجاریهای اسکلتی و پردرآوری.

بازدهی انتقال ویتامینها از جیره به تخم مرغ در مورد ویتامین A  خیلی بالا برای ریبوفلاوین و اسید پانتوتنیک و بیوتین و E بالا و در مورد D3 متوسط و برای K و تیامین و اسید فولیک پایین است.

تاثیر رنگ پوسته روی کیفیت و جوجه درآوری تخم مرغ

پرورش دهندگان مرغ مادر و تولید کنندگان تخم مرغ جوجه کشی اغلب برایشان این سوال مطرح بوده است که آیا بین رنگ پوسته و کیفیت داخلی تخم مرغ ارتباطی وجود دارد. در آزمایشات مختلفی برخی از خصوصیات تخم مرغ از قبیل رنگ پوسته ، وزن مخصوص ، استحکام پوسته و… در مرغان مادر گوشتی ثبت شدند، تا اهمیت رنگ پوسته را روی کیفیت تخم مرغ ارزیابی کنند. در آزمایشی چهار سویه از مرغان مادر که با سه برنامه غذایی متفاوت تغذیه می شدند برای بررسی کیفیت پوسته مطالعه شدند، تا رابطه بین رنگ پوسته و کیفیت آن آشکار گردد.

 هرچه رنگ قهوه ای پوسته تیره تر باشد وزن مخصوص آن بالاتر است و کیفیت بالاتری دارد. رنگ پوسته بیشتر تحت تاثیر سویه و نژاد قرار دارد تا برنامه های غذایی ، اگرچه که رابطه بین رنگ پوسته وکیفیت آن کوچکتر از آن است، که بتوان رابطه آن را از روی این سه برنامه غذایی تشخیص داد.

توضیح مسئله:

رنگ پوسته براساس نوع سلیقه مصرف کننده تاثیر مهمی روی بازار مصرف آن دارد، و یک تفاوت سلیقه نسبت به رنگ پوسته در سرتاسر جهان مشاهده می گردد. از گذشته دور دسته بندی تخم مرغ بر اساس رنگ پوسته مورد توجه بوده است.

رنگ پوسته در مرغان مادر گوشتی در یک محدوده از رنگ کرم روشن تا قهوه ای تیره متغییر است . پیگمان هایی که در پوسته تخم مرغ به صورت طبیعی یافت می شوند پروفیرین ها هستند که تحت کنترل ژن های افزایشی قرار دارد. معمولا رنگ پوسته در جوجه ها به طور متوسط  بینابین رنگ پوسته والدین است. طبق یک مطالعه گزارش شد که بین رنگ پوسته، وزن تخم مرغ و ضخامت پوسته یک همبستگی معنی دار وجود دارد. رابطه بین رنگ پوسته و کیفیت آن هنوز نامعلوم است و به یک نتیجه کلی در این رابطه هنوز بدست نیامده است. کیفیت پوسته با استفاده از پارامترهای وزن مخصوص پوسته ، ضخامت و استحکام پوسته تعیین می گردد

یک محقق گزارش داد که انتخاب به میزان زیادی می تواند برخی خصوصیات مانند پوسته قهوه ای ، آلبومین غلیظ تر، وزن تخم مرغ و کیفیت پوسته را با گذشت  نسل بهتر نماید. در بلدرچین نژاد ژاپنی تخم های رنگی و تخم سفید تاثیری روی پارامتر هایی مانند قدرت پوسته، جوجه دهی و وزن تخم مرغ ندارد.

در یک مطالعه دو سویه نژاد نیوهمشایر، از نظر رنگ پوسته، وزن مخصوص و ضخامت پوسته در تخم مرغ های قهوه ای تیره و روشن اندازه گیری شدند و با یکدیگر مقایسه گردیدند. این محقق پوسته های رنگی هر تخمی را بر اساس استانداردهایش مرتب نمود. رابطه بین وزن مخصوص و مقاومت پوسته بزرگتر از همبستگی بین رنگ پوسته و مقاومت آن بود ولی هر دو رابطه مهم بودند. این محقق نتیجه گیری نمود که تخم های قهوه ای تیره مستحکم تر و ضخیم تر از تخم مرغ های قهوه ای روشن هستند، همچنین با انتخاب ژنتیکی می توان کیفیت را در نژادهای تخم قهوه ای افزایش داد. در مطالعه ای دیگر رنگ پوسته و وزن مخصوص آن در نژادهای تخم قهوه ای  در یک دوره ۱۵ هفته ای اندازه گیری شدند و بعد از مقایسه مشخص شد که رنگ پوسته با وزن مخصوص آن همبستگی دارد هر چند که این رابطه به آن اندازه نیست که نتیجه گیری کنیم پوسته های رنگی استحکام و وزن مخصوص بهتری دارد.

یکی از مشکلاتی که نمی توان  در رابطه با رنگ پوسته و کیفیت آن نتیجه گیری درستی کنیم، مربوط به روش اندازه گیری ماست که روش دقیق برای اندازه گیری میزان تمرکز رنگدانه های پوسته وجود ندارد. تکنیک هایی که در گذشته برای اندازه گیری رنگ پوسته استفاده می شد یکسری پیچیدگی هایی را برای طبقه بندی تخم ها ایجاد می نمود. در گذشته یک سری از پوسته های رنگی را به عنوان مقیاس استاندارد پایه در نظر می گرفتند که سایر پوسته های رنگی بر اساس آنها طبقه بندی می گردید. در یک تحقیق از تجهیزات نوری جهت مطالعه رنگ پوسته استفاده گردید که شامل یک انعکاس دهنده نوری مرتبط با یک گالوانومتر بود که میزان انعکاس های نوری را در یک مقیاس معین  اندازه گیری می کرد. دستگاه طیف سنج برای تعیین رنگ پوسته مفید واقع می گردند به شرط آنکه بتواند میزان تمرکز رنگ و خلوص رنگ پوسته را تعیین نماید. این دستگاه برای دسته بندی رنگ پوسته از آنچه که در گذشته استفاده می گردید مناسب تر بود.

مواد و روشها:

جدیداً در یک مطالعه تلاش شد تا ارتباط میان رنگ پوسته و کیفیت آن در مرغان مادر گوشتی برای ۴ سویه مختلف که با سه برنامه غذایی تغذیه می شدند بررسی گردد. در این مطالعه از تجهیزات الکترونیکی طیف سنج نوری برای تعیین رنگ پوسته استفاده شد، همچنین بوسیله یک نرم افزار که توانایی آنالیز تصاویر را داشت، تمایز بین رنگها مشخص می شد. این نرم افزار هر رنگ را به صورت یک عدد کمی بیان می نمود.

۴ سویه از مرغان مادر گوشتی که در این آزمایش استفاده شدند عبارتند از:

 Cobb 500 (w) , Shaver Starbro (x) , Avian 24K (y) و Hubbard Hi-Y (z)

هر سویه در سه دسته جداگانه نگهداری شدند که با سه برنامه غذایی متفاوت تغذیه می شدند. از هر سویه تعداد ۸۰ پرنده انتخاب شدند و از سن ۲۰ هفتگی بر اساس وزن در قفس های جداگانه ای نگهداری شدند. در سن ۲۲ هفتگی تحریک نوری با افزایش طول مدت روشنایی آغاز گردید و روشنایی از ۸ ساعت به ۱۵ ساعت افزایش یافت. سه برنامه غذایی که استفاده می شد عبارت بود از:

ad libifurn (AL), slowfeed (SF), and fast feed (FF)

AL: برنامه غذایی است که غذا به صورت آزاد در اختیار پرنده قرار داشت .

 :SF دراین برنامه غذایی جیره به صورت هفتگی افزایش می یافت .

 FF: دراین برنامه غذایی جیره به صورت روزانه افزایش می یافت.

طراحی آزمایش:

تا سن ۵۰ هفتگی تعداد ۸۲۳ عدد تخم مرغ جمع آوری گردید و سپس در یک دوره یک هفته ای تخم ها به صورت روزانه جمع آوری و وزن شدند و سپس در یخچال در دمای  ۵- درجه نگهداری شدند. در پایان روز هفتم تخم ها از یخچال خارج شده و دوباره وزن شدند. وزن مخصوص تخم ها با استفاده از شناور نمودن آن در یک محلول نمکی تعیین شد. وزن مخصوص تخم ها در رنجی بین ۱٫۰۶۴ تا ۱٫۰۹۶ قرار داشت ، همچنین به میزان ۰٫۰۰۲ به وزن مخصوص تخم ها به خاطر استاندارد تاثیر سن روی وزن گم شده تخم ها افزوده شد، سپس تخم ها بر اساس وزن مخصوص آنها مرتب شد تا تخم های تازه مشخص گردد. در هر گروه اثر متقابل غذا و سویه مشخص گردید. برای تعیین رنگ پوسته تخم ها از یک استوانه آلومینیومی که دوربینی در بالای آن تعبیه شده بود استفاده شد. عکس ها گرفته شده سیاه و سفید بودند. توسط یک نرم افزار عکس ها آنالیز شده و شدت رنگ پوسته برای هر تخمی توسط یک عدد مشخص می گردد. اعداد در رنجی بین ۰ تا ۲۵۵ قرار داشت. صفر معرف رنگ سیاه و ۲۵۵ معرف رنگ سفید می باشد. عکس ها برای هر تخمی ثبت شده و سپس محتویات داخل تخم مرغ خالی شده و پوسته زیر آب گرم شسته شد. پوسته کاملا خشک شده وسپس وزن گردید و توصیفات مربوط به هر داده ای به صورت کامل یادداشت گردید.

نتیجه گیری:

تاثیر سویه و برنامه غذایی روی کیفیت و رنگ پوسته اندازه گیری شد و مشخص گردید که گوناگونی در رنگ پوسته تحت تاثیر سویه و جیره غذایی قرار می گیرد. پرندگانی که برنامه غذادهی آزاد داشتند تخم های روشن تری تولید می نمودند.(واحد رنگی پوسته: ۱۱۸٫۷ )  ارزش خاکستری (شدت تمرکز رنگ) برای سویه های

 به ترتیب عبارتند از: ۱۰۱٫۱ ، ۱۰۷٫۴ ، ۱۱۹٫۲ ،۱۲۷٫۴   X ، Z ، Y ، W

 :Shaver Starbro (x) از نظر میزان تمرکز رنگ روشن ترین تخم ها را تولید می کردند.

:Cobb 500 (w) از نظر میزان تمرکز رنگ تیره ترین تخم ها را تولید می کردند.

در هر سه برنامه غذایی نیز شدت رنگ پوسته از قاعده گفته شده پیروی می کرد. بنابراین درجه بندی و محدوده تغییرات رنگ پوسته بیشتر تحت تاثیرتفاوت های نژادی قرار داشت تا تفاوت های مربوط به برنامه غذایی مرغانی که برنامه غذادهی آزاد داشتند نسبت به دو برنامه غذایی دیگر، و احتمالا این افزایش وزن مربوط به زرده بزرگتری بود که تولید می شد. متوسط وزن تخم مرغ برای سه برنامه غذایی به صورت زیر بود:

             SF : 66.1    ، FF: 66.1  ،  AL: 68.3

تخم های سنگین تردر هر سویه ای  پوسته روشن تری تولید می نمودند زیرا برای تشکیل پوسته هر تخمی مقدار مشخصی  از پیگمان رنگی  تولید می گردد ، بنابراین تخم های بزرگتر تعداد کمتری از پیگمان های رنگی را در واحد سطح دریافت می کنند. تفاوت های وزن تخم مرغ با توجه به سویه جالب توجه است ودر رنجی بین ۶۵٫۸ تا ۶۸٫۱ قرار دارد :

 ( W : 68.1  –  X : 65.8  –  Y :  ۶۶٫۱ –  Z: 66.8 )

 این همبستگی خیلی شبیه است با ارتباط وزن تخم مرغ با برنامه غذایی که در رنجی بین ۶۶٫۱ تا ۶۸٫۲ قرار دارد. سویه کاب سنگین ترین تخم ها با تیره ترین پوسته را تولید می کند در حالیکه سویه شاور استاربرو کوچکترین تخم ها را با روشن ترین پوسته تولید می نمایند. از نظر تاثیر سویه روی وزن مخصوص پوسته تفاوتی مشاهده نمی گردد ولی هنگامی که وزن مخصوص پوسته را در  برنامه غذا دهی آزاد با دو برنامه غذایی دیگر مقایسه می کنیم یک تفاوت معنی دار مشاهده می گردد.

( FF : 8.66  –  SF : 8.72  –  AL :  ۸٫۴۸ )

 در هر سه برنامه غذایی تخم های سویه شاور استاربرو سبکترین پوسته را دارند و سویه آوین تخم های با وزن مخصوص بالا تولید می کنند. بنابر این سویه بزرگترین اثر را روی وزن مخصوص پوسته دارد و کمتر تحت تاثیر برنامه های غذایی قرار می گیرد. بین رنگ پوسته و وزن مخصوص آن ارتباط مناسبی وجود دارد و این رابطه در سویه شاور ستاربرو و در برنامه غذادهی آهسته از همه معنی دارتر بود. وزن مخصوص رابطه منفی با با وزن تخم مرغ و رابطه مثبت با وزن پوسته دارد، که هر سه برنامه غذایی و هر چهار سویه این رابطه را تایید می کند.از وزن مخصوص پوسته به عنوان یک استاندارد صنعتی جهت تشخیص کیفیت پوسته استفاده می گردد. استفاده از تکنولوژی آنالیز تصاویر ثابت کرد که رنگ پوسته روی برخی از پارامتر ها از جمله وزن مخصوص پوسته موثر است.

نتایج و کاربرد ها :

-۱ سویه پرنده تاپیر بزرگتری روی رنگ پوسته دارد تا رفتارهای غذایی ، هر چند که مشخص شد بین رنگ پوسته و وزن مخصوص آن یک رابطه مثبت وجود دارد.

۲- برنامه های غذایی آزاد و محدود می توانند جهت تولید تخم هایی با پوسته روشنتر یا تیره تر در مرغان مادر گوشتی استفاده گردد.

۳- مطالعه در این زمینه نیازمند استفاده از یک نمونه بزرگتر است تا بتوان تاثیر برنامه های غذایی و سویه را روی تک تک پارامترهای کیفیت پوسته بررسی نمود.

-۴ استفاده از تکنیک آنالیز عکس های دیجیتال مشخص نمود که می تواند به عنوان یک ابزار بسیار مفید جهت ارزیابی رنگ پوسته با استفاده از ارقام  کمی استفاده نمود.

 نویسندگان:

N. S. JOSEPH, N. A. ROBINSON, R. A. RENEMA, and F. E. ROBINSON’

Depament of Agricultural, Food, and Nutritional Science, University of Alberta,

Edmonton, AB T6G 2P5, Canada

نقش منافذ موجود در پوسته تخم مرغ

پوسته تخم مرغ شامل بیش از ۱۷۰۰۰ منفذ به منظور انتشار گازهای تنفسی مورد نیاز جنین می باشد. ابعاد این منافذ به گونه ای است که هر کدام ستونی از آب را در یک فاصله طولانی در ضخامت پوسته فراهم می سازند. در صورتیکه بر اساس خاصیت مویینگی در منافذ پوسته آب طغیان نماید، جنین داخل تخم مرغ در اثر خفه شدن از بین خواهد رفت. اما پوسته ویژگی دفع کنندگی آب را حتی زمانی که تخم مرغ در آب غوطه ور است دارا می باشد که این حالت مانع از طغیان آب در منافذ می گردد. به علاوه به علت وجود کوتیکول که سطح پوسته و منافذ را پوشانده، تخم مرغ در برابر ورود آب مقاومت می کند و مقاومت پوسته در برابر آب یک سد دفاعی در مقابل حرکت باکتری ها محسوب می شود.

کوتیکول با بستن منافذ کانال ها اندازه آنها را تغییر می دهد. لایه کوتیکول از وزیکول هایی تشکیل شده که امکان انتقال گازها و بخارآب از طریق آنها فراهم می شود. در تخم مرغ هایی که کوتیکول ناقص بوده و یا اصلاً کوتیکول ندارند، خاصیت دفع کنندگی آب را دارند اما فاقد ویژگی مقاومت در برابر آب می باشند. از نظر تئوری انرژی جنبشی مورد نیاز جهت جریان آب بایستی به نیروی مقاومت پوسته در برابر آب غلبه نماید. چون این مقاومت پوسته عمدتاً از وجود کوتیکول آن ناشی می شود، هر عاملی که باعث آسیب کوتیکول شود باعث از بین رفتن این مقاومت خواهد شد.

در یک تخم مرغ با کوتیکول سالم، بیش از ۲۰-۱۰ منفذ فاقد کوتیکول یا فاقد پوشش کامل آن می باشند، لذا محلی برای نفوذ باکتری ها به داخل محتویات تخم مرغ می باشند. حرارت های بالاتر در عملیات مربوط به ضدعفونی تخم مرغ بر کوتیکول آسیب رسانده و حتی شواهد حاکی از تأثیر اسید اوریک موجود در ادرار پرنده بر آن می باشد. علاوه بر این گونه های باکتریایی Streptomyces, Alcaligenes bookeri، قادر به هضم کوتیکول بوده و اولین سد دفاعی تخم مرغ را می شکنند. تعداد منافذ پوسته فاکتور تعیین کننده در مکانیسم دفاعی آن در برابر نفوذ باکتری ها نمی باشد، بلکه تعداد منافذی که کوتیکول آنها را نمی پوشاند و در نتیجه مسیر عبور میکروب ها به راحتی فراهم می گردد،عامل تعیین کننده می باشد.

عموماً منافذ پوسته درشت و تعداد منافذ باز پوسته کم بوده و تعداد منافذ در قسمت پهن تخم مرغ بیشتر است . با افزایش سن پرنده تعداد منافذ افزایش می یابد اما ابعاد آنها نسبتاً ثابت باقی می ماند. همچنین منافذ باز در قسمت پهن تخم مرغ بیشتر است . با پذیرفتن نظریه انقباض محتویات تخم مرغ گرم در محیط با حرارت پایین و ایجاد خلاء و فشار منفی در داخل آن، می توان احتمال داد که جایی که دو غشاء پوسته از هم جدا شده و اتاقک هوایی را تشکیل می دهند، غشاء داخلی همانند یک دیافراگم عمل نموده و به همراه محتویات انقباض یافته حرکت می نماید. این عمل موجب انتقال خلاء ایجاد شده بر روی مناطقی از پوسته که کیسه هوایی را در بر گرفته اند می گردد. هوا با فشار از طریق منافذ پوسته در این ناحیه به داخل تخم مرغ راه یافته و لایه کوتیکول تحت فشار قرار گرفته و ممکن است پاره شود. هر چه ابعاد منافذ بزرگتر باشد احتمال پارگی کوتیکول بیشتر است و هر چه خود لایه کوتیکول نازکتر باشد احتمال پارگی بالاست. بنابراین وقتی یک منفذ خالی ایجاد می شود جریان هوا از طریق آن به راحتی امکان پذیر بوده و فشار وارده به کوتیکولی که سایر منافذ را پوشانده کاهش می یابد. با این فرض می توان علت تعداد کم منافذ باز در تخم مرغ و تعداد بیشتر آن را در انتهای پهن توجیه نمود.

قابلیت جوجه در آوری تحت تأثیر عوامل غذایی و محیطی واثرات بینابینی آنها بوده کمبودهای غذایی را مشکل می توان تنها با آزمایشها و معاینات جنین مشخص نمود.

در حالیکه جنین پستانداران دائماً احتیاجات غذایی را در دوران رشد از مادر خود تأمین می کنند جنین پرندگان باید برای رشد و نمو خود از کلیه مواد مغذی که در محفظه مسدود تخم مرغ ذخیره شده استفاده نماید. به غیر از عواملی مثل نطفه داری، شرایط نگاهداری، سایز تخم مرغ و ساختمان ژنتیکی جنین که برمیزان جوجه در آوری مؤثرند، عوامل غذایی نیز برقابلیت جوجه درآوری تأثیر می گذارند.

وقتی جیره مرغهای مادر فرمول متعادلی داشته باشد لازم است معلوم شود که غذا تا چه میزان برترکیب تخم مرغها مؤثر است. آیا بطور مستقیم برمیزان جوجه درآوری و متعاقباً برسلامت و سرحال بودن جوجه های تولیدشده تأثیر می گذارد؟ از مرغهای مادری که مواد مغذی کافی دریافت نموده اند تخم مرغهایی تولید می شود که ترکیب و شرایط فیزیکی ثابتی داشته و عاری از عوامل بیماریزا خواهند بود. اگر این تخم مرغها نطفه دار باشند و بطور صحیح و مناسب در دستگاه خوابانده شوند اکثراً از آنها بعد از ۲۱ روز جوجه های مرغوب و سرزنده تولید خواهد شد.

تخم مرغهای جوجه کشی

ترکیب یک تخم مرغ تازه به وزن ۶۰ گرم در جدول ۱ نشان داده شده است. چند جور ارتباط بینابینی در بین وزن تخم مرغ ، وزن جوجه، رشد جوجه و سایر معیارها وجود دارد. قابلیت جوجه در آوری از تخم مرغهایی که سایز متوسط دارند بهتر از تخم مرغهایی است که کوچک یا درشت می باشند

میزان جوجه درآوری، وزن جوجه های تولید شده ، رشد و ماندگاری آنها با اولین تخم مرغهایی که توسط مرغهای جوان گذارده می شود کم است. وزن جوجه های تولید شده بطور معمول بین۶۲ تا ۷۶ % وزن اولیه تخم مرغ است و رابطه شدیداً مثبتی بین وزن تخم مرغ و وزن جوجه های هچ شده وجود دارد.

جدول ۱- ترکیب تخم مرغ  ۶۰) گرم(

تخم مرغ کامل

اجزا

وزن

درصد

آب

چربی

پروتئین

کربوهیدرات

مواد معدنی

زرده

۲۰ گرم

۳٫۳۳

۵۰٫۰

۳۳٫۰

۱۷٫۰

–

–

سفیده

۳۴ گرم

۵۶٫۷

۸۸٫۲

–

۱۰٫۳

–

–

پوسته

۶ گرم

۱۰٫۰

–

–

۸٫۳

–

۹۱٫۷

تخم مرغ کامل

۶۰ گرم

–

۶۶٫۷

۱۱٫۷

۱۱٫۷

۰٫۷

۹٫۲

دیده شده است که هر یک گرم تغییر وزن تخم مرغ منجر به تغییری معادل با ۲ تا ۱۳ گرم در وزن جوجه گوشتی در سن ۶ تا ۸ هفتگی خواهد شد. این تأثیر در تخم مرغهایی که از مرغهای جوان تولید می شود بسیار زیادتر است تا مادرهای مسن .بنابراین بنظر می رسد که جور کردن تخم مرغها قبل از خواباندن در دستگاه از لحاظ تأثیر و بهتر شدن یکنواختی رشد جوجه های گوشتی یا پولت ها مزایایی داشته باشد.

تأثیر تغذیه مادرها برای بسیاری از محققین به اثبات رسیده است. بنابراین مرغهای مادر باید از جیره هایی تغذیه شوند که دارای کلیه مواد مغذی مورد نیاز برای رشد جنین باشد.

پروتئین

هرچند اطلاع از تأثیر پروتئین خام و اسیدآمینه ها روی میزان جوجه در آوری مشکل است ، چندین بررسی نشان داده که کمبودهای غذایی باعث تقلیل در سایز تخم مرغ و تولید آن می گردد درمواردی که میزان کمبود در حد مرزی است فقط تقلیل در سایز تخم مرغ مشاهده شده ولی در کمبودهای شدید، تولید تخم مرغ ممکن است بطور کلی قطع شود. لازم است اسیدآمینه های ضروری به اندازه های کافی در تخم مرغ وجود داشته باشد تا جنین در تخم مرغ کاملاً بتواند رشد کند. بنابراین کمبودهای اسیدآمینه ای در تخم مرغ برای رشد جنین و دوران بعدی رشد جوجه بعد از تولد مضر می باشد.

کربوهیدرات ها

به جز مطالب عمومی درباره تأثیر غذایی انرژی دلایل کمی درباره اثرات دریافت انرژی توسط مادرها از لحاظ رشد جنین یا میزان جوجه در آوری در دست می باشد. با سیستم های منظم تغذیه مادرهای گوشتی تعادل بین دریافت پروتئین و انرژی تأثیر مشخصی در جوجه در آوری داشته باشد. وقتی دریافت پروتئین و انرژی بالا باشد میزان جوجه در آوری کاهش می یابد. این امر مخصوصاً در هنگامی که تولید تخم مرغ بال است دریافت انرژی پایین است قابل توجه می باشد.

لیپیدها

چربی در زرده منبع اصلی انرژی برای رشد و نمو جنین بوده بین ۸۴ تا ۹۶ % ماده اکسیدشدنی را تشکیل می دهد. برای تولید جوجه های سالم و زنده ماندنی وجود برخی از اسیدهای چرب اشباع نشده مثل اسیدلینولئیک و آراشیدونیک در جیره مرغهای مادر ضرورت دارد. کمبود غذایی اسید لینولئیک با تقلیل تولید تخم مرغ همراه بوده و کمبود مقدار چربی در زرده با افزایش تلفات جنین در تخم مرغ منجر می گردد.

در کمبود شدید اسید لینولئیک و آراشیدونیک که قابل تشخیص در زرده نیست میزان جوجه در آوری به صفر می رسد. با ایجاد تغییرات در جیره غذایی، تأثیر گذاردن برمقدار پروتئین- چربی یا کربوهیدرات تخم مرغ مشکل است ولی حساس ترین ماده مغذی در تغییرات جره غذایی عبارتند از ویتامین ها و مواد معدنی کم مقدار.

ویتامین ها

بیشترین تلفات مشخص جنین بستگی به وجود عیب و نقص های غذایی دارد. بخش عمده ای تلفات جنین که معمولاً در هچ های عادی مشاهده می شود، در ۲ تا ۴ روز اولیه خواباندن تخم مرغها و بعد از آن در طول روزهای ۱۸ تا ۲۱ جوجه کشی و درست قبل از زمان جوجه در آوری می باشد. معمولاً فقط تعداد درصد کمی از کل تلفات جنین در هفته دوم( ۸ تا ۱۴ روزگی)نیز دیده می شود. اینحالت در مقایسه با میزان رشد جوجه ها مشخصه حساس تری از ناکافی بودن جیره غذایی مرغهای مادر را نشان می دهد.

ویتامین A برای تولید تخم مرغهای مناسب، نطفه داری و جوجه در آوری بهتر ضروری می باشد. کمبود ویتامین D منجر به افت قدرت جوجه در آوری گردیده و اگر مقدار ویتامین D اصلاً در جیره وجود نداشته باشد موجب خسارات اقتصادی می شود.

ویتامین E که بنام عامل عقیمی خوانده می شود نقش مشخصی در تولید مثل داشته و برای جوجه در آوری ضرورت فراوان دارد. در مورد ویتامین های گروه B کمپلکس روابط بینابینی مشخص بین ریبوفلاوین و غذا و تولید جوجه های سالم و سرزنده وجود دارد.

روابط مشابهی بین دریافت غذایی ویتامین ها و میزان جوجه درآوری و سلامت جوجه های تولیدی در مورد اسید پانتوتنیک – اسید نیکوتینیک – پیریدوکسین- اسید فولیک و بیوتین مشاهده شده است.

بسیاری از این ویتامین ها می توانند در بدن ذخیره شوند در نتیجه، مقدار موجود برای وارد شدن به تخم مرغ بستگی به دریافت غذایی آنها دارد. وقتی مرغها تنها با جیره گیاهی و با مکمل های مناسب ویتامینی ومعدنی تغذیه شوند، میزان جوجه درآوری در تخم مرغها پایین افتاده و جوجه هایی که از این تخم مرغها هچ می شوند کوچک و ضعیف بوده و تلفات درآنها بالا است. ولی وقتی بک منبع پروتئین حیوانی به همان جیره مادرها اضافه شود میزان جوجه درآوری بطور قابل توجهی بالا رفته و جوجه های تولید شده قوی می شوند و تلفات پایین می آید.

مواد معدنی

از آنجا که بسیاری از عوامل و روابط بینابینی در عناصر غیر آلی، ویتامین ها، اسیدآمینه ها و چربی موجود در جیره وجود دارد، تعیین اثرات ویژه مواد معدنی در میزان جوحه درآوری مشکل بنظر می رسد. کمبود مواد معدنی در جیره مرغ مادر ممکنست تأثیر مستقیمی داشته باشد و یا بطور غیر مستقیم بواسطه تأثیر سایر عوامل و روابط بینابینی برروی میزان قابلیت جذب عناصر دیگر اثر بگذارد.

مواد معدنی بطور قطع برای رشد و نمو جنین ضرورت دارند. چند جور کمبود غذایی در جیره مرغهای مادر از لحاظ مواد معدنی ضروری مثل کلسیم- فسفر- منیزیوم- منگنز- روی- آهن- مس- مولیبدن- ید- سلنیوم منجر به کاهش کلی جوجه در آوری و ناهنجاری های جنینی می گردد.

زیادی مقدار مواد معدنی مثل سلنیوم- منیزیوم- مولیبدن- سدیم نیز زیان بخش واقع می شود. وقتی غلات سرشار از سلنیوم به مرغهای مادر خورانده می شود بر رشد و نمو جنین تأثیر گذارده و معمولاً میزان هچ از تخم مرغها کاهش می یابد. کمبود مادری سلنیوم و آهن تأثیر مشخصی روی میان جوجه در آوری و زنده ماندن جوجه های تولید شده دارد.

سایر عوامل تغذیه ای

وقتی مقداری فیش سولوبل( پساب حاصل از پختن ماهی) – فرآورده های تخمیری و پودر علوفه به غذاهای گله مادر اضافه شود، میزان جوجه دراوری و قدرت زنده ماندن جوجه های حاصله افزایش می یابد. در حالیکه برخی مواد اولیه غذایی اثرات مناسبی روی میزان جوجه درآوری دارد، جیره ای سرشار از کنجاله کلزا اثرات معکوسی روی جوجه های حاصله داشته جوجه ها ئچار هیپرتروفی تیروئید گردیده و وزن آنها تقلیل می یابد. همین اثرات زیان بخش به تیوسیانات ها و گلوکوزینولات ها که در کنجاله کلزا وجود دارند نیز نسبت داده می شود.

احتیاجات برای قدرت جوجه درآوری

قدرت جنین برای رشد و نمو و تولد بستگی مستقیم به مواد مغذی موجود در تخم مرغ داد که آنهم به نوبه خود بستگی به مواد مغذی موجود در جره غذایی گله مادر دارد. هرچند که اثرات کمبود غذایی ویتامین و مواد معدنی برروی میزان جوجه درآوری به خوبی شناخته نشده اند، توصیه های پیشنهاد شده برای مرغهای نژاد سنگین و یا سبک از یکدیگر متمایز نبوده و اصولاً براساس نتایج حاصل از تجربیاتی است که مرغهای روی بستر یا مرغهای مادر صورت گرفته است. بنابراین ضرورت دارد که ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز برای جوجه درآوری دوباره مورد بررسی واقع شود.

پاره ای از مطالعات نشان داده که مرغهای سنگین جثه به مقدار زیادتری ویتامین E ، اسید پانتوتنیک – اسید نیکوتینیک- اسیدفولیک و ویتامین ۱۲ B ریبوفلاوین برای بهترین قابلیت جوجه درآوری احتیاج دارند.

مشاهده وفور غیر عادی ناهنجاریهای جنینی طی هر مرحله از دوره جوجه کشی نیز می تواند به نامتعادل بودن وضع تغذیه ای مربوط باشد. با اولین نشانه افزایش تلفات یا ناهنجاری های جنین لازم است که کافی بودن تغذیه در گله مرغهای مادر تحت بازرسی قرار گرد.

به علاوه کلیه عناصر غذایی دیگری که روی تخم مرغهای جوجه کشی تأثیر دارند نیز باید مورد کنترل واقع شوند.

Nutrition and Hatchability

Dr. C.V.Reddy , Hydarabad- India

Poultry International – June, 1993.

ترجمھ:دکترکریم نیکپورتھرانی

بررسی اثرات دما و زمان های مختلف نگهداری تخم مرغ نطفه دار در میزان قابلیت باروری آنها

دو عامل دما و رطوبت از متداولترین متغیر هائی است که سبب آلودگی تخم مرغ های بارور می گردند جهت بررسی اثرات زمان های مختلف نگهداری  تخم مرغ های بارور و دما بر میزان تفریخ (جوحه در آوری)، تعداد چهار صد تخم مرغ بصورت راندوم از یک مجتمع پرورشی مرغ گوشتی سی دو هفته ای در یک زمان تهیه شد. تخم مرغ ها  به پنج گروه مساوی  هشتاد تائی تقسیم شده و پس از تمیز  نمودن  ، دود دادن در گرمخانه ۳۷٫۵ درجه سانتیگراد و درطوبت ۶۰% بمدت یک  روز قرار گرفتند. سپس هر گروه به چهار زیرگروه ، ۲۰ تخم مرغ / گروه ، تقسیم شدند و همه گروه ها در چهار دمای ۴، ۱۶، دمای اتاق (۲۵ ) و ۲۹ درجه سانتی گراد بمدت  ۱ ( گروه کنترل) ، ۳ ، ۶، ۹ و ۱۲ روز نگهداری شدند و سپس به مدت هجده  روز به دمای ۳۶٫۵ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۵%  و تا زمان جوجه درآوری به دستگاه هچری منتقل شدند.  داده های میزان جوجه در آوری (تفریخ)  و مرگ های جنینی در گروه های مختلف ثبت شدند.  نتایج نشان داد که به موازات افزایش  زمان نگهداری در دمای های مختلف میزان تفریخ (جوجه در آوری ) بطور قابل توجهی کاهش  مییابد (P<0.01 )  و در صد جنین های مرده در تخم مرغ های بارور افزایش داشته است  و افزایش  دما  میزان تفریخ  را  بطور قابل توجهی کاهش می دهد.   P> 0.01)).

                ساسی  می باشند. تصور می شود که  صنایع پیشرفته طیور درحوزه تجاری یکی از منابع سریع اقتصادی در تولید غذای انسانی با منشاء حیوانی در ممالک پیشرفته است. تولیدات دامی بخشی از صنعت طیور ایران را شامل می شوند و نشان از روند افزایشی بویژه  در طول سه دهه  آخر جهت تامین و تولید  گوشت طیور  است. امروزه  در ایران نیاز روزانه انسان به  پروتئین در حدود ۲۷٫۴ گرم است حال آنکه میزان در دسترس بودن به آن فقط ۱۶٫۳۶ گرم است GOP ,2006-7)  ). منابع پروتئین دامی متداول بنا بر دلایل متعدد در حال کمیاب  وگران شدن است و گوشت طیور می تواند جایگزین مناسبی برای رفع کمبود پروتئین دامی کشورشود. در سراسر دنیا جوجه های با  کیفیت از تخم های بارور بد ست می آیند که بر اساس وزن ، اندازه ، شکل،  ضخامت پوسته و تمیز بودن  انتخاب شده اند . امور گوناگون پرورشی  و شرایط قبل از نگهداری تخم مرغ های بارور بر روی میزان جوحه در آوری (تفریخ) اثر دارد. رطوبت و دما از مهمترین متغیر های مهم جهت آلوده کردن نگهداری محیطی تخم مرغهای بارور می باشند. در دستگاه هچری تخم مرغ ها برای زمان های مختلفی نگهداری شده تا اینکه به تعداد مناسب و کافی جهت استفاده حداکثری از گرمخانه ای که نهایتاً بر میزان جوجه در آوری اثر می گذارند، ذخیره می شوند.  بارور بودن و تفریخ پذیری از مهمترین عوامل جهت توسعه کیفیت جوجه می باشند. بازرسی انبوه تخم مرغها،  درجه بندی کردن  آنها، آلوده سازی و کنترل بهتر محیط هچری از نظر دما و رطوبت سبب بهبود تفریخ و  نتیجتا” در آمد مرغدار از جهت کیفیت جوجه های بالغ  می شود. لذا نگهداری با عوامل ذکر شده سبب طراحی  پروژه ای جهت تعیین نمودن  اثر زمان نگهداری و دما های مختلف بر میزان تفریخ  تخم مرغ های  مرغان پرورشی گوشتی شد.

موادو روش ها

 از یک  گله در  فارم پرورشی مرغ های گوشتی سی و دو هفته ای خصوصی  مجموعه ای از تخم مرغ های یک روزه جمع آوری شد و  سپس تخم مرع ها  از نظر شکستگی و یا هر نوع غیر طبیعی بودن کنترل گردید و آنهائی که دارای وزن کمتر از پنجاه گرم و یا بیشتر از شصت و شش گرمی بودند کنار گذاشته شدند و چهار صد تخم مرغ طبیعی جهت این مطالعه انتخاب شدند و پس از آن تخم مرغ ها  بوسیله گاز فرم آلدئید دود داده شده و ضد عفونی شدند..  تخم مرغ های انتخابی به پنج دسته مساوی که هر گروه شامل هشتاد تخم مرغ بود تقسیم شدند . و سپس  هر گروه به چهار زیر گروه جهت ذخیره کردن در دما های مختلف ۴، ۱۶ دمای اتاق( ۲۵)  و دمای محیطی ۲۹ درجه سانتی گراد برای هرگروه، بیست تخم مرغ،  تقسیم شدند. تخم مرغ های دسته اول بمدت یک روز در گرمخانه به عنوان کنترل ذخیره شدند و تخم مرغ های دسته دوم و سوم و چهارم و پنجم بترتیب بعد از ۳ ،۶، ۹ ، ۱۲ روز در گرمخانه ذخیره شده (مطابق جدول ۱) و سپس به گرمخانه با دمای ۳۷٫۵ درجه سانتی گراد با رطوبت نسبی ۶۰% تا زمان هجده روز، منتقل شدند. لازم به ذکر است که در طول این مدت ،تخم مرغ ها در هر یک ساعت یک حرکت دورانی داشتند. در روز های سوم و هفتم و چهار دهم مورد باز بینی قرار گرفته  پس از هجده روز تخم مرغ ها ازگرمخانه به دستگاه هچری انتقال یافتند دمای سیستم هچری در حد ۳۶٫۵ درجه سانتی گراد و  رطوبت نسبی ۷۵% بود. در روز روز بیست و یکم زمان پایانی  هچری بعد از خشک کردن، جوجه ها با همان نظم وترتیب و برنامه یکسانی که در گرمخانه گذارده شده بودند از هر سه روز از  پوسته خارج می  شدند آنها پس از هر هچری و تغییریافتن به جوجه  شمارش شده و در اتاق نگهداری می شدند . اطلاعات و داده های مربوط به تفریخ پذیری و مرگ های جنینی در داخل تخم مرغ برای هر گروه از آنها  ثبت می شد و سپس داده ها ی جمع آوری شده  جهت بررسی و آنالیز آماری جمع آوری گردید ه و مورد استفاده قرار گرفتند.

نتایج و بحث

تفریخ پذیری

در صد میانگین متوسط قابلیت جوجه در آوری در تخم مرغ های بارور پرورشی گوشتی  در گروه های A, B ,C ,D , E,  که برای مدت زمان ۱، ۳ ، ۶ ،  ۹ و ۱۲ روز نگهداری شده بودند بترتیب ۸۰ ،  ۸۰٫۵ ، ۷۲٫۵،  ۵۰ و ۲۵٫۵ درصد بود.

کاهش جوجه در  آوری با افزایش زمان نگهداری بیش از سه روز ثبت گردید و بیشترین قابلیت جوجه در آوری برای تخم مرغ های گروه (B (82.5%  که مدت سه روز و کمترین  در گروه (E ( 5/22%  که مدت ۱۲ روز قبل از انتقال به هچری در گرمخانه نگهداری شده بودند. قابلیت جوجه در آوری  در ۴ درجه سانتی گراد برای تمام روز های نگهداری تفاوت مهمی را نشان نداد حال آنکه قابلیت جوجه در آوری در دمای ۱۶ درجه سانتی گراد، گروه های  A ،B ،C و D   با یکدیگر اختلاف قابل توجهی  نداشتند  ولی میزان P< 0.01)  ) بشکل قابل توجهی  در گروهE  بیشتر  از بقیه گروه ها بود. بیشترین میزان قابلیت  جوجه در آوری (۸۲%) برای تخم مرغ هائی ثبت شد که در دمای c o 4  نگهداری شده بودند  و کمترین  ( ۵۸%) برای آنهائی که در دمای محیطی قبل از انتقال به گرمخانه نگهداری شده بودند. در صد  قابلیت جوجه در آوری  برای تخم مرغ هائی که در ۱۶ درجه سانتی گراد و دمای اتاق نگهداری شده بودند بترتیب  ۶۶ % و ۶۰% بود  (جدول  ۱ )  . در این مطالعه رابط های بین مدت زمان نگهداری و دمای زمان نگهداری و قابلیت جوجه در آوری مشاهده شد. با افزایش دما و زمان نگهداری قابلیت جوجه در آوری کاهش می یابد در سال ۶۹۱۹ Juarez ,  نتایج مشابهی مانند این بررسی  با توجه به نگهداری تخم مرغ ها قبل از انتقال به گرمخانه گزارش کرده بود. تخم مرغ هائی که در دمای اتاق ( oc25 ) بمدت سه روز نگهداری شده بودند قابلیت جوجه در آوری بیشتری را به نسبت تخم مرغ هائی که در دمای محیطی ( c o29)  بودنند نشان دادند. Luykx   در سال ۱۹۹۵  گزارش داد تخم مرغ هائی که مدت سه روز نگهداری شده بودند در مقایسه با تخم مرغ هائی که بمدت ۱۰ روز نگهداری شده بودند قابلیت جوحه در آوری بهتری را نشان دادند.  بر اساس گزارش  Romao  و همکاران در سال ۲۰۰۸  قابلیت جوجه در آوری نوع گوشتی و تخمی بلدرچین در حدود ۸۴%  تا مدت زمان  ده روز نگهداری در دمای o c 20   است و پس از آن بطور قابل توجهی کاهش یافته حال آنکه در این مطالعه قابلیت جوجه در آوری هنگامی  که طول زمان نگهداری از۳  به دوازده روز در دمای  ۰c 16 می رسد کاهش قابل توجهی در جوجه در آوری از  ۳۰  به ۸۰ %  درصد مشاهده می شود.

بنا بر گزارش   (Wilson , et al 1997  ) افزایش زمان نگهداری، کاهش موثری در قابلیت جوجه در آوری دارد، اگرچه مدت نگهداری تا هفت روز اثر نسبتا” کمی را داشت. در این مطالعه میزان P> 0.01)) قابلیت جوجه در آوری در تخم مرغ هائی که به مدت شش روز یا بیشتر در دمای اتاق ((c o 25  و یا  مدت زمان نگهداری نه روز یابیشتر در دمای محیطی و یا دوازده روز در ((c o 16 بودند بشکل قابل توجهی کاهش نشان می دهد. قابلیت جوجه در آوری تخم مرغ هائی که مدت دوازده روز در دمای c o4   بودند اختلافی را نشان ندادند.

مرگ جنینی در  تخم مرغ

بیشترین درصد مرگ جنینی مربوط به  تخم مرغ های گروه E به میزان ۵۲٫۵ %که مدت ۱۲ روز نگهداری شده بودند بود و پس از آن در تخم مرغ های گروه D (32.5%) ، C (7.5%) و A(7.5%)  مشاهده شد. حداقل مرگ  جنینی در گروه ( B (5% که مدت سه روز قبل از انتقال درگرمخانه نگهداری شده بودند  ( جدول ۲) رویت گردید. اختلاف قابل توجهی در بین تمام گروه ها به غیر از دو گروه A , C   مشاهده گردید P< 0.01)) همچنین درصد مرگ جنینی بشکل قابل توجهی به موازات افزایش زمان نگهداری پس از شش روز مشاهده گردید (جدول ۲) .در صد مرگ جنینی در تمام زمان نگهداری در دمای oC 4 تفاوت قابل توجهی را نشان داد P< 0.01))  و در روز های سوم و ششم، هیچگونه مرگ جنینی مشاهده نگردید. در گروه های A و C در دمای  oC16مرگ جنینی مشابه بودند ولی این میزان بشکل چشمگیری کمتر از گروه D و E بود ( ۱ ۰/۰٫ P <) و در  گروه B مرگ جنینی دیده نشد. در صد  مرگ جنینی در گروه Bو C در دمای اتاق  ( oC25)  مانند هم بودند حال  آنکه  میزان مرگ  جنینی در مقایسه با دو گروه قبلی  در گروه های  D , E افزایش  چشمگیری داشت  (۰۱/۰ P <   )  و در گروهA  مرگ جنینی وجود نداشت. در دمای  محیطی (C  o29)  درصد گروه های A,B,C  مشابه بودند ولی میزان P< 0.01)) یطور چشمگیری کمتر از دو گروه D, E   بود ( مطابق جدول۲)  بنابراین با افزایش زمان نگهداری مرگ جنینی هم افزایش دارد. میانگین درصد مرگ جنینی در دما های مختلف ۴oc , oc 16 دمای محیطی و اتاق  بترتیب ۱۶، ،۲۲  ،۲۲  و ۲۴%  بودند . بیشترین درصد مرگ جنینی (۲۴%)  نگهداری در دمای اتاق و کمترین آن  (۱۶%)  در دمای oc 4 ثبت شده است  بر اساس گزارش   Ven katasubramanian   و همکاران در سال ۱۹۸۰   از تعداد ۱۴۴۰ تخم مرغ نژاد لگهورن که طی دو نوبت تفریخ در ماه های جولای- اگوست و در سه نوبت تفریخ در ماه های دسامبر –  ژوئن که بشکل راندوم در دمای oc 21.1  و رطوبت نسبی ۸۰% به مدت ۲- ۴ نگهداری شده بودند میزان مرگ جنینی۲۴٫۰۲ % بود . در این مطالعه بیشترین درصد مرگ جنینی در دمای اتاق oc 25 ثبت گردید و کمترین آن دردمای oc 4به میزان (۱۶%)  بود و نشان دهنده آنست که با افزایش زمان نگهداری درصد مرگ چنینی در تخم مرغ هم  افزایش می یابد.

Baumgariner  و همکاران در سال ۱۹۷۸ و  Brah &, S andhu در سال  ۱۹۸۴ افزایش مرگ جنینی را با افزایش زمان نگهداری گزارش نمودند . بنابراین می توان نتیجه گرفت که با افزایش زمان نگهداری در دماهای مختلف یعنیoc 4 ، oc 16 دمای اتاق و محیطی  قابلیت جوجه در آوری پس از شش روز نگهداری کاهش می یابد و بطور مشابه افزایش  مرگ جنینی به موازات افزایش زمان هم دیده می شود.

جدول -۱  قابلیت جوجه در آوری در گروهای ودر دوره های نگهداری مختلف

گروه

گروهای نگهداری

oc4

oc16

oc 25

oc 29

میانگین در صد تفریخ در هر گروه

A

۱

a80

a70

a90

a 80

a 80

B

۳

a80

a80

a90

a80

 a 5/82

C

۶

a80

a80

b60

a0 7

b5/72

D

۹

a90

a70

C40

b40

c 50

E

۱۲

a 80

b30

d20

c20

 d 5/22

میانگین درصد تفریخ در هردما

a82

۶۶

۶۰

۵۸

–

معیار های یک ستون با حرو ف گذاری های مختلف بشکل شاخصی با یکدیگر اختلاف دارند (۰۱/۰>P).

جدول -۲  میزان مرگ جنینی در تخم مرغ در زمان های مختلف نگهداری

گروه

روزهای نگهداری

oc4

oc16

oc 25

oc 29

میانگین درصد مرگ جنینی در هر گروه

A

۱

a10

a      ۱۰

۰

a10

a 5/7

B

۳

–

–

a10

a10

b5

C

۶

–

a10

a10

a   ۱۰

a5  /۷

D

۹

b 20

b  ۴۰

b 40

b 30

c 5 /32

E

۱۲

c50

b50

C0 6

.c5

d5/52

میانگین در صد مرگ جنینی در هر دما

۱۶

۲۲

۲۴

۲۲

–

معیار های هر ستون با توان های مختلف بشکل قابل ملاحظه ا ی با یکدیگر متفاوت هستند (P<0.01)

ترجمه و تدوین

سید مهرداد میر سعیدی فراهانی ،دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج

رویا صدری عضو هیات علمی موسسه رازی و نویسنده مسئولوقتی امکانات دفاعی تخم مرغ صدمه ببیند باکتریها می توانند سریعاً به داخل تخم مرغ نفوذ کنند. لرزش حاصل از دستگاه چرخاننده باعث ترک خوردن و انفجار تخم مرغهائیکه پوسته ضعیف دارند می گردد. پوست تخم مرغهای آلوده و مایع گندیده داخل آنها می توانند در اثر انفجار تخم مرغها تا فاصله یک متری پرتاب شوند.

تخم مرغهائیکه در مجاورت با تخم مرغهای منفجر شده قرار دارند پر از مایع گندیده و سنگین شده و انباشته از باکتریها می گردند. گاهی اوقات در کلیه دستگاههای جوجه کشی ممکنست تخم مرغهای در حال انفجار موجود باشند.

علت این مشکل معمولاً نفوذ باکتریها به پوسته در قبل از خواباندن تخم مرغها در دستگاه می باشد. بسیاری از این باکتریها متعلق به گونه ها پزی دوموناس (pseudomonas)هستند که شایعترین  آنها عبارتند از:

پ. آئروژینواز

P.aeruginosa

پ. فلوئورسنس

P. fluorescens

پ. پوتیدا

p.putida

پ. ماتوفیلیا

p. maltophilia

مشکلات حاصل در جوجه کشی مربوط به مشخصه های ویژه این باکتریها می باشند، زیرا:

– احتیاجات غذایی این باکتریها ساده است.

– می توانند در حرارت های بسیار متفاوت رشد کنند، بنابراین در سالن مرغداری گله مادر طی دوره نگهداری تخم مرغ و در تمام طول مدت جوجه کشی رشد می نمایند.

– اینها باکتریهای متحرکی هستند همین امر نفوذ آنها را به داخل تخم مرغها و انتشار آنها را در تمامی سترها و هچرها تسهیل می نماید.

–  این باکتریها بی نهایت ریز هستند (۰٫۳ تا ۱٫۸ میکرون) بنابراین قادرند از خلل و فرج پوسته که به اندازه ۹ تا ۶۵ میکرون هستند داخل شوند.

– اینها باکتریهای گِرَم منفی بوده و تشکیل هاگ نمی دهن

مقاومت زیاد

تست های آزمایشگاهی نشان می دهند که این باکتریها نسبت به بسیاری از آنتی بادی ها و مواد ضدعفونی رایج در صنعت مرغداری مقاوم می باشند. هفت نوع از پزودوموناس که از تخم مرغهای مخصوص جوجه کشی جدا شده اند با ۹ آنتی بادی و ۱۲ ماده ضدعفونی مورد آزمایش قرار گرفته اند. سه نوع از آنها در برابر کلرومایسین – استرپتومایسین- اریترومایسین – باسیتراسین و پنی سیلین مقاوم بوده ولی نسبت به ارومایسین – ترامایسین- تتراسیکلین و نئومایسین حساس بودند. یکی از آنها در برابر کلیه آنتی بیوتیکها به جز نئومایسین حساس بود. سه نوع دیگر نسبت به کلیه آنتی بیوتیکها مقاومت نشان دادند.

کلیه ۱۲ ماده ضدعفونی مورد مصرف فقط توانستند تا حدودی در برابر پزودوموناس ها فعالیت از خود نشان دهند. با این وصف، تنها دو نوع از آنها وقتی با دقت های توصیه شده مصرف شدند در برابر کلیه پزودوموناس مورد آزمایش فعالیت آشکار نشان دادند. در هر دوی این مواد ضدعفونی، عامل مشترک ضد میکروبی فرمالین وجود داشت. این نتایج مشخص می سازند که بسیاری از آنتی بادی ها و اغلب مواد ضدعفونی در برابر پزودوموناس ها مؤثر نیستند. سایر آزمایشها نشان می دهند که برخی مواد ضدعفونی، ترکیبات فنلی و ترکیبات چهارتایی آمونیوم یا بی تأثیر هستند یا به رشد برخی از پزودوموناس ها کمک می نمایند.

این امر با تأکید نشان می دهد که انتخاب ناآگاهانه و مصرف آنتی بیوتیک ها و مواد ضدعفونی در گله های مرغ مادر و عملیات جوجه کشی می تواند منجر به انتشار پزودوموناس شود. پزودوموناس قادر است که در شرایط کاملاً متفاوت به حیات خود ادامه دهد. خطوط قدیمی آبرسانی که در آنها مقدای زیادی رسوب گرفته و حاوی آهن باشد از محل های ایده آل برای این باکتریها می باشند . ذرات ریز رسوبات باعث تخریب و آلودگی وسایل آبرسانی می گردد. لوله های آب را باید هرچند وقت یکبار بطور منظم با مواد شیمیایی پاک کرد و با فشار از آنها آب عبور داد تا رسوبات از داخل آنها خارج شود.

از تخم مرغهائیکه روی بستر گذارده شده استفاده نکنید

قسمت اعظم درگیریها مربوط به تخم مرغهای جوجه کشی است که در سالن مرغهای مادر دچار آلودگی می شوند. باکتریها که همیشه در آشیانه حضور دارند بوسیله پاها و پرهای مرغها انتقال یافته و لانه تخمگذاری و بالنتیجه تخم مرغها را آلوده می سازند. تخم های گذارده شده از مرغهای سالم وقتی از بدن خارج می شوند تمیز و عاری از هرگونه اجرام میکروبی هستند. با اینحال این تخم مرغها به علت گرما و رطوبتی که دارند میزبان ایده آل برای عوامل میکروبی بشمار می روند.

تخم مرغهائیکه روی بستر گذارده می شوند تمایل سریعی به خنک شدن دارند و همین امر باعث می شود که محتویات آنها خود را جمع کنند. این وضعیت به نفود پزودوموناس و سایر عوامل میکروبی به داخل آنها کمک می نماید. به این دلیل، تخم مرغهایی که روی بستر گذارده می شوند نباید برای جوجه کشی مورد استفاده قرار گیرند.

به تخم مرغها صدمه وارد نسازید:

وقتی گله های مادر جوان هستند معمولاً همه تخم مرغهای بستر و داخل لانه تخمگذاری نسبتاً تمیز هستند از آنجا که تخم مرغهای حاصل از مادرهای جوان پوسته های قوی و ضخیم دارند، باکتریها به سختی می توانند به داخل آنها نفوذ کنند و در نتیجه با گله های جوان کمتر باید مشکلات پیش بیاید. معمولاً وقتی مادرها تقریباً به سن ۴۵ هفتگی می رسند مشکلات شروع می شود و این وضعیت به دو دلیل اتفاق می افتد:

– وسایل آلوده و انباشتگی مدفوعات روی بستر، محیط ایده آلی برای تکثیر باکتریها بوجود می آورد.

– به تدریج که سن مادرها زیاد می شود، تخم مرغهای حاصل از آنها بزرگتر و پوسته آنها نازکتر می شود. بنابراین اجرام میکروبی می توانند سریعتر در پوسته نفوذ نموده و در مدت یک یا دو ساعت از خلل و فرج آن عبور نمایند.

با اطمینان می توان گفت که پزودوموناس با دقت کافی و شرایط مناسبی که پیدا می کند می تواند در بیشترین تخم مرغها نفوذ یابد. مرغدارها با تغییر حالت دفاع ضد میکروبی تخم مرغ می توانند به این باکتریها کمک نمایند. دستکاریهای خشن- خیسی بستر – شستشو دادن غیر صحیح- غوطه ور کردن بطور غلط و تراشیدن ذرات کثیف به حالت خشک به پوشش کوتیکولی منافذ پوسته صدمه وارد می کند.

پوسته ها ممکنست طی مرحله جمع آوری – بارگیری- تمیز کاری و چیدن داخل سینی ها صدمه ببیند.

وقتی به عوامل دفاعی تخم مرغها صدمه وارد آید پزودوموناس ها می توانند سریعاً داخل آنها شده و غشاء پوسته داخلی تخم مرغ را آلوده نمایند. زیر این غشاء بلافاصله سفیده قرار دارد که برای تغذیه و رشد سریع باکتریها کاملاً آماده است. سرعت نفوذ در این غشاء محافظ بستگی به میزان رطوبت و درجه حرارت دارد. همینکه این غشاء مورد حمله و نفوذ باکتریها قرار گیرد وضع شیمیایی تخم مرغ به سرعت تغییر یافته و جنین داخل آن به مخاطره می افتد.

مشکلات اقتصادی و بهداشتی

تخم مرغهای آلوده با پزودوموناس یک مشکل همیشگی بشمار می روند. اینها باعث فساد تخم مرغهای مصرف خوراکی می شوند، تلف شدن جنین در هر مرحله ای از دوره جوجه کشی ممکنست اتفاق بیفتد. اگر جنین هم تلف نشود یا جوجه می میرد و یا باحالتی رنجور و ضعیف سر از پوسته در می آورد. جوجه های هچ شده از تخم مرغهای آلوده می توانند وسایل و مواد مورد استفاده را آلوده کرده و بالنتیجه سایر جوجه های سالم را نیز عفونی نمایند. این وضعیت می تواند منجر به تلفات جدی جوجه ها شود.

کارکنان جوجه کشی بیشتر اوقات اثر این اجرام میکروبی را در قسمت سترها مشاهده می کنند. پوسته ایکه قبل از قرار گرفتن در ماشین جوجه کشی آلوده شده باشد وقتی در حرارت معمولی دستگاه گرم می شود تعداد فراوانی باکتری سراسر تخم مرغ را به سرعت فرا گرفته و بواسطه فرایندهای میکروبی در آن، مواد داخلی تخم مرغ به توده گازدار، سیاه و فاسد تغییر شکل پیدا می کند. گازی که در داخل تخم مرغ تولید می شود فشار قابل ملاحظه ای در آن ایجاد کرده و گاهی مواد داخلی را به طرف پوسته فشار میدهد. بعد از ۴ روز که از قرار دادن تخم مرغها در ماشین جوجه کشی گذشت، سفیده تخم مرغها در معاینه روی جعبه شمعک  (candling)  بصورت توده ابری شکل و خاکستری دیده می شود.

دیدن این وضعیت در تخم مرغهایی که پوسته قهوه ای پررنگ دارند مشکل تر می باشد. در روزهای ۱۱-۱۲ جوجه کشی، لرزش حاصل از مکانیسم دستگاه چرخاننده می تواند باعث انفجار بعضی از تخم مرغها که پوسته ضعیف تر دارند بشود. پوسته های آلوده و مواد آبکی فاسد می توانند از داخل تخم مرغهای منفجر شده تا فاصله یک متری پرتاب شوند. تخم مرغهائیکه در مجاورت با تخم مرغهای منفجر شده قرار دارند پر از مایع گندیده و سنگین شده و پر از باکتری می باشند. چنانچه تخم مرغها را همچنان به حالت خود بگذارند این وضعیت موجب می گردد تا آلودگی به بقیه تخم مرغها سرایت کرده و یک منبع آلودگی در قسمت های ستر باقی بماند و به قسمت هچر منتقل گردد.

اقدامات لازم برای پیشگیری:

در مرغداری

۱- به هر گونه به آب مصرفی کلر اضافه کنید( ۵ppm). یاد آور می گردد که کلر زدن می تواند آب مصرفی جهت واکسیناسیون را غیر فعال کند.

۲ – بستر آشیانه را خشک نگاه دارید.

۳ – از تخم مرغهائیکه روی بستر گذارده می شوند برای جوجه کشی استفاده نکنید.

۴ – از آنجا که لانه تخمگذاری تقریباً بیشترین منبع آلودگی است:

الف- هر هفته به بستر داخل لانه های تخمگذاری اضافه نمائید.

ب- هر ۴ هفته یکبار بستر لانه را بطور کلی عوض کنید.

هر ۴ هفته یکبار ۲۰ گرم پارافورمالدهید به هر لانه تخمگذاری بپاشید.

د- هنگام شب در لانه تخمگذاری را ببندید تا از خوابیدن مرغها در آن جلوگیری شود.

ه – از اجتماع مرغها در داخل لانه های تخمگذاری جلوگیری نمائید.

۵- مراقبت از لانه های دسته جمعی برای اینکه عاری از اجرام میکروبی باشند بینهایت مشکل است بنابراین بکاربردن لانه های دسته جمعی توصیه نمی شود.

۶- هر روز پنج مرتبه تخم مرغها را جمع آوری و در شانه های پلاستیکی تمیز قرار دهید ( از زنبیل و سبد استفاده نکنید).

۷- تخم مرغها را به هیچ وجه روی کف بستر قرار ندهید.

۸- تخم مرغها را ظرف دوساعت بعد از خارج شدن از بدن مرغ بشوئید، ضدعفونی کنید و یا دود بدهید.

۹- تخم مرغها را بعد از دود دادن از سالن مرغ مادر خارج کنید تا از آلوده شدن مجدد آنها جلوگیری شود.

۱۰- آب آشامیدنی و بستر لانه تخمگذاری را بطور دوره ای از نظر پزودوموناس آزمایش کنید.

در کارگاه جوجه کشی:

۱- آب را در نقطه ورودی به قسمت جوجه کشی کلرزنی کنید (۵ppm).

۲- اطاق نگهداری تخم مرغ و وسایل آنرا هر روز تمیز و ضدعفونی نمائید. در مورد دستگاه مکنده و پستانک های آن و دستگاه درجه بندی تخم مرغ احتیاط های ویژه باید مراعات شود.

۳- فقط تخم مرغهای تمیز و آنهایی را که از لانه های تخمگذاری جمع آوری شده اند در دستگاه بچینید. مواظب تخم مرغهای ترک دار باشید و آنها راحذف نمائید.

۴- به محض اینکه تخم مرغی شکسته شد آنرا خارج نمائید.

۵- اطاق نگاهداری تخم مرغ را از سالن جوجه کشی جدا کنید.

۶- کلیه تخم مرغها را قبل از چیدن در سینی های ستر با دود دادن ضدعفونی کنید.

۷- دستگاه جوجه کشی را در وضعیت کاملاً تمیز و بهداشتی نگاهداری نمائید.

۸- براساس یک برنامه منظم تست هائی را برای تشخیص آلودگی باکتریائی انجام دهید.

در صورت درگیری چه باید کرد:

در مرغداری

از آنجا که مرغداری تقریباً مهمترین منبع آلودگی است، شدیدترین و سریعترین فعالیت باید انجام شود.

۱- در جستجوی منبع آلودگی به بررسی بپردازید. برای پی بردن به وجود پزودوموناس از قسمت های استفاده نشده بستر و لانه های تخمگذاری- غذا و نقطه ورودی آب آشامیدنی به ساختمان نمونه برداری کنید. اکثراً نتایج حاصله منبع آلودگی را نشان خواهند داد.

۲- بلافاصله کلیه بستر موجود در لانه تخمگذاری را خالی کنید. تیرک های خوابگاه را

تراشیده بشوئید و ضدعفونی کنید. داخل لانه های تخمگذاری را بوسیله مواد ضدعفونی کننده اسپری نمائید. کف لانه های تخمگذاری را مجدداً با بستر جدید و خشک که قبلاً فرمالین زده اید پرکنید یا ۲۰ گرم پارافورمالدهید به هر لانه اضافه نمائید.

۳- تا رفع شدن مشکل هر هفته بستر لانه های تخمگذاری را تعویض کنید و هر ۴ هفته یکبار به آنها پارافورمالدهید اضافه نمائید. مگر آنکه این ماده در دسترس نباشد که در آنصورت باید بستر آشیانه را هر هفته تعویض نمائید.

۴- تخم مرغها را هر ساعت روی شانه های تمیز پلاستیکی جمع آوری کنید و از سرد کردن آنها خودداری نمائید.

۵- اطمینان پیدا کنید که از تخم مرغهای روی بستر برای جوجه کشی استفاده نشده است.

۶- تخم مرغهای جوجه کشی نباید روی کف بستر برای آشیانه مادر قرار گرفته باشد.

۷- بعد از هر مرحله از جمع آوری تخم مرغها آنها را دود بدهید و بعد از دود دادن سریعاً از سالن مرغ مادر خارج نمائید.

۸- ضخامت پوسته تخم مرغها را مورد آزمایش قرار دهید. پوسته های نازک به آسانی قابل نفوذ هستند . ضخامت معمولی پوسته ها ۰٫۳۱ میلیمتر یا بیشتر است.

۹- جابجا کردن تخم مرغها در حالتی کاملاً آرام باید صورت گیرد تا از وارد شدن هر گونه صدمه به پوسته آنها جلوگیری شود.

۱۰- چنانچه از لانه های دسته جمعی استفاده می شود، تعویض آنها با لانه های تک دهانه باید مورد توجه قرار گیرد.

در کارگاه جوجه کشی:

در قسمت اعظم گله های پیرتر پزودوموناس بیشتر می باشد بطوریکه در هر ۵۰۰۰ عدد تخم مرغ یک یا دو تخم مرغ انفجاری وجود دارد. چنانچه تعداد آنها از این رقم تجاوز کند لازم است که اقدامات اساسی صورت گرد. در اغلب موارد دستگاه جوجه کشی منبع آلودگی نیست. برای تقلیل سرعت انتشار می بایستی که ساختمان سالن و دستگاههای انکوباتر را بدقت تمیز و ضدعفونی نمود.

همچنین برای پیشگیری از آلودگی متقاطع در مرحله ایکه جوجه ها را جابجا می کنند یا واکسن میزنند و یا نوک چینی با هر کار دیگری می کنند توجهات کامل باید صورت گیرد.

۱-  یک نمونه آب را برای آزمایشهای پزودوموناس به آزمایشگاه ارسال نمائید.

۲- مواد ضدعفونی مصرف شده را کنترل نموده و مطمئن شوید که در برابر پزودوموناس موجود در کارگاه شما فعال هستند یا نه. دقت کنید که این مواد با غلظت های توصیه شده و به روشهای صحیح مورد استفاده قرار گیرند.

۳- در صورت امکان ، از بکار بردن تخم مرغهای حاصل از گله هایی که دچار مشکل شده اند تا رفع مشکل در آنها خودداری نمائید.

۴- اگر قرار باشد که از همه تخم مرغها استفاده شود حتی الامکان بایستی که تولید گله های مبتلا در تعداد محدودی ستر و هچر چیده شود.

۵- در اطاق نگاهداری تخم مرغها احتیاط های شدیدی باید صورت گرد:

الف- شانه های پلاستیکی تخم مرغ را قبل از خارج کردن از قسمت جوجه کشی کاملاً باید شستشو داد و ضدعفونی کرد تا از انتشار باکتری جلوگیری شود. از بکاربردن شانه ها و جعبه های مقوایی باید خودداری شود چون آنها را نمی توان ضدعفونی کرد.

ب- افرادیکه از گله های درگیر با باکتری می آیند حق وارد شدن به اطاق نگاهداری تخم مرغ را ندارند، ارتباط با این اطاق کاملاً باید قطع شود.

ج- بعد از جابجا کردن تخم مرغهای مربوط به گله های آلوده کلیه وسایل و کف اطاق نگاهداری تخم مرغ باید شستشو و ضدعفونی شود.

۶- فقط تخم مرغهای تمیز با پوسته براق و آنها که از لانه های تخمگذاری جمع آوری

شده اند را در دستگاه جوجه کشی بچینید.

۷- کلیه تخم مرغها را قبل از چیدن در داخل دستگاه دود بدهید.

۸- تقریباً ۵ روز بعد از خواباندن تخم مرغها در دستگاه جوجه کشی سفیده آنها را در جلوی شمعک مورد بازرسی قرار دهید. تخم مرغهای آلوده حالت ابری و کدر دارند.

این تخم مرغها را از جریان خارج نمائید.

۹- تخم مرغهای قهوه ای رنگ اگر آلودگی داشته باشند تا روز ۹ یا ۱۰ قابل تشخیص نیستند. در این هنگام ، آنها که علائم مبهم و احتمالاً عفونت را نشان می دهند باید از جریان خارج شوند. برای پاک کردن جای تخم مرغهایی که منفجر شده اند از دستمال کاغذی یکبار مصرف استفاده نمائید. انفجار بطور مشخص در روز یازدهم اتفاق می افتد. حذف تخم مرغهایی که مشکوک هستند از خطر انفجارهای آتی کم می کند.

۱۰- برای تراشیدن و پاک کردن آثار و لکه های حاصل از انفجار تخم مرغ برروی سترها و هچرها بطور منظم از کاردک استفاده نمائید. سپس دیواره های ستر ( تا آنجا که ممکنست) کف ها، درها و غیره را بشوئید و ضدعفونی کنید.

۱۱- به منظور کاهش دادن به آلودگی سترها، از دود دادن می توان استفاده کرد. با این وصف، توصیه می شود که در این کار بیشتر احتیاط کنید. جنین های تازه بین ۲۴ تا ۹۶ ساعت اول بعد از خواباندن تخم مرغها نسبت به اثر سمی فورمالدهید حساس می باشند. البته بعد از ۹۶ ساعت باز هم حساس هستند ولی به درجات پائینتر.

۱۲- تخم مرغها باید در روز هجدهم منتقل شوند. کلیه اثرات حاصل از انفجار تخم مرغها باید بوسیله کاغذهای خشک کن یکبار مصرف( دستمال کاغذی) پاک و ضدعفونی شوند.

۱۳- هچ بعدی با بیشترین دقت باید صورت گیرد تا اطمینان بدست آید که هیچگونه عملی در سالن جوجه کشی یا خود دستگاه های جوجه کشی انجام نگرفته تا منجر به آلوده شدن هچ بعدی شود. دستورالعمل مربوط به تمیز کاری و ضدعفونی باید به مورد اجرا گذاشته شود.

۱۴- وجود یک تخم مرغ انفجاری در دستگاه ستر نمایانگر اینست که اجرام عفونی در گله فعالیت می کنند و بعبارت دیگر آلودگی در جوجه ها وجود خواهد داشت. به همین دلیل، وقتی که عمل جراحی یا واکسیناسیون در اطاق جوجه ها صورت می گیرد نهایت دقت باید انجام شود. توصیه های زیرین پیشنهاد می گردد:

الف- شستن مرتب دستها با استفاده از صابون و حوله های یکبار مصرف

ب- تمیز کردن و استریل نمودن کامل کلیه وسایل قبل از استفاده و بعد از استفاده از آنها

ج- سوزنهای مورد استفاده برای واکسن زدن را می توان در طی دوره مصرف روی شعله گرفته و استریل کرد تا انتشار عفونت از جوجه ای به جوجه دیگر یا از جعبه ای به جعبه دیگرکاهش یابد.

۱۵- تزریق واکسن برعلیه بیماری مارک باعث ایجاد یک فرصت خطرناک برای ورود این اجرام میکروبی به داخل جریان خون جوجه ها می گردد که می تواند منجر به تلفات سنگین در جوجه ها بشود.

توصیه های زیرین پیشنهاد می گردد:

الف- طوری برنامه ریزی کنید که گله های آلوده را در آخرین مرحله واکسن بزنید.

ب- کارکنان این بخش در هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه بطور مرتب دستهای خود را باید بشویند.

ج- مخلوط کردن واکسن و مایع حلال آن نه در اطاق جوجه ها بلکه در یک اطاق تمیز باید انجام گیرد.

د- واکسن را باید در شرایط کاملاً استریل وارد مایع حلال نمود.

ه – در طیو واکسیناسیون، سوزنها باید مرتباً عوض شود تا آلودگی کاهش یابد برای هر ۴۰۰ جوجه یک سوزن توصیه می گردد.

و- نسبت به افزودن یک آنتی بیوتیک مناسب به مایع حلال مارک باید توجه شود.

۱۶- وقتی درگیری بیماری در تحت کنترل درآمد کلیه سطوح داخلی سترهای آلوده را کاملاً تمیز و ضدعفونی نمائید.

۱۷- مواد ضد عفونی: فرآورده هایی که حاوی فرمالین به عنوان عامل ضدمیکروبی هستند، ثابت شده که دارای بیشترین اثر در برابر پزودوموناس می باشند.

Exploding eggs

Contaminate Your Hatchery

MISSET –WORLD POULTRYV.7.NO2 1991

ترجمه دکترکریم نیکپورتهرانی

جهت سرمایه گذاری رو ی مکانیسم های دفاع طبیعی تخم مرغ لازم است در تولید فرایند و بازاریابی آن برنامه های کنترل کیفیت بویژه از لحاظ میکروبیولژیکی طرح ریزی  شوند. تخم مرغ در بسته بندی طبیعی خود یعنی پوسته از بدن خارج شده و تهیه آن به هیچ کار اضافی جهت بازاریابی و عرضه به مصرف کننده احتیاج ندارد. مصرف کنندگان به تخم مرغ به عنوان یک منبع غذایی می اندیشند. در حالیکه تخم مرغ واقعاً وسیله تولید مثل طیور است و به همین دلیل دارای چندین مکانیسم دفاعی می باشد که از لحاظ محافظت جنین در طول دوره جوجه کشی ضرورت اساسی دارند. این مکانیسم های دفاعی شامل غشاء بیرونی کوتیکول- پوسته – پرده های داخلی پوسته و سفیده غلیظ می باشند.

آلودگی تخم مرغ

با توجه به منبع اصلی آلودگی برای محتویات تخم مرغ مخصوصاً سالمونلا آنتریتیدیس هنوز بعضی اختلاف عقیده هایی وجود دارد. بعضی ها معتقدند که اجرام باکتریهایی از طریق تخمدان به تخم مرغ وارد می شوند. سایرین عقیده دارند که این اجرام بواسطه آلودگی خارجی از راه پوسته به تخم مرغ داخل می شوند. صرفنظر از منبع آلودگی میکروبی، هدف اولیه در کنترل کیفیت برای بازاریابی تخم مرغ درست همان چیزی است برای سایر موارد غذایی فاسد شدنی در نظر گرفته می شود. هدف این است که کیفیت بالای اولیه تخم مرغ و حتی الامکان در بالاترین سطح خود نگهداری شود زیرا ما نمی توانیم این کیفیت را بطور مؤثری بهبود بخشیم.

. مکانیسم های دفاعی تخم مرغ

 اولین خط دفاعی برای تخم مرغ پوسته آن است که قبل از هر چیز سد فیزیکی برای پیشگیری ازآلوده شدن محتویات تخم مرغ است. با این وصف وجود خلل و فرج در پوسته که تبادل گازهای ( اکسیژن- دی اکسید کربن) و آب را طی دوره معمولی انبار کردن تخم مرغ و فرآیند جوجه کشی امکان پذیر می سازد، راه آلوده شدن محتویات را نیز هموار می نماید.

 مکانیسم های بعدی در خط دفاعی تخم مرغ، پرده های پوسته هستند که آنها نیز به نوبه خود سد فیزیکی را در برابر حمله و نفوذ میکروبی تشکیل می دهند. سفیده آخرین خط دفاعی است که بصورت فیزیکی ( به خاطر غلظت و چسبندگی طبیعی که حرکت باکتریها را به تأخیر می اندازد)و هم به صورت مکانیسم دفاع شیمیایی عمل می نماید.

 مکانیسم های دفاع شیمیایی نتیجه تأثیرات برخی از پروتئین های سفیده هستند که با بعضی فلزات( مثل آهن) و ویتامین ها ( مثل بیوتین) ترکیب پیچیده ای تشکیل می دهند. پروتئین باعث انهدام باکتری میکروکوکوس لیزودئیک تیکوس(Micrococcus Lysodeikticus)  سفیده تخم مرغ بنام لیزوزیم (Lysozyme)می گردد.

برنامه کلی کنترل

 برنامه های مؤثر کنترل کیفی میکروبیولژیکی نه فقط برای اجرام خاصی مثل سالمونلا آنتریتیدیس بلکه باید تحت ” برنامه کلی کنترل” تنظیم گردد. مطالعات تحقیقاتی که در دانشگاه تگزاس و چند انستیتوی دیگر نشان داده که محتویات تخم مرغهایی که از مرغهای سالم تولید می شوند اساساً استریل می باشند و مشخص کرده اند که اکثر برنامه های مؤثر در کنترل ، مستقیماً برای تقلیل پتانسیل آلودگی های خارجی در پوسته تخم مرغ و متعاقباً در محتویات تخم مرغ اجرا می شود.

 برنامه های کنترل عمدتاً براساس موضوعات زیر می باشد:

 – تقلیل یا کنترل فرآیندهائیکه باعث افزایش درآلودگی باکتریایی می شوند.

 – تقویت فرآیندهائیکه باعث کاهش در آلودگی باکتریایی می شوند.

روشهای تمیز کاری تخم مرغها ممکنست زیان بخشباشند:

روشهای صحیح شستشوی تخم مرغها عموماً در تقلیل تعداد باکتریهای روی پوسته مؤثرمی باشند. با اینوصف ، اگر روشهای غلطی مورد استفاده قرار گیرند، شستشو می تواند منجر به افزایش تعداد باکتریها روی پوسته و سپس آلودگی یا نفوذ آنها به محتویات داخلی تخم مرغ می گردد. درجه حرارت آب شستشو لااقل باید ۹۰ درجه فارنهایت( طبق توصیه USDA) باشند. هرچند که در تابستان حداقل درجه حرارت ۱۱۰ درجه فارنهایت ( لااقل ۱۰ درجه فارنهایت گرمتر از تخم مرغ) توصیه شده تا از نفوذ باکتریها در پوسته پیشگیری شود.

 آب شستشو با درجه حرارت های پائینتر از حرارت تخم مرغ باعث می شود که باکتریهای سطحی از راه خلل و فرج پوسته بتوانند به داخل تخم مرغ کشیده شوند و محتویات تخم مرغ را آلوده نمایند.

 رعایت احتیاط در انتخاب دیترجنت ها:

 دیترجنت هائیکه برای حذف اجرام آلوده کننده پوسته ( ذرات مدفوع- محتویات تخم مرغ) مصرف می شوند باید مؤثر بوده و با سایر مواد بهداشتی مطابق و سازگار باشند.

 چنانچه آلوده کننده های ارگانیک کم باشند، ترکیبات کلردار مؤثر خواهند بود در حالیکه ترکیبات چهارتایی آمونیوم برای موقعی کهآلوده کننده های ارگانیک زیاد باشند مؤثرتر می باشند.

 یادآوری این نکته مهم است که دیترجنت های کلردار نمی توانند مقارن با مواد بهداشتی حاوی ترکیبات چهارتایی آمونیوم مصرف شوند( یا برعکس) زیرا این ترکیبات با هم واکنش نشان داده و بنابراین از قدرت اثر یکدیگر می کاهند.

حذف تخم مرغهای صدمه دیده:

 گرچه بیشترین توصیه ها مربوط به درجات حرارتی آب است که تخم مرغها بصورت خطی در سیستم شستشو قرار می گیرند ولی در حرکت و جابجایی تخم مرغهای انباری که نیاز به شسته شدن دارند، لازم است دقت کافی مبذول شود تا از صدمه دیدن پوسته ها که باعث ترک های موئین می شود پیشگیری بعمل آید. اگر اختلاف درجه حرارت بین تخم مرغهای انباری و آب شستشو بیش از ۵۰ درجه فارنهایت باشد تخم مرغها را باید از جای سردتر خارج کرد تا برای پیشگرم شدن آمادگی پیدا کنند. صرفنظر از اینکه تخم مرغهای جمع آوری شده جزو تخم مرغهای سرد باشند یا روی سیستم نقاله خطی پیش می آیند به هر حال سعی تمام باید صورت گیرد تا تعداد زیادی از تخم مرغهای صدمه دیده قبل از اینکه بطرف شستشو وارد شوند از جریان کار حذف گردند.

 هرچه تعداد تخم مرغهای ترک دار- شکسته و باز شده بیشتر باشد باعث افزایش بیشتر آلودگی آب شستشو گردیده و تأثیر ترکیبات دیترجنت را بخصوص اگر دیترجنت کلردار باشد، کمتر می نماید.

شستن یا نشستن:

 نتایجی که اخیراً از بررسی های انجام شده در سیستم های تجارتی تولید تخم مرغ بدست آمده نکات جالبی را نشان می دهند. در این بررسی ها، تخم مرغهای شسته شده در برابر تخم مرغهای شسته نشده و تخم مرغهائیکه یا در ۱۰ درجه سانتیگراد یا در ۲۵ درجه سانتیگراد برای مدت ۲۱ روز نگاهداری شده اند مورد مقایسه قرار گرفته اند. تعیین میزان باکتری روی پوسته تخم مرغ نشان می دهد که هر دو درجه حرارت دوران نگاهداری تعداد کلی میکروبها در تخم مرغهائیکه تحت عملیات شستشو واقع شده اند بطور معنی داری بالاتر از آن تخم مرغهایی بوده که شسته نشده بودند و این ربطی به درجه حرارت دوران نگاهداری نداشته است.

روشهای قابل توصیه

 روشهای آبکشی و خشک کردن در یک برنامه کنترل کیفیت از لحاظ میکروبی بسیار اهمیت دارد. درجه حرارت آب مخصوص آبکشی باید ۳ تا ۱۰ درجه فارنهایت گرمتر از آب مخصوص شستشو باشد. تنها مایعات بهداشتی کلردار یا قلیایی را باید بکار برد و این مایعات باید با مواد دیترجنت سازگاری داشته باشند. میزان قابل توصیه مایعات بهداشتی برای شستشوی تخم مرغ ۱۰۰ تا ۲۰۰ PPM است که باید بطور مرتب با استفاده از یک کیت آزمایشی آنها را کنترل  نمود. تخم مرغها بعد از خشک کردن باید ۹۸ تا ۱۰۰ % عاری از قطره چه های آب باشند.

 دمنده های هوا برای خشکاندن باید به فیلترهایی که باکتریهای موجود در هوا را به خود می گیرند مجهز باشند.

 تقلیل انتشار باکتریها

 یک برنامه مؤثر کنترل کیفیت بستگی سختی به مشکلات پیشاینده دارد. اکثر مشکلات پیشامده در واقع خیلی هم مشکل نیستند تخم مرغهائیکه پوسته آنها صدمه دیده و در پیش از مرحله شستشو حذف شده اند باید از نقطه نظر اقتصادی مورد ارزیابی قرار گیرند چرا که حذف آنها به بهبود قدرت تأثیر سیستم دیترجنت کمک می نماید.

 تعویض متوالی آب شستشو حداقل هر ۴ ساعت یکبار( شاید هم بیشتر اگر تخم مرغها شدیداً کثیف باشند) ، از سرایت آلودگی به سایر تخم مرغهای تمیز جلوگیری می کند. دستگاههای شستشو دهنده با ظرفیت ۱۲۰ جعبه در ساعت یا بیشتر باید به سیستم آبکش کننده دوبل با آبگرم محتوی مواد بهداشتی مجهز باشند. لوله آب در سیستم آبکشی باید مستقیماً به منبع ذخیره آب شستشو وصل باشد تا در صورت لزوم بتوان آبرا با شدت و شرعت بیشتر به داخل سیستم وارد نمود.

 طول دستگاه شستشو دهنده باید کافی بوده و تخم مرغ بتواند حداقل ۴۳ ثانیه در معرض تمیزکاری کامل قرار گیرد. روش شستشو – ضدعفونی و خشک کردن باید متداوم و سریع باشد.

 در باقیمانده دوره باید تخم مرغها را از محل شستشو- آبکشی و کندلینگ خارج کرد تا از وارد شدن صدمه به محتویات تخم مرغ که در اثر ایجاد حرارت است جلوگیری بعمل آید.

آگاهی لازم درباره بهداشتی کردن

 آموزش جدی برای کارکنان احتمالاً از مهمترین عوامل مؤثر در توفیق برنامه های کنترل کیفیت است. پرسنل مربوط به تمیز کاری و بهداشت باید لباس تمیز پوشیده و محل شستشوی مرتب دستهای خود نیز آگاهی کامل داشته باشند. عملیات بهسازی و تمیزکاری از نظر مدیران شرکت باید از اهمیت ویژه ای برخوردار باشد و کارکنان باید موازین وضع شده را به دقت انجام دهند.

کنترل کیفیت برای فرآورده های تخم مرغ

 برای سروکار داشتن با فرآورده های مایعی شکل تخم مرغ، احتراز کردن از آلودگی برای کار با فرآورده های خشک نیز همان روشهای کنترل باید اعمال شود، هرچند که فرآیند خشک کردن به علت تقلیل مقدار رطوبت در محصول، معیار مؤثری در کنترل کیفیت خواهد بود. پاستوریزه کردن این فرآورده ها فرآیند مؤثری است که اکثر آلودگی های میکروبی را از بین خواهد برد. برای کارگاههای غذا پزی که فرآورده نهایی آنها یک ماده آماده مصرف است عامل اصلی و کلیدی، دوری جستن از آلودگی های متقاطع یا ثانویه است زیرا اکثر باکتریها ضمن فرایند پخت کاملاً از بین می روند. سیستم های پخت باید بطور مرتب مورد بازرسی قرار گیرند تا روابط صحیح بین مدت و حرارت در آنها برقرار باشد.

 Improvi ng hygiene in the handling of eggs

 By: Dr. J. H. Denton

 MISSET- WORLD POULTRYV. 7 NO.8. 1991.

 ترجمه:دکترکریم نیکپور تهرانی

جهت سرمایه گذاری رو ی مکانیسم های دفاع طبیعی تخم مرغ لازم است در تولید فرایند و بازاریابی آن برنامه های کنترل کیفیت بویژه از لحاظ میکروبیولژیکی طرح ریزی  شوند. تخم مرغ در بسته بندی طبیعی خود یعنی پوسته از بدن خارج شده و تهیه آن به هیچ کار اضافی جهت بازاریابی و عرضه به مصرف کننده احتیاج ندارد. مصرف کنندگان به تخم مرغ به عنوان یک منبع غذایی می اندیشند. در حالیکه تخم مرغ واقعاً وسیله تولید مثل طیور است و به همین دلیل دارای چندین مکانیسم دفاعی می باشد که از لحاظ محافظت جنین در طول دوره جوجه کشی ضرورت اساسی دارند. این مکانیسم های دفاعی شامل غشاء بیرونی کوتیکول- پوسته – پرده های داخلی پوسته و سفیده غلیظ می باشند.

آلودگی تخم مرغ

با توجه به منبع اصلی آلودگی برای محتویات تخم مرغ مخصوصاً سالمونلا آنتریتیدیس هنوز بعضی اختلاف عقیده هایی وجود دارد. بعضی ها معتقدند که اجرام باکتریهایی از طریق تخمدان به تخم مرغ وارد می شوند. سایرین عقیده دارند که این اجرام بواسطه آلودگی خارجی از راه پوسته به تخم مرغ داخل می شوند. صرفنظر از منبع آلودگی میکروبی، هدف اولیه در کنترل کیفیت برای بازاریابی تخم مرغ درست همان چیزی است برای سایر موارد غذایی فاسد شدنی در نظر گرفته می شود. هدف این است که کیفیت بالای اولیه تخم مرغ و حتی الامکان در بالاترین سطح خود نگهداری شود زیرا ما نمی توانیم این کیفیت را بطور مؤثری بهبود بخشیم.

. رعایت شرایط بهینه در خواباندن تخم مرغ نه تنها منجر به بهترین جوجه در آوری می شود بلکه حداکثر عملکرد جوجه ها را بعد از تولد نیز امکان پذیر می سازد.

رشد جنین تحت تأثیر شرایط محیطی از زمان باروری تخمک در بخش جلویی تخمراه( ایدوکت) تا انبار نگاهداری تخم مرغ و بالاخره در دوره جوجه کشی می باشد. مرغدار می تواند حداقل قسمتی از این عوامل محیطی از قبیل درجه حرارت، میزان رطوبت- تهویه – جهت تخم مرغ و چرخاندن تخم مرغ را بعد از آنکه تخم گذارده شد کنترل نماید. سه نوع از این عوامل ( درجه حرارت- چرخاندن تخم مرغ و جهت تخم مرغ) در این مقاله مورد بحث قرار می گیرد:

عموماً توصیه می شود که تخم مرغهای جوجه کشی را بلافاصله بعد از آنکه از مرغ خارج می شوند خنک کنند. بنظر می رسد که این توصیه یکی از مهمترین کارها است. با اینوصف،مشاهده شده که خنک کردن سریع تخم مرغها، مخصوصاً آنها که در بعد از ظهر گذارده شده اند باعث افزایش ناهنجاریهای جنینی و پایین آمدن میزان هچ می گردد.

تخم مرغهای مرغوب جوجه کشی را که در شرایط مناسبی جمع آوری شده اند می توان با جزئی کاهش در میزان جوجه در آوری تا مدت تقریباً ۷روز نگاهداری نمود اگر درجه حرارت بالاتر از ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتیگراد باشد جنین رشد خواهد کرد. بنابراین گرمای محل انبار باید زیر این درجه باشد. پیشنهاد شده است که درجه حرارت انبار برای تخم مرغهائیکه کمتر از ۳ روز نگاهداری می شوند باید ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتیگراد، برای تخم مرغهائیکه ۳ تا ۷ روز نگاهداری می شوند ۱۲ تا ۱۴ درجه سانتیگراد باشد.

هرچند که تخم مرغ نطفه دار در خارج از ماشین جوجه کشی قادر به تحمل دامنه وسیعی از تغییرات حرارتی است ولی چنانچه در حرارت زیر صفر یا بالاتر از ۴۴ درجه سانتیگراد قرار گیرد باعث مرگ جنین خواهد شد.

وقتی تخم مرغها برای مدت طولانی نگاهداری شده باشند گرم کردن آنها( ۳۷ درجه سانتیگراد) برای یک مدت کوتاه در قبل از خواباندن ( اصطلاحاً پیشگرم کردن) نتیجه هچ را بهبود می بخشد، پیشگرم کردن برای مدتی بیش از ۵ ساعت زیان آور است.

چرخاندن تخم مرغ در مدت نگاهداری در انبار معمولاً توصیه نمی شود. ولی گاهی که زمان نگاهداری از ۲ هفته بیشتر باشد چرخاندن تخم مرغها ممکنست مفید باشد. در این مورد گزارش شده موقعی که تخم مرغها در وضعیتی قرار گیرند که انتهای کوچک آنها بطرف بالا باشد هچ بهتر می شود و این احتمالاً مربوط به بهتر قرار گرفتن زرده در مرکز سفیده می باشد.

. درجه حرارت جوجه کشی

درجه حرارت احتمالاً مهمترین عامل محیطی است که برجنین تأثیر می گذارد. در حرارت بهینه برحسب سایر عوامل از قبیل مدل دستگاه جوجه کشی- رطوبت یا قرار داشتن جنین های چندسنی در دستگاه تغییر پیدا می کند. بتدریج که جنین رشد می یابد. تا رسیدن به مراحل مختلف، درجه حرارت بهینه نیز ظاهراً تفاوت پیدا می کند.

وقتی دستگاه جوجه کشی با بهینه حرارتی کار کند میزان رشد جنین به حد کافی و کامل خواهد بود. حرارت پایینتر از حد بهینه نیز منجر به رشد ضعیف تر جوجه بعد از تولد می باشد . درجه حرارت مطلوب در دوره جوجه کشی برای ماشین هائیکه هوا در آنها به چرخش می افتد تقریباً ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتیگراد و برای ماشین هائیکه هوا در قسمت بالای تخم مرغها به حالت سکون است ۳۸ تا ۳۹ درجه سانتیگراد می باشد.

درجه حرارتهای غیر عادی

عموماً با افزایش درجه حرارت و با مدت زمان قرار گرفتن در حرارت و بخصوص با جوانتر بودن جنین ها، تأثیر درجه حرارتهای بالا روی هچ زیادتر می گردد. جنین نسبت به حرارتهای بالاتر از حد نرمال کاملاً حساس می باشد . زیرا احتمال می رود که حد حرارت بهینه به حد بالای حرارت کشنده نزدیک تر باشد تا به حد پایین حرارت کشنده. درجه حرارت های بالا باعث ایجاد ناهنجاریهایی در سیستم عصبی- قلب و گردش خون- کلیه و پرده های جنینی می شوند. جوجه هائیکه هچ می شوند نیز ممکنست رنجور، سست و پاهای آنها غیر استوار باشد.

 درجه حرارتهای پایین در جوجه کشی منجر به ناهماهنگی رشد می میگردد زیرا هر بافت یا اندامی نسبت به درجه حرارت واکنش متفاوتی از خود نشان می دهد. درجه حرارتهای زیر ۲۳ درجه سانتیگراد( از لحاظ فیزیولژیکی صفر، یا نقطه ای که در آن رشد متوقف است یا شروع می شود) منجر به تعویق رشد می گردد ولی اگر تخم مرغ را هرچه زودتر دوباره گرم کنند رشد از سرگرفته خواهد شد.

ناهنجاریهای ناشی از سرما هنگامی اتفاق می افتند که درجه حرارت به اندازه کافی پایین بوده و باعث ایجاد کریستالهای یخ در بافتهای جنین می گردد. جنین های مسن تر نسبت به پایین بودن درجه حرارت حساس ترند تا جنین هایی که جوان هستند.

درجه حرارت های پایین باعث اختلالات در قلب و گردش خون – ضعف در رشد پرده ها و جذب مواد مغذی و بالاخره امکان عدم فعالیت کبد می گردد. سرد شدن های متناوب، شبیه به آنچه که در جوجه کشی طبیعی رخ می دهد بنظر می شد که در دستگاه های جدید جوجه کشی ضرورتی ندارد.

جهت تخم مرغ- چرخاندن

قصور در چرخاندن تخم مرغها از میزان جوجه در آوری می کاهد و تعداد جنین هایی را که در وضعیت ناجور قرار می گیرند افزایش می دهد. جوجه در آوری رضایت بخش با تخم مرغهایی حاصل می شود که ته باریک آنها بطرف پایین قرار گرفته و در حول محور کوتاه تخم مرغ می چرخند. بهترین نتایج با تخم اردک و غاز موقعی بدست می آید که بصورت افقی قرار گرفته و در حول محور بلند خود می چرخند.

تخم مرغها باید حداقل ۳ بار در روز چرخانده شوند. تناوب چرخش عملاً در هر روز باید ۲۴ مرتبه باشد. هرچند که حداکثر هچ با ۹۶ دور در روز بدست آمده است.

تخم مرغهائیکه قسمت باریک آنها پایین واقع شده باید تحت زاویه ۲۰ تا ۴۵ درجه نسبت به خط افقی چرخانده شوند. تخم مرغهائیکه بصورت افقی خوابانده می شوند باید تقریباً تحت زاویه ۱۸۰ درجه چرخانده شوند که جهت آنها بطور متناوب در هر چرخش تغییر پیدا می کند.

 عمل چرخاندن در ۲/۳ دوره جوجه کشی یا تا هنگام بسته شدن کامل پرده کوریوآلانتوئیس (Chorioallantios) بدور جنین باید انجام شود. مدت مدیدی است که معلوم شده چرخاندن تخم مرغها از چسبندگی پرده های جنین پیشگیری کرده حرکت جنین را در وضعیت طبیعی تسهیل می نماید و بنابراین از وضعیت های ناجور جنین و ناهنجاریهای جنینی جلوگیری می نماید. اخیراً دانسته شده است که چرخاندن باعث تسریع رشد پرده های جنینی، جذب سفیده و زرده، افزایش سرعت عمل قلب و بهبود تبادل اکسیژن می گردد.

درجه حرارت مناسب دستگاه جوجه کشی، جهت تخم مرغ و چرخش صحیح تخم مرغ در موفقیت حاصل از فرایند جوجه کشی و رشد طبیعی جنین نقش حساسی بازی می کنند. شرایط بهینه در طول مدت جوجه کشی نه تنها منجر به حداکثر میزان جوجه در آوری می شود بلکه امکان بدست آوردن حداکثر بهره از جوجه ها را بعد از تولد نیز فراهم می سازد.

Temperature, egg Orientation. egg turning effects on the avian embryo

By: H .R .Wilson

Poultry Digest, September 1990.

ترجمه:دکترکریم نیکپورتهرانی

مقدمه:

به نظر می رسد این بیماری در ماکیان، بوقلمون ها و اردک های سراسر جهان در اثر عفونت باکتریایی بند ناف و کیسه زرده در جوجه هایی که تازه هچ شده اند قبل از التیام یافتن بند ناف، بوجود می آید. دوره کومون این بیماری ۱ تا ۳ روز است. این بیماری توسط چندین باکتری ایجاد می شود که شاید مهمترین آنها ای کولای E.coli ، استافیلوکوک، پروتئوس و زودوموناس باشد. شیوع این بیماری در گله ۱ تا ۱۰ درصد است ولی مرگ و میر بسیار بالایی در جوجه هایی که درگیر هستند، دارد. به نظر می رسد سالن های مادری که از نظر بهداشتی فقیر هستند، استفاده از تخم مرغ های آلوده، ضعیف بودن شرایط بهداشتی در هچری ها، شرایط انکوباسیون ضعیف، آلوده بودن شانه های تخم مرغ ها، رعایت نکردن بهداشت در ستری ها از عوامل مستعد کننده این بیماری هستند.

نشانه ها:

–      افسردگی و پژمردگی

–      چشم های بسته

–      کاهش میل و رغبت

–      اسهال

–      باد کردن شکم

–      مقعد جمع شده

علائم کالبد گشایی:

–      بزرگ شدگی کیسه زرده به همراه جمع شدن خون در آن

–      شرایط غیر نرمال در کیسه زرده ( رنک و استحکام) که شرایط را به نفع باکتری تغییر می دهد.

تشخیص:

اساس تشخیص این بیماری بیشتر در مورد سن و نوع جراحاتی است که دیده می شود. برای تایید این بیماری باید باکتری ها را از جراحات داخلی جدا کنیم. این بیماری باید از مشکلات انکوباسیون در جوجه های ضعیف تفریق شود.

درمان:

آنتی بیوتیک های مناسب در دوره های حاد ممکن است کمی از مشکلات بکاهند هر چند که امید به بهبود این بیماری بسیار کم است. اغلب جوجه ها قبل از ۷ روزگی خواهند مرد.

پیش گیری:

جلوگیری اساسی در مورد این بیماری در رعایت کردن موازین بهداشتی و ضد عفونی سینی های حمل تخم مرغ و شانه های تخم مرغ، جمع آوری سریع تخم مرغ ها، ضد عفونی تخم مرغ ها، استفاده نکردن از تخم مرغ هایی که پوسته های کثیفی دارند، طبقه بندی تخم مرغ ها در انکوباسیون و … . هر روز باید ضد عفونی در هچری ها چک شود.

استفاده از مولتی ویتامین ها در چند روز نخستین زندگی جوجه ها، توانایی عمومی آنها را در برابر عفونت های ملایم بیشتر می کند.

تهیه و تنظیم:

سید مهرداد اسحق حسینی

دانشجوی دکتری دامپزشکی دانشگاه آزاد گرمسار

هچر نمی تواند شرایط نامطلوبی را که در دوره انکوباسیون تخم مرغها در ستر وجود داشته تصحیح نماید. بنابراین صحت عملکرد ستر در طی دوره انکوباسیون تخم مرغ بسیار مهم است تخم مرغها در طی دوره ای که در ستر می مانند روز به روز آسیب پذیرتر میگردند فن های ستر همانند فن های هچر از اهمیت حیاتی برخوردار می باشند در برخی از انواع سترها فن های از کار افتاده به دلیل حرکت فن های سالم مجاور آنها چرخش معکوس پیدا می کنند و در حقیقت بازدهی ندارند هنگامی که فن های یک طرف ستر روشن هستند هرگز نباید فن های سمت دیگر را خاموش نمود زیرا این عمل باعث چرخش معکوس فن های خاموش خواهد شد و فن های خاموش فقط وقتی در جهت صحیح خواهند چرخید که مجددا روشن شوند.

بازدید روزانه

در بازدیدهای روزانه دستها را زیر هر یک از فن ها بگیرید تا مطمئن شوید هوا به طرف پایین می وزد فن هایی که ارتعاش داشته و می لرزند و فن هایی که پروانه آنها تعادل ندارد باعث آسیب دیدگی پانل های فن ، ترموستاتها و رله ها می شوند بیشتر اوقات جدا شدگی ستون جیوه ترموستاتها به علت ارتعاش فن ها که ناشی از عدم تعادل پروانه آنهاست رخ می دهد پروانه فن ها خیلی بیشتر از آنچه که بعضی از افراد فکر می کنند اهمیت دارد در صورتی که پروانه فن ها درست عمل نکند بازدهی کل ستر افت خواهد کرد پروانه های خمیده و یا کثیف باعث کاهش جریان هوای مورد نیاز برای انکوباسیون خواهد شد در صورتی که پروانه فن به طور صحیح در محل خود نصب نگردد جریان هوای بین تخم مرغها به میزان ۳۰ درصد افت خواهد کرد .

.

.

.

بازدید پروانه فن

برای بازدید و بررسی تعادل پروانه فن باید یک پیچ گوشتی را از بین میله های پشت فن رد کرده به طوری که بر لبه پروانه فن تماس یابد سپس پروانه را می چرخانند تا در صورت تنظیم نبودن مشخص گردد. تمام پروانه ها باید مطابق هم تنظیم شوند در برخی از انواع سترها در زمان روشن بودن فن ها ، کانالهای تهویه تحت تاثیر فشار مثبت و منفی هوا که در بالا و پایین فن ها بوجود می آید کار می کنند اگر این کانالها مورد بی توجهی قرار گیرند و یا به هر دلیل از محل خود برداشته شوند این بی توجهی و یا دستکاری می تواند باعث کاهش درصد هچ به میزان ۳ درصد شود و شما هرگز به علت آن پی نخواید برد عایقهای لاستیکی جریان هوا درمحل پانل فن ها باید کیفیت خوبی داشته باشند کانال هوا نیز لازم است نسبت به پانل ها در موقعیت مناسبی قرار گرفته باشد هر شکاف یا روزنه ای که بین پانل و کانال هوا وجود داشته باشد منجر به قطع جریان هوا شده و کانال هوا را به طور کامل بلااستفاده می نماید .

بازدید دربها

دربها باید به نحو بسیار مناسب در محل خود قرار گرفته باشند تا از هر گونه ورود و خروج هوا جلوگیری نمایند. استفاده از لوله ها و قفلهای شکسته و یا دربهای خمیده موجب برقراری جریان کوتاه هوا بین ورودی هوا و روزنه های درب خواهند شد این واقعه باعث می شود که هوای گرم به جای آنکه در مسیر طبیعی خود به طرف انتهای مخالف هوا برود از طریق روزنه های اطراف درب به هدر رود گاهی اوقات یکی از المنت های هیتر می سوزد و باعث کاهش تولید حرارت و افزایش مدت زمان گردش حرارت در ستر می گردد درنتیجه مدت زمان بازگشت به حرارت طبیعی طولانی می شود باید هر از چند گاهی پس از خاموش کردن فن ها ، المنت ستر ها را بازدید کرد در زمان خاموش بودن فن ها تمام المنت های هیتر باید به رنگ قرمز دیده شوند البته در صورت نیاز به حرارت در ستر و فرمان دادن ترموستات ، المنت ها روشن خواهند بود هرگز در زمان روشن بودن هیترها ، فن ها را برای مدت طولانی خاموش نکنید زیرا این کار باعث آسیب دیدن هیترها خواهد شد استفاده از ولتاژ کم درستر نیز موجب افزایش مدت زمان گردش حرارت در ستر و کندی بازگشت به درجه حرارت طبیعی خواهد شد سینی های جمع کننده آب نیز همانگونه که از نام آنها مشخص است باید کار کنند سینی های شکسته و وارونه و خراب باعث ریزش قطرات آب به خارج از کانالهای فن ها و نهایتا روی تخم مرغ ها می شوند این واقعه باعث خنک شدن تخم مرغها وکشته شدن جنین آنها خواهد شد .

جمع آوری قطرات آب

در پایین کوئیل خنک کننده باید کانال جمع کننده آب قرار گیرد تا چکه های آب حاصل از شبنم زدگی روی کوئیل را جمع کند این آب نباید روی پانل فن ها بریزد اگر این چکه های آب در کانال هوا انباشته گردند آب به طرف کانال بازگشت می کند و روی پانل های فن و احتمالا روی زمین می ریزد در هر شرایطی از وجود آب روی زمین باید اجتناب شود این مسئله باعث اثرات خنک کنندگی موضعی شده و نهایتا سبب هچ غیر یکنواخت خواهد شد به علاوه این مسئله باعث افزایش رطوبت در ستر شده و منجر به کاهش توان دستگاه در کم کردن رطوبت خواهد شد دلایل متعددی وجود دارد که سیستم های خنک کننده و حرارتی باید به طور همزمان مورد دقت و بازرسی قرار گیرند. این وسایل باید درهر نوبت برای مدت بیش از ۶۰ ثانیه مورد بازرسی قرار گیرند و غالبا مسائل مورد ایراد دیده خواهند شد ترموستاتها ، رله ها، شیرهای برقی ، شیرهای برگشتی ، نشتی های آب و مرطوب بودن زمین می توانند منجر به ایجاد اشکال شوند اگر کوئیل ها ی خنک کننده به جای آنکه در مسیر جریان هوا قرار گیرند روی آن و یا هر جای دیگری نصب شوند بی تاثیر خواهند بود نازلهای اسپری مستعمل و قدیمی و یا دچار انسداد و عایقهای لاستیکی جریان هواناقص وکهنه یا دربهای خراب می توانند باعث بروز شرایط نامتعادل در ستر شوند .

وجود تعادل صحیح در شرایط محیطی

سالنهای سرد و خشک یا گرم و مرطوب سبب بروز شرایط محیطی نامتعادل خواهند شد در برخی از انواع ستر ها دمپر ورودی هوا باید طوری تنظیم شده باشد که درجه حرارت در قسمتهای جلو و عقب ستر را به طور یکنواخت حفظ نماید گرم شدن و یا خنک شدن همزمان ستر باید به ندرت رخ دهد در یک ستر متعادل تغییرات درجه حرارت باید در کمترین حد باشد که این امر به منزله شاخص صرفه جویی در انرژی نیز هست حرارت و رطوبت باید به طور مساوی همراه با جریان یکنواخت هوا در اطراف تمام تخم مرغها منتشر گردد افزایش یا کاهش شدید درجه حرارت به هر مدت زمان که باشد باعث برجای گذاردن اثر مخرب بر زمان هچ و حذف رطوبت داخلی تخم مرغ خواهد شد هچ های طولانی و ضعیف در نتیجه وجود شرایط نامتعادل در ستر رخ می دهد و معمولا ارتباطی به شرایط هچر ندارد ستر باید اغلب اوقات به طور مطلوب کار کند و تمام لامپهای اگاه کننده آن به غیر از لامپ چرخش خاموش باشد در صورتی که شیرهای آب به طور صحیح تنظیم نشده باشد می تواند باعث بروز مشکل گردد که این مسئله به وسیله تغییرات دوره ای سریع قابل تشخیص است .

تصحیح میزان جریان آب

اگر شیر جریان آب خیلی باز و فشار آب بالا بوده و آب خیلی سرد شده باشد کوئیل خنک کننده به سرعت پرشده و باعث افت درجه حرارت ستر خواهد شد که در این صورت لازم است هیترها بکار افتاده و درجه حرارت را به حد طبیعی برگردانند این واقعه به علت اتلاف آب و برق منجر به صرف هزینه اضافی بیهوده خواهد شد درجه حرارت آب خروجی کوئیل خنک کننده باید به مقدار جزئی گرم بوده و هرگز خنک نباشد شیر آب باید به اندازه ای باز شود که خنک کنندگی مورد نیاز را تامین کرده و منجر به روشن شدن آژیر ستر نگردد اگر شیر آب به طور کامل باز بوده ولی آب خنک فاقد خاصیت خنک کنندگی کافی برای تامین نیاز ستر باشد باید سیستم خنک کننده را مورد بازرسی و بازدید قرار دهید .

چیلرهای خنک کننده آب

حال مقداری به وضعیت چیلر خنک کننده آب در هچری بپردازیم در صورتی که خنک کنندگی دستگاه خیلی زیاد باشد باعث هدر رفتن نیروی برق و استهلاک دستگاه خواهد شد درجه حرارت آب باید به طور فصلی و به نسبت باز بودن شیرهای آب تنظیم گردد و به اندازه ای خنک باشد که خنک کنندگی کافی برای دستگاه ستر بوجود آورده و باعث به صدا درآمدن آژیر ستر نگردد. نصب یک دماسنج روی خط لوله آخرین ستر مفید خواهید بود این دماسنج درجه حرارت واقعی آب خنک را پیش از ورود به ستر نشان می دهد در اغلب موارد در صورتی که اب خنک ورودی حدود ۲۲٫۲ درجه سانتی گراد برودت داشته باشد مناسب خواهد بود شرایط سالن ستر روی عملکرد صحیح ستر تاثیر بسزایی دارد درجه حرارت سالن ستر نیز همانند سالن هچر باید بین ۲۴ و ۲۵٫۵ درجه سانتی گراد بوده و بین ۶۰ تا ۶۵ درصد رطوبت نسبی داشته باشد. هزینه گرم کردن سالن ستر خیلی کمتر از هزینه روشن بودن دائم هیترهای الکتریکی سترها خواهد بود .

انتقال راکهای ستر

کولرهای تبخیری و هیترها نباید هوای خود را مستقیماً در محل ورودی هوای سرد بدمند به همین ترتیب تولید کننده های رطوبت نیز نباید به ورودی هوای ستر خیلی نزدیک باشند حال بیائید به دلایل دیگر ضعف قابلیت جوجه درآوری اشاره کنیم اگر در برخی از انواع سترها راکهای ستر را به مدت طولانی در راهرو سالن ستر رها کنند به علت تفاوت جریان هوا بین ستونهای تخم مرغ و بوجود آمدن نواحی سرد و گرم مدت انکوباسیون تخم مرغها متفاوت خواهد شد نکته بسیار مهم آنکه این مسئله باعث بوجود آمدن جنین های ضعیف و نیز منجر به هچ غیریکنواخت می گردد. راکهای ستر باید درکوتاهترین زمان ممکن به داخل ستر برده شوند در زمان انتقال و چیدن تخم مرغ درحالی که فن های ستر روشن هستند دربهای ستر را باز نگذارید این کار باعث خروج هوای گرم و مرطوب از درون ستر به سالن ستر و تغییر شرایط سالن ستر و همچنین کشیده شدن هوای بیرون به داخل ستر خواهد شد باز بودن دربها موجب خنک شدن بیش از حد ستر می شود و این بدان معناست که زمان بیشتری برای بازگشت به حرارت مورد نیاز ستر لازم خواهد بود خنک شدن بیش از حد ستر باعث طولانی تر شدن دوره هچ خواهد شد. مشکل شناخته شده دیگر دراین ارتباط سردشدن تخم مرغهایی است که نزدیک به درب ستر قرار گرفته اند اگر میزان مرگ و میر زودرس جنینی زیاد باشد باید به این مسئله توجه داشت که احتمالا درب ستر به مدت طولانی باز نگه داشته شده است .

معایب

از معایب حرارت دادن تخم مرغها پیش از چیدن آنها در ستر ایجاد قطرات بر روی آنهاست که معمولا رخ می دهد عرق کردن در اثر پایین بودن درجه حرارت پوسته تخم مرغ اتفاق می افتد اگر تخم مرغها خیلی کثیف باشند احتمالا در این شرایط باکتریها به داخل تخم مرغ نفوذ می کنند و این واقعه منجر به مرگ جنین و انفجار تخم مرغ در مراحل بعدی انکوباسیون خواهد شد بنابراین فقط تخم مرغهای تمیز باید قبل  از چیده شدن در ستر حرارت ببینند .

بهر حال اگر درجه حرارت سالن نگهداری تخم مرغ خیلی پایین نبوده و سالن ستر خیلی گرم و مرطوب نباشد احتمال شبنم زدگی به حداقل خواهد رسید داشتن یک اتاق مخصوص برای حرارت دادن تخم مرغها قبل ازچیدن آنها در ستر ایده آل است درجه حرارت سالن ستر بین حدود ۲۴ تا ۲۵٫۵ درجه سانتی گراد مطلوب است . روش حرارت دادن تخم مرغها قبل از چیدن آنها درستر بسیار مهم است برای مثال اگر تخم مرغهای داخلی راک خیلی مجاور دیوار قرار گیرند گرم شدن تخم مرغها به طور  یکنواخت صورت می گیرد این مسئله نهایتاً منجر به هچ های غیر یکنواخت می شود که در این شرایط بعضی از جوجه ها آماده تخلیه از هچر هستند ولی برخی هنوز در حال شکستن تخم مرغ می باشند .

نگهداری تخم مرغ برای مدت طولانی

تخم مرغهایی که برای مدت طولانی نگهداری می شوند باید در درجه حرارتهای پایینتر قرار گیرند و گرم کردن آنها قبل از چیدن در ستر نیز به مدت طولانی تری انجام می پذیرد. گرم کردن تخم مرغهای ذخیره شده پیش از چیدن آنها در ستر به فعال شدن جنین در تخم مرغهای کهنه و کاهش زمان انکوباسیون کمک می کند و بدین ترتیب قابلیت جوجه دراوری تخم مرغها بالا می رود طول مدت زمان لازم برای گرم کردن تخم مرغ قبل از چیدن در ستر به شرایط سالن و توان آن در رسانیدن درجه حرارت تخم مرغها به حدود ۲۴ درجه سانتی گراد بستگی دارد. زمان سه تا شش ساعت معمولا قابل قبول است زمانهای طولانی تر ممکن است باعث بروز مشکلاتی ناخواسته گردند .

خنک نگه داشتن

تخم مرغها از زمان جمع آوری از لانه های تخمگذاری تا چیده شدن در داخل ستر باید خنک نگه داشته شوند هرگونه افزایش حرارت تا ۲۶٫۶ درجه سانتی گراد باعث شروع رشد جنین می شود اگر تخم مرغها تا این حد گرم شوند نباید مجدداً خنک شوند زیرا جنین درحال رشد ممکن است بمیرد. گرم کردن تخم مرغ قبل از چیدن در ستر معایب و مزایایی دارد موضوع مهمی که باید به خاطر داشته باشیم آن است که برای داشتن یک هچ یکنواخت تمام تخم مرغها باید تحت شرایط مشابه حرارتی قرار داشته باشند به همین جهت زمان چیدن زمان انتقال خارج کردن جوجه ها از هچر باید طوری تنظیم شود که بهترین نتایج کیفی هچ را داشته باشیم بنابراین اگر گرم کردن تخم مرغ قبل ازچیدن به خوبی انجام شود بسیار مطلوب بوده و منتج به کسب نتایج دلخواه خواهد شد وقتی سترها جدید هستند و برای اولین بار روشن می شوند و یا پس از تعمیر برای اولین بار روشن می گردند پایین بودن درصد جوجه درآوری و افزایش مدت انکوباسیون معمولا دور از انتظار نیست چون ستر در این حالت برای کسب حرارت کار می کند ولی وقتی در زمان چیدن یک سری تخم مرغ ، ستر حاوی تخم مرغهای مسن تر باشد دراین حالت ستر برای کسب برودت بیشترکار میکند .

کنترل درجه حرارت

در برخی از انواع سترها وقتی درجه حرارت به کمتر از ۳۷٫۵ درجه سانتی گراد برسد سیستم حرارتی ، و وقتی درجه حرارت به بالاتر از ۳۷٫۷ درجه سانتی گراد برسد سیستم خنک کننده بکار می افتد هرچه سیستم خنک کننده به نحو بهتری عمل کند برای تخم مرغهای چیده شده در دستگاه بهتر است وقتی ستر با ظرفیت کامل تخم مرغ کار میکند و گاه گاهی نیاز به خنک شدن پیدا می کند بهترین شرایط حرارتی در انکوباسیون وجود دارد . بالارفتن درجه حرارت حباب مرطوب تا این حد اجازه از دست رفتن رطوبت و کاهش وزن را به تخم مرغ نمی دهد در این موارد اگر پس از هچ تخم مرغهای هچ نشده را بشکنید مواردی چون مرگ و میر در مراحل آخر موقعیت نامناسب جنین و تخم مرغهای نوک زده ای را که جوجه آنها فرصت خارج شدن پیدا نکرده مشاهده خواهید کرد اگر این تخم مرغها را کندل کنید خواهید دید که اتاقک هوایی تخم مرغ کوچک بوده و هنوز مقدار زیادی مایع اطراف جنین را گرفته است گاهی جنین آنقدر بزرگ به نظر می رسد که درپوسته نمی گنجد وقتی در مراحل انکوباسیون به علت تغییرات ناگهانی وطبیعی ، ریه ها و قلب جوجه نیاز به هوا پیدا می کند نوک خود را به داخل اتاقک هوایی وارد می کند و در مایعات اضافی غرق می شود و بالاخره جنین های خیلی بزرگ معمولا در موقعیت غیر طبیعی قرار گرفته و نمی توانند پوسته را نوک بزنند این مشکل تابستانه یکی ازعلل افت قابلیت جوجه درآوری تخم مرغها دراین فصل از سال است که باید به یکی از طرق ذیل اصلاح گردد :

– شیر برگشتی آب سرد سترها را باز کنید تا به رطوبت گیری هوا کمک شود وقتی به طور دائم مقدار کمی آب سرد درکوئیل های خنک کننده جریان یابد قطرات شبنم بوجود آمده و رطوبت به صورت قطراتی بر کوئیل خنک کننده خواهد نشست و رطوبت هوا پایین می آید .

– اگر اقدام اخیر باعث نیاز به اسپری بیشتر در ستر شود شیر بازگشت آب سرد سترها را کمی ببندید .

– هیترهای ستر ممکن است گاهی بکار افتند ولی به عنوان یک مشکل مطرح نیست زیرا در طول دوره انکوباسیون درجه حرارت طبیعی مورد نیاز حفظ می شود هزنیه بکارافتادن هیترها و مصرف آب اضافی به وسیله تولید بیشتر جوجه جبران خواهد شد .

مناسب ترین برودت آب خنک کننده

درجه حرارت مناسب آب خنک کننده به رطوبت گیری هوای ستر و کاهش رطوبت هوا درآن کمک میکند آب با درجه حرارت ۲۲٫۲ درجه سانتیگراد در مبدا ورود کوئیل خنک کننده باعث می شود رطوبت اضافی هوا روی کوئیل خنک کننده به صورت شبنم بنشیند و طی سیکل طبیعی دستگاه این آب خارج خواهد شد این واقعه وقتی رخ می دهد که درجه حرارت لوله ها پایین تر از نقطه شبنم هوای داخل ستر باشد هر چه درجه حرارت آب مورد استفاده درخنک کننده کمتر باشد خنک کردن و رطوبت گیری هوای ستر به نحو بهتری انجام می شود چنانچه نتوان درجه حرارت آب مورد استفاده را پایین تر از ۲۲٫۲ درجه سانتی گراد حفظ کرد ممکن است نصب یک سیستم خنک کننده آب درمسیر آن ضروری باشد.

بهبود قابلیت جوجه درآوری

یکی دیگر از موارد استفاده سیستم خنک کننده آب درمواردی است که آژیر درجه حرارت بالا درستر بکار می افتد و احساس می شود که برای کاستن درجه حرارت داخل ستر باید درب  آن را باز کرد این عمل آژیر دستگاه را خاموش خواهد کرد ولی به افزایش قابلیت جوجه درآوری کمک نخواهد کرد اگر تلاش کنید که مسائل انکوباتور را بفهمید و این ایده ها را بکار بندید قابلیت جوجه درآوری تخم مرغها و کیفیت جوجه ها بهبود خواهد یافت .

فصلنامه چکاوک – دکتر فریدون نیک نفس

هدف اصلی از پرورش طیور و خواباندن تخم مرغهای قابل جوجه کشی آنها تولید جوجه سالم از تخم مرغهای موجود می باشد. درعمل ، دستیابی به این هدف به ندرت امکان پذیر می باشد . انتظار می رود که ازهر ۱۰۰ عدد تخم مرغ خوابانده شده در دستگاه جوجه کشی به طورمتوسط ۸۵ تا ۹۵ جوجه بدست آید. درصد حقیقی جوجه های از تخم خارج شده تا حد زیادی به سن گله تخمگذار و شرایط نگهداری و ذخیره تخم مرغ بستگی دارد. گاهی اوقات میزان خروج جوجه ها از تخم مرغ برخلاف انچه که مورد انتظار می باشد کاهش می یابد درچنین مواقعی باید با توجه به اهمیت اقتصادی موضوع ، هرچه سریعتر علت را کشف کرد. معمولا کاهش میزان جوجه درآوری به سه دلیل عمده زیر می باشد :

۱- عدم باروری و فقدان نطفه زنده در داخل تخم مرغ

۲- مرگ نطفه درحد فاصل زمان تخمگذاری تا هنگام خواباندن تخم مرغها در دستگاه جوجه کشی

۳- عدم رشد کافی و مناسب جنین و یا تلفات بین زمان خواباندن تا زمان خروج جوجه از تخم مرغ جهت رفع هر یک از علل فوق نیاز به چاره جویی و تمهیدات متفاوتی می باشد .

درجوجه کشی های تجاری بیشتر تخم مرغها تنها در روزهای هجدهم یا نوزدهم بعد از خواباندن به وسیله کندلینگ مورد آزمایش قرار می گیرند، این بدان معناست که امکان دارد بین زمان بروز اشتباه و مشاهده علائم آن یک فاصله زمانی تاخیری وجود داشته باشد بدین دلیل بنظر می رسد که ثبت و نگهداری رکوردهای خوب و مناسب در مزارع تولید کننده تخم مرغ و در تمام مراحل عبور تخم مرغ و جوجه در جوجه کشی حیاتی باشد .

.

.

. عوامل مسببه در تولید تخم مرغهای بی نطفه

مشکل عدم باروری اکثرا به صورت جداگانه در گله ها اتفاق می افتد. در زمان انجام نوربینی تخم مرغهای بی نطفه به صورت کاملا روشن مشاهده می شوند. با این وجود ماندن تخم مرغها به مدت ۱۹-۱۸ روز در داخل دستگاه ستر ممکن است در تمایز بین تخم مرغ بی نطفه و تخم مرغهایی که دارای نطفه های بسیار ابتدایی و نارس می باشند ایجاد مشکل بنماید. در صورتی که بیش از یک گله تحت تاثیر قرار بگیرد باید به عوامل متعددی ظنین گردید اما اظهار نظر یک فرد متخصص در این ارتباط ضروری می باشد. در صورت حصول نتایجی دال بر وجود عدم باروری درگله باید دقت نمود که این مشکل ناشی از کدامیک از عوامل می باشد. عواملی که سبب عدم باروری حقیقی در سطح گله مادر می شوند باید مورد بررسی و مطالعه قرار بگیرند این عوامل می توانند به شرح زیر باشند :

– سن گله مادر

– عدم تناسب در نسبت مرغ و خروس

– وجود پرندگان ضعیف به خصوص پرندگان نر ضعیف درگله

– سوتغذیه

– وجود سطح پایین بهداشت در گله مادر

– سوء مدیریت به عنوان مثال عدم وجود دانخوری و آبخوری به تعداد کافی ، تراکم بیش از حد پرندگان نوردهی نامناسب، وجود استرس

سن گله مادر

پرندگان بسیار جوان ، هرچند که به ظاهر صفات مربوط به بلوغ را به نمایش می گذارند ولی غالباً قادر نیستند به دفعات کافی و به طور موفقیت آمیز جفتگیری نمایند. حتی اگر جفتگیری به شکل مطلوبی انجام پذیرد به دلیل آنکه این پرندگان قادر به تولید میزان کافی اسپرم نمی باشند تخم مرغهای تولیدی بدون نطفه خواهند بود. میزان باروری با افزایش سن پرنده نیز کاهش می یابد به علاوه با گذشت زمان تعداد دفعات جفتگیری و اسپرم های تولید شده در هر بار جفتگیری کاهش می یابند زمانی که پرندگان ماده جاذبه ظاهری خود را از نظر داشتن پرهای زیبا از دست می دهند، پرندگان نر گله تمایل کمتری نسبت به آنها از خود نشان می دهند به علاوه با افزایش سن ، پرندگان معمولا از تورم مفاصل رنج می برند و این امر سبب عدم جفتگیری درین آنها می گردد .

نامناسب بودن نسبت پرندگان نر به ماده

افزایش یا کاهش تعداد خروس می تواند سبب بالا رفتن نسبت تخم مرغهای بی نطفه گردد در صورتی که تعداد خروسها بیش از اندازه می باشد دراین حالت غالباً پدیده ای بنام اختگی روانی رخ می دهد و این حالت نیز به دلیل وجود سلسله مراتب اجتماعی موجود در سطح گله می باشد که به صورت هرمی از بالا به پایین ، رابطه غالب و مغلوب را در بین خروسها نشان می دهد. خروسهایی که در انتهای این هرم قرار می گیرند معمولا توسط سایر خروسها رانده شده و به آنها اجازه جفتگیری داده نمی شود چنانچه این خروسها را از گله جدا کرده و به طور جداگانه مرغهایی به آنها اختصاص داده شود درامر جفتگیری موفقیت چندانی کسب نخواهند کرد بدون تردید وجود تعداد کمی خروس در سطح گله بدین معنی خواهد بود که تمام مرغان موجود موفق به جفتگیری با خروسها نخواهند شد .

وجود پرندگان ضعیف در گله

حضور اینگونه پرندگان که عمدتاً از رایجترین علل عدم باروری می باشند می تواند ناشی از وجود انگلهای داخلی مانند نماتودها و کرم سنگدان باشد حضور فیزیکی کرمها میتواند سبب ضعیف شدن پرنده به علت عدم جذب غذا گردد اما این کرمها به طور عمده سبب بروز کمبود ثانویه ویتامینها و سایر مواد مغذی نیز می شوند. انگلهای خارجی همانند کک ها ، شپش ها ، جرب ها و غیره همواره به عنوان عواملی جهت تحریک پرندگان مطرح می باشند که در ضمن سبب از دست رفتن خون و ایجاد کم خونی نیز می گردند صدمات وارده به پاها و یا بالهای پرنده مانع از موفقیت آمیز جفتگیری و در نتیجه تاثیر برروی میزان باروری تخم مرغها گردند .

سوء تغذیه

کمبود شدید و یا حتی ناچیز مواد غذایی از نظر کمی و یا کیفی می تواند تاثیر بسزایی بر روی باروری داشته باشد هنگامی که کمبود موادغذایی درحد ناچیز باشد یک مرغ می تواند در طول این مدت تخم مرغهای خود را تولید کند ولی یک خروس قادر به تولید میزان اسپرم مورد نیاز جهت بارور کردن تخم مرغها نمی باشد.

سطح پایین بهداشت در گله های مادر

مسلماً یک پرنده بیمار قادر به تولید مثل نخواهد بود. پرندگانی که در نگاه اول دارای شرایط ایده ال بهداشتی و تولید مثلی می باشند ممکن است تحت تاثیر برخی از بیماریهای مزمن که قدرت باروری آنها را کاهش می دهند قرار داشته باشند. توبرکولوز ، آسپرژیلوز و کوکسیدیوز از بیماریهای رایج و متداول در اماکنی هستند که پرندگان برای سالهای متمادی در آن نگهداری می شوند و بیماری لوکوز و مایکوپلاسموز به شدت بر قدرت باروری پرندگان تاثیر می گذارند به علاوه پرندگانی که بعد از بروز عفونتهای سالمونلایی و یا بیماری نیوکاسل بهبود می یابند دارای قدرت باروری ضعیفی بوده ومتعاقب آن قدرت جوجه درآروی نیز در آنها پایین می باشد .

سوء مدیریت

اکثر پرندگان در اثر تغییرات حاصل در طول مدت روشنایی روز برای شروع تولید مثل تحریک می گردند. در این حالت تمام متابولیسم پرنده جهت دستیابی به مواد مغذی ضروری برای تشکیل تخم مرغ یا اسپرم تغییر می نماید شرایط بد نوردهی می تواند برروی این تغییرات موثر باشد، در ضمن وجود درجه حرارت بالا با تاثیر برروی میزان مصرف غذا و کاهش دفعات جفت گیری به طور غیر مستقیم برروی میزان باروری پرنده مؤثر می باشد. تراکم بیش از حد پرندگان می تواند مانع از دسترسی آزاد آنها به آب و غذا گردیده و در ضمن سبب کاهش فضای لازم جهت جفتگیری موفقیت امیز نیز می گردد .

مشکلات موجود قبل از خواباندن تخم مرغها در ماشین جوجه کشی

عدم خروج جوجه ها از تخم مرغهای نطفه دار  ،ناشی از مرگ و میر اولیه و زودرس جنین زنده داخل تخم مرغ می باشد که غالباً در فاصله زمان تخمگذاری تا هنگام خواباندن تخم مرغها در ماشین رخ می دهد هنگامی که خروج جوجه ها از تخم مرغهای نطفه دار دچار نقصان و کاهش می گردد یکی از موارد زیر می تواند دلیل این امر تلقی گردد :

– توارث

– آلودگی باکتریایی و بهسازی نامناسب محیط

– حمل و نقل ناصحیح و صدمات مکانیکی حاصل از آن

– نگهداری تخم مرغها به مدت طولانی

– شرایط نامساعد نگهداری تخم مرغها

– خواباندن تخم مرغهای بسیار بزرگ و یا کوچک

توارث :

برخی از پرندگان نگهداری شده تحت شرایط کاملا مناسب دائماً تخم مرغهای نطفه داری تولید می کنند که قدرت جوجه درآوری آنها پایین است. اینگونه تخم مرغها به طور ژنتیکی دچار نقص هستند. بسیاری از ژنهای دخیل در این امر هم بروی متابولیسم مرغ و هم بر فیزیولوژی جنین تاثیر می گذارند اینگونه ژنها معمولا به صورت مغلوب وجود داشته و تأثیر سویی در جوجه های طبیعی ایجاد نمی کنند و این نیز به دلیل پوشیده شدن این ژنها با بیش از یک صفت غالب می باشد . آمیزش خویشاوندی سبب بروز و آشکار شدن صفات مغلوبی نظیر ظرفیت بالای تخمگذاری و یا میزان رشد می گردد به علاوه این پدیده سبب بروز بسیاری از صفات مغلوب و نامطلوب می گردد به علاوه این پدیده سبب بروز بسیاری از صفات مغلوب و نامطلوب می گردد این صفات نامطلوب می توانند از عدم توانایی در انتقال مواد مغذی ضروری و انتقال آنها به تخم مرغ تا کشنده بودن آنها متفاوت باشند که درهر حال مانع از رشد جنینی می شوند .

آلودگی و شرایط نامناسب بهداشتی

آلودگیهای باکتریایی به آسانی سبب فساد و خرابی تخم مرغهای قابل جوجه کشی می گردند. برخی از اجرام بیماریزا بالاخص سالمونلاها و ویروسها می توانند قبل از تشکیل پوسته تخم مرغ به داخل آن انتقال یابند. متداولترین راه ورود آلودگی به داخل تخم مرغ از طریق منافذ موجود برروی پوسته و بعد از تخمگذاری می باشد. عوامل باکتریایی می توانند طی مدت ۳ ساعت پس از زمان تخمگذاری از طریق این منافذ عبور نمایند در صورتی که پوسته تخم مرغ مرطوب و یا کثیف باشد ورود باکتریها به داخل تخم مرغ بسیار سریعتر انجام می گیرد. زمانی که تخم مرغ از بدن مرغ خارج می شود درجه حرارتی برابر با حرارت بدن مرغ داشته ولی به سرعت سرد می شود این سرد شدن سبب می شود که حجم محتویات تخم مرغ به میزان کمی کاهش پیدا کند از آنجایی که پوسته تخم مرغ در این حالت دچار انقباض نمی گردد، درداخل تخم مرغ حالت خلاء ایجاد شده و در نتیجه آن هوا و باکتریها از طریق منافذ موجود بروی پوسته به داخل تخم مرغ کشیده می شوند که این امر موجب تشکیل اطاقک هوایی می گردد . آلودگی باکتریایی تخم مرغ های جوجه کشی می تواند با رعایت موارد پیشگیرانه زیر به میزان زیادی کاهش یابد :

– لانه های تخمگذاری را تمیز نگه داشته و با مواد مناسبی پر نمایند .

– تکرار دفعات جمع آوری تخم مرغ حداقل ۳ بار در روز که در روزهای گرم باید بیشتر نیز باشد.

– به حداقل رساندن تعداد تخم مرغهای گذاشته شده روی زمین با در نظر گرفتن حداکثر ۴ پرنده به ازای هر لانه تخمگذاری و کم کردن ارتفاع بعضی از لانه ها تا سطح زمین در هفته اول تولید جهت کمک به پرندگان برای عادت به تخمگذاری دراین لانه ها .

– استفاده از ظروف تمیز برای جمع آوری تخم مرغ .

– تمیز کردن تخم مرغهای کثیف بلافاصله بعد از تخمگذاری.

– اجتناب ازتمیز نمودن و پاک کردن تخم مرغها به وسیله دستمال نم دار و کثیف، زیرا این طریقه سریعترین راه آلوده نمودن تخم مرغ می باشد. معمولا جهت پاک کردن توده های بزرگ کثافات بر روی پوسته تخم مرغ از کاغذ سمباده استفاده می شود .

– بکارگیری دستور العمل کارخانه های سازنده مواد ضد عفونی کننده و فرمالدئید در ارتباط با غلظت آنها در هنگام شستشو یا دود دادن تخم مرغها .

– سرد نمودن تدریجی تخم مرغها قبل از بسته بندی آنها جهت نگهداری

– پرهیز از عرق کردن تخم مرغها قبل از بسته بندی آنها جهت نگهدری .

– ممانعت از افزایش بیش از حد رطوبت در محل نگهداری تخم مرغ زیرا با تشکیل قطرات شبنم باکتریها میتوانند به دلیل تراکم بیش از حد آب در فضا به آسانی از طریق منافذ موجود برروی پوسته وارد تخم مرغ شوند .

نگهداری طولانی مدت

از زمانی که تخمگذاری انجام می شود تخم مرغ از نظر فیزیکی دستخوش تغییراتی گردیده و در عین حال مورد هجوم باکتریها قرار می گیرد. این تخم مرغها قابلیت جوجه درآوری خود را تا حد معینی از گزند این تغییرات حفظ می کنند. با افزایش این تغییرات قابلیت جوجه درآوری به سرعت کاهش می یابد تحت شرایط کاملا مطلوب نگهداری و ذخیره تخم مرغ ، قابلیت جوجه درآوری بعد ازگذشت ۴-۵ روز اول با احتساب میانگین ۲ درصد در روز شروع به کاهش می نماید. بنابراین توصیه می شود که تخم مرغها را به مدت بیش از یک هفته نگهداری ننمایند .میزان تبخیر آب از تخم مرغها به درجه حرارت و رطوبت بستگی دارد، در صورتی که تخم مرغ میزان زیادی از آب خود را در اثر تبخیر در طول مدت زمان نگهداری از دست بدهد جنین داخل تخم مرغ قادر به رشد کامل نبوده و احتمالاً قبل از خوابانده شدن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشی از بین می رود .

حمل ونقل و صدمات مکانیکی

بی دقتی و برخورد خشن در هنگام حمل و نقل تخم مرغهای قابل جوجه کشی می تواند سبب درهم ریختگی و گسیختگی ساختمان ظریف داخل تخم مرغ گردیده و معمولاً متعاقب آن مرگ و میر جنین مشاهده می شود. در صورت نیاز به حمل و نقل تخم مرغها از محلی به محل دیگر و تکان خوردن آنها درهنگام حمل و نقل نکته ای که باید بدان توجه بسیار زیادی نمود عدم حرکت تخم مرغها ۲۴ ساعت قبل ازخواباندن آنها می باشد تا بدین صورت درصد جوجه درآوری تخم مرغها بالاتر رود .

خواباندن تخم مرغهای بسیار بزرگ یا کوچک

شروع مراحل رشد جنینی در خلال ۲۵ ساعت اول و یا هنگام عبور زرده از مجرای تخم و تشکیل لایه های مختلف آن از قبیل سفیده ، غشاها و پوسته می باشد. سرد کردن تخم مرغها درهنگام نگهداری آنها مانع از پیشرفت مراحل جنینی می گردد و تا هنگامی که تخم مرغ دوباره گرم شود جنین فاقد رشدخواهد بود. در این حالت جنین داخل تخم مرغ می تواند به خوبی برای مدت یک هفته و یا بیشتر به بقای خود ادامه دهد. جهت دستیابی موفقیت آمیز به این هدف جنین داخل تخم مرغ باید تا مرحله بلاستولا به رشد خود ادامه دهد در صورتی که تخم مرغ به مدت طولانی در قسمت رحم باقی بماند رشد جنینی به مرحله ای می رسد که سرد نمودن و نگهداری آن سبب مرگ جنین خواهد شد از طرفی تخم مرغهای بسیار کوچک در مدت زمان کمتری از مجرای تخم عبور می نمایند و بنابراین قبل از رسیدن به مرحله بلاستولا از مجرای تخم خارج می گردند در این حالت نیز سرد کردن و نگهداری اینگونه تخم مرغها سبب مرگ جنین در داخل آنها می شود .

فصلنامه چکاوک – دکتر امید رحیم زاده

جوجه های یکروزه به علت اینکه پیوسته آب بدن خود را از دست می دهند، سریعاً دهیدراته می شود. این حالت حتی در هچری، اتاق انبار و یا در حین جابجایی طولانی مدت هم رخ می دهد. معمولاً برای کاهش خطر دهیدراتاسیون، افزایش رطوبت نسبی در مدت انبار یا انتقال جوجه های یکروزه توصیه می شود اما این روش در عمل مناسب نیست.

 دمای مطلوب بدن جوجه یکروزه حدود °C 40.5-40 می باشد. در این دما جوجه احساس راحتی می کند و بدنبال آب و غذا می رود. اما تغییر دمای بدن از این حد نرمال (بالا یا پایین) موجب ناراحتی و سستی پرنده می شود. پرندگان توانایی محدودی در کنترل و تنظیم دمای بدن خود دارند، بویژه وقتی سن آنها پایین باشد. پرندگان در سنین بالاتر با استفاده از انرژی غذا بدن خود را گرم نگه می دارند. اما، جوجه های یکروزه با ازدحام در یک گوشه سالن از اتلاف حرارت بدن خود جلوگیری می نمایند که در این حالت به آب و غذا دسترسی نخواهند داشت.

 وقتی پرنده مسن یا جوجه یکروزه احساس گرما بکند، نخست بالهای خود را تکان می دهد تا حرارت بدن خود را کنترل بکند. اگر این عمل کافی نباشد، با عمل تبخیر آب گرما را از بدنش دفع می کند. از آنجائیکه پرندگان نمی توانند عرق بکنند، آب بدن خود را از راه له له زدن تبخیر می کنند. اگر پرنده احساس راحتی بکند (دمای مناسب بدن) تنفس از طریق بینی انجام می گیرد و این عمل در مدت ۲۴ ساعت باعث اتلاف ۲-۱ گرم رطوبت خواهد شد.

 وقتی دمای بدن جوجه به °C41 افزایش یابد (°C 0.5 بیش از حد نرمال) پرنده شروع به له له زدن می کند، این عکس العمل پرنده موجب افزایش اتلاف رطوبت از بدن می شود و در وضعیت حاد، جوجه ممکن است در مدت ۲۴ ساعت بیش از ۵ گرم و حتی گاهی بیش از ۱۰ گرم رطوبت بدن خود را از دست بدهد. در این حالت اگر ما رطوبت نسبی سالن را افزایش دهیم در حقیقت مانع از دست رفتن رطوبت بدن جوجه شده ایم اما از طرفی دیگر با این کار مانع خنک کردن پرنده توسط خودش شده ایم. در صورتی که پرنده احساس راحتی بکند و از طریق بینی نفس بکشد، تغییرات رطوبت نسبی تاثیر اندکی بر میزان اتلاف رطوبتی پرنده خواهد داشت.

 نکته مهم در جلوگیری از دهیراتاسیون جوجه یکروزه، کنترل دمای بدن و پیشگیری از وقوع حالت له له زدن می باشد. اگر حرارت بدن پرنده در حد نرمال باشد، اتلاف رطوبتی بدن در مدت ۲۴ ساعت به ۲-۱ گرم خواهد رسید. در صورتیکه پرنده خوراک و کیسه زرده را بخورد، هضم مواد غذایی منجر به تشکیل آب متابولیکی خواهد شد و این آب برای جبران هر گونه اتلاف رطوبتی در حرارت مطلوب بدن کافی می باشد. در این حالت پرنده اندکی کاهش وزن خواهد داشت، اما منجر به دهیراتاسیون آن نخواهد شد.

در مسافت های طولانی انتقال جوجه ها، تزریق ۲-۱ سی سی سرم به جلوگیری از دهیراتاسیون آنها کمک می کند اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد. اگر پرندگان در گرمای زیاد قرار بگیرند، مقدار رطوبتی که از دست می دهند بیش از مقدار سرم تزریق شده جهت جبران آب تلف شده، خواهد بود. خوراندن مقدار اندکی غذا در حین جابجایی جوجه ها (حتی در فرم خشک) به پرنده در جذب کیسه زرده کمک می کند و لذا آب متابولیکی تولید می شود، اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد.

 اگر خوراک آبدار باشد (میوه یا ژل مایع) اب بیشتری در اختیار پرنده قرار می گیرد و لذا زرده مصرف شده و آب متابولیکی تولید می شود، اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد. پس از رسیدن به فارم، بایستی توجه داشت که جوجه ها سریعاً به آب دسترسی داشته باشند تا اتلاف آب بدن آنها جبران شود. در نتیجه تنها راه موثر در جلوگیری از دهیراتاسیون بدن جوجه ها حفظ دمای مطلوب بدن آنها می باشد.

 گروه علمی موسسه اطلاعات مرغداری

منبع :

Hybro.com

عوامل زیادی کیفیت تخم مرغ های قابل جوجه کشی را تحت تأثیر قرار می دهند که عبارتند از:

۱- مشخصات کیفی شامل: اندازه تخم مرغ، شکل تخم مرغ، بهداشت تخم مرغ، نطفه داری مناسب و مدت ذخیره سازی

۲- عوامل مدیریتی شامل: ژنتیک گله مادر، محل نگهداری گله، وضعیت تغذیه، بهداشت گله مادر، سیستم گله مادر، سیستم مدیریتی گله مادر و تخم مرغ نطفه دار از این جمله بهداشت تخم مرغ یکی از اجزاء بسیار مهم و اصلی در کاهش قابلیت جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها محسوب می گردد.

آلودگی تخم مرغ:

یکی از مهمترین منابع آلودگی ، تخم مرغهای جوجه کشی هستند که ممکن است به میکروبهای مختلف آلوده شوند. این آلودگی ها را می توان بر اساس محل وقوع و نیز ماهیت آلودگی طبقه بندی کرد.

آلودگی خارجی:

آلودگی خارجی تخم مرغها با دو دسته از اجرام مختلف ایجاد می شود.

– اجرام غیر اختصاصی

– اجرامی که عامل بیماری خاصی هستند

در صورت آلودگی شدید سطح خارجی تخم مرغ با اجرام غیر اختصاصی ، این اجرام از پوسته تخم مرغ نفوذ کرده و ایجاد ضایعه می نمایند. این اجرام می توانند در اثر نوسانات شدید درجه حرارت، مرطوب بودن پوسته تخم مرغ ( در اثر شستشو یا تعریق تخم مرغ) ، شکستگی پوسته تخم مرغ، ترکهای پوسته و تمیز کردن مکانیکی تخم مرغها (تمیز کردن سطح تخم مرغ ها با پارچه) سریعتر از پوسته نفوذ کنند. میزان جوجه در آوری در نتیجه فساد باکتریایی کاهش می یابد. بیماریها و تلفات موجود در چند روز اول بعد از خروج جوجه از تخم، اغلب با فساد باکتریایی ارتباط دارند. چنانچه تخم مرغها با اجرامی که بطور بالقوه عامل بیماری خاص هستند آلوده باشند مشکلات بیشتری بروز می کنند.

این اجرام در زمانی که تخم مرغها هنوز در گله مادر هستند ( اعم از اینکه گله مادر بیمار یا سالم باشد) از پوسته تخم مرغ نفوذ می کنند و در مراحل جوجه کشی و ضدعفونی نیز باقی می مانند و جوجه ها را هنگام خروج از تخم مبتلا می نمایند. اگر این اجرام شانس تکثیر پیدا کنند، نه تنها همان یک یا دو جوجه را مبتلا می کنند، بلکه ممکن است بسرعت به بقیه جوجه ها نیز انتشار یابند، مثال مهم در این مورد، آلودگی با باکتری سالمونلا می باشد. برخی از انواع حاد این باکتری که به میزان زیادی به طیور عادت نموده اند؛ سالمونا گالیناروم ، سالمونلاپلوروم، سالمونلا آریزونا و برخی سویه های سالمونلا انتریتدیس و سالمونلا تیی موریوم می باشند. این باکتریها موجب بروز نشانه های شدید یا ضعیف بیماری و تلفات در جوجه های جوان می گردند. انواع دیگری از سالمونلا ها وجود دارند که تنها همراه با استرس( مانند دمای خیلی زیاد یا خیلی کم، حمل و نقل طولانی، دهیدراتاسیون ، عفونتهای ثانویه و غیره) موجب بروز نشانی هایی در جوجه ها می شوند.

مثال دیگر، آلودگی تخم مرغها با قارچهایی مانند آسپرژیلوس فومیگاتوس است که موجب بروز بیماریهایی در جوجه ها می گردند.

آلودگی داخلی:

آلودگی داخلی تخم مرغها شامل موارد زیر می باشد:

– آلودگی های عمیقی پوسته یا غشاء تخم مرغ با اجرام غیر اختصاصی یا اختصاصی

– آلودگی زرده تخم مرغ

آلودگی زرده همیشه در اثر عوامل بیماریزای خاصی که به صورت عمودی vertical transmission  (از طریق تخم مرغهای جوجه کشی) انتقال می یابند رخ می دهد.

باکتریها، مایکوپلاسماها، ویروسها

چرا بهداشت تخم مرغ اینقدر مهم است؟

پاسخ این است که میکروب ها می توانند تخم مرغها را آلوده کنند. اگر باکتریها به داخل تخم مرغ وارد شوند دنیای ایده آلی برای آنها فراهم شده است چرا که به آب و غذای فراوان دست یابند در این شرایط پوسته تخم مرغ، آنها را از آسیب های خارجی مثال نورخورشید و ضدعفونی کننده ها محافظت می نماید. همچنین از لحاظ دمائی بهترین شرایط برای آنها فراهم می شود. چرا که وقتی تخم مرغها در انکوباسیون قرار می گیرند مناسبترین شرایط برای رشد باکتریها بوجود می آید. در نتیجه پس از نفوذ به داخل تخم مرغ سریعاً تکثیر یافته و بزودی یک یا دو باکتری به صدها میلیون باکتری تبدیل می شود.

در نهایت وضعیت طبیعی محتویات داخل تخم مرغ را تغییر می دهد و حالتی پیش می آید که به تخم مرغ فاسد شده معروف است، یکی از محصولات ناشی از تکثیر باکتریها تولید گاز می باشد که داخل تخم مرغ را پر می کند در این حالت فشار حاصله از گاز سبب ترک خوردگی پوسته تخم مرغ می شود که این تخم مرغها را تخم مرغهای انفجاری می نامند. و در صورت بروز این اتفاق محتویات هر تخم مرغ می تواند بیش از دوازده تخم مرغ دیگر را آلوده نماید و از آنجا که این مواد حاوی باکتری هستند لذا تخم مرغ های بیشتری آلوده می گردد.

در تخم مرغهای فاسد و ترک خورده مرگ جنین اتفاق می افتد و در نهایت میزان جوجه در آوری بشدت کاهش خواهد یافت. علی رغم رعایت اصول بهداشتی در حین جمع آوری ، نگهداری و انکوباسیون تخم مرغها، مقداری ازباکتریها زنده می مانند و بعداً در دستگاه گوارش جوجه های تازه متولد شده گلونیزه شده و فلورمیکروبی روده را تشکیل می دهند.

چنانچه پوسته تخم مرغ با ارگانیسم های بیماری زا آلوده شوند ممکن است بعداً اینها به تخم مرغ نفوذ کنند یا جوجه ها را در هچری آلوده نمایند و یا کلاً در حین توزیع آلودگی ایجاد نمایند یعنی جوجه ها در هچری در تماس با خرده پوسته های تخم مرغ و یا با تخم مرغهای هچ شده تماس یافته و آلوده شوند که در نهایت به عفونت کیسه زرده منتهی می گردد.

البته پیشگیری مطلق از آلودگی ممکن نیست ولی هدف کاهش میزان آلودگی است بطوریکه بایستی از تکثیر و تزاید هر نوع باکتری که معمولاً در پوسته تخم مرغ موجود هستند جلوگیری شود. بویژه اینکه تخم مرغها هرگز نبایستی در شرایطی نگهداری شوند که تراکم باکتریها در سطح تخم مرغ افزایش یابد.

از جمله رطوبت و کثافات ( مثل غذای آلوده) در سطح پوسته تخم مرغ سریعاً امکان آلودگی باکتریایی را فراهم خواهند نمود. دما نیز در تکثیر و ازدیاد باکتریها تأثیر مشابهی دارد لذا نگهداری تخم مرغها در دمای پایین ( حدود ۱۲ درجه سانتی گراد) میزان آلودگی را کاهش خواهد داد و این موضوع در مدیریت خارج از فارم از جمله در هچری خیلی مهم است بطوریکه در محل نگهداری تخم مرغ ها دیواره ها و سقف بایستی بنحوی عایق بندی شده و درها بازگذاشته شوند. و در این محل دماسنج و رطوبت سنج نصب گردیده و بطور مرتب قرائت شوند.

دکتر گیتا امام

نگارنده این مقاله اذعان می نماید در سالی که برای دیگران سال ناامید کننده ای بود وی دارای شرایط مناسبی از باروری و میزان بالای جوجه در آوری بود و موقعیت آن را داشت تا برخی از آخرین شیوه های به کار رفته در صنعت طیور تجاری که شانس جوجه در آوری را افزایش می دهد را مطالعه نماید. وی سعی دارد در این مقاله اطلاعات کلی در خصوص نحوه افزایش میزان جوجه درآوری در اختیار پرورش دهندگان طیور قرار دهد . اولین و مهمترین مورد برای مرغ های تخمگذار ، قبل ، در طی و پس از تخمگذاری آن است که مکمل های ویتامینی و پروبیوتیک فراهم شود . چه مکمل های ویتامین قبل و در زمان تخمگذاری باعث می شود تا واقعاً میزان جوجه درآوری مرغ ها بالا رود بنابراین پرورش دهندگان باید سعی نمایند تا در تمام طول دوره برای مرغ یک لانه پاکیزه مهیا کنند . در صورت امکان تخم مرغ ها را ۳ بار در روز جمع آوری نموده و از شستن آن ها خود داری نمایند . شستن تخم مرغ ها سبب می شود لایه محافظ آن (کوتیکول یا  bloom )  از روی سطح تخم مرغ برداشته شود . این لایه راه طبیعی محافظت تخم مرغ از ورود باکتری ها است و از تبخیر سریع رطوبت و co2 از تخم مرغ جلوگیری می کند.

دمای تخم مرغ در زمانی که مرغ روی آن می خوابد ، تقریباً ۱۰۵ درجه فارنهایت می باشد . هنگامی که تخم مرغ سرد می شود ، داخل آن خلاء ایجاد می شود و به راحتی تمام باکتری هایی که در تماس با تخم مرغ هستند ، به درون آن مکیده می شوند . اگر شما تخم مرغ ها را ۲ ساعت پس از تخمگذاری بشویید ، بیش از آن که کار مفیدی انجام داده باشید ، با از بین بردن لایه محافظ به آن ها صدمه وارد کرده اید . هیچ ماده ضدعفونی کننده ای بر باکتری هایی که از منافذ پوسته عبور کرده اند و به داخل آن راه یافته اند ، اثر نخواهد کرد. هم چنین تخم مرغ در بدون وجود لایه محافظ پوسته حساسیت بیشتری برای آلودگی با باکتری های جدید خواهد داشت .

تخم مرغهایی که به شدت با مواد بستر آلوده شده اند باید حذف نمود و آن هایی را که آلودگی کمتری دارند ، باید توسط یک حوله کاغذی پاک نمود . به هیچ وجه از کاغذ سمباده استفاده نکنید زیرا آنها هم باعث از بین رفتن کوتیکول و ورود باکتری به تخم مرغ می شود . برای کسانی که به شدت نگران ضد عفونی کردن تخم مرغها یشان هستند دستور کار به این صورت می باشد : تمام تخم مرغها را توسط یک مایع ضد عفونی کننده ـ اکسین ارجحیت دارد ـ که با آب گرمتری نسبت به تخم مرغ ها مخلوط شده ، ضد عفونی کنید . شما باید تخم ها را در عرض ۲-۱ ساعت پس از تخمگذاری اسپری نمایید در غیراینصورت وقت خود را تلف کرده اید . سپس اجازه دهید تا آن ها با جریان هوا خشک شوند و هیچ چیز به آن ها نمالید . تخم مرغ های بارور خود را در انبار نگهداری قرار دهید . آن هایی که کمتر از ۷ روز انبار می شوند در دمای ۶۵-۶۰ درجه فارنهایت و آن هایی که بیش از ۷ روز نگهداری می شوند را در دمای ۵۵ درجه فارنهایت قرار دهید . تخم مرغها را منجمد نکنید . قرار دادن تخم مرغ ها در این محدوده دمایی از رشد جنین جلوگیری می کند که این موضوع مورد نظر ما است . چنانچه دما به اندازه ای گرم باشد که جنین پیش از انکوباسیون شروع به رشد نماید، اغلب هنگام انتقال به انکوباتور جنین ها می میرند. اگر تخم مرغ ها را بیش از ۱۰ روز انبار می کنید باید آنها را به صورتی در سینی ها بگذارید که انتهای پهن رو به بالا باشد (این تنها زمانی است که تخم ها را به صورتی که انتهای پهن رو به بالا باشد نگهداری می کنید ) هدف از این کار جلوگیری از تبخیر بیش از حد co2 و رطوبت از فضای هوای بالای تخم مرغ در هنگام انبار کردن می باشد . از دست رفتن co2 باعث تغییرPH شده و محیط را سمی می کند . این یکی از دلایل تلفات جنین در جایی که هیچ باکتری یا قارچی شناسایی نشده ، می باشد . چرخش تخم مرغهایی که انتهای پهن آن ها رو به بالاست لازم نمی باشد . تخم مرغهایی که کمتر از ۱۰ روز نگهداری می شوند را می توان از سمت نوک باریک به بالا قرار داد و چرخاندن آن ها ضروری می باشد . برای چرخاندن تخم مرغ ها می توانید به راحتی با قرار دادن شیئی کوچک در یک انتهای سینی (صبح هنگام ) و قرار دادن آن در انتهای دیگر (شب هنگام ) ، این کار را انجام دهید . این عمل باعث تغییر مرکز ثقل تخم مرغ ها شده و از چسبیدن جنین به دیواره پیشگیری می کند (جنین در سطح حفره هوا قرار دارد )باید روزانه یکبار تخم ها را با آبی گرمتر از دمای تخم ها مرطوب کنید یا این که از یک مرطوب کننده در کنار آن ها استفاده نمایید . این منابع رطوبت باید حاوی ۷ قطره اکسین به ازای یک گالن آب باشند تا از ورود باکتری های جدید جلوگیری شود.

تخم مرغ ها را در حالتی که نوک باریک رو به بالاست یا از پهلو ، درون انکوباتور قرار دهید .اگر شما از انکوباتور بزرگی استفاده می کنید که تغییرات رطوبت به منظور افزایش تبخیر ، رطوبت را در صورت امکان فراهم می سازد ، برای ۱۰ روز اول جریان هوا را مسدود نمایید . این باعث کاهش از دست رفتن رطوبت و co2 شده و مهمتر از آن از مرگ ناشی از بیماریهای باکتریایی و قارچی که در ۵ تا ۱۰ روز اول زندگی در انکوباتور رخ می دهد ، پیشگیری می نماید . از مسدود نمودن جریان هوا در انکوباتورهای کوچک خودداری کنید . شما در آینده زمان سختی خواهید داشت تا در صورت لزوم ، تبخیر رطوبتی را سرعت ببخشید. به دلیل این که روش و تجهیزات انکوباسیون هرشخص متفاوت می باشد ، فقط به ذکر این نکته بسنده می شود که شما باید اطمینان حاصل نمایید که منابع حرارتی ، چرخشی و رطوبت به دقت برای شرایطی پایدار کنترل می شوند . چیزی که مشخص است این که شما باید انکوباتورها و ماشین های مادر را پیش از هر استفاده ای ضد عفونی نمایید و باز هم در اینجا به کارگیری اکسین پیشنهاد می شود . اکسین ۲۰۰ مرتبه مؤثرتر از آب ژاول بوده و کار کردن با آن به مراتب ساده تر از Tektol می باشد .طی انکوباسیون نباید بیشتر یا کمتر از ۱۴-۱۲ درصد تبخیر رطوبت را از تخم مرغ داشته باشیم . میزان جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها با مقادیر پایین تر یا بالاتر از محدوده ذکرشده کاهش می یابد . تخمین میزان تبخیر رطوبت را می توان به سادگی از طریق وزن نمودن تخم مرغ ها به دست آورد. باید تخم ها هنگامی که چیده شده اند و دوباره زمانی که آن ها را در انکوباتور قرار می دهید ، وزن نمایید تا میزان کاهش مشخص شود . اگر مایل باشید می توانید این کار را از طریق وزن نمودن یک طبقه کامل از تخم مرغ انجام دهید . کسانی که دارای گله ای کوچک می باشند می توانند هر تخم را به تنهایی وزن نمایند .(اگر تخم ها را در زمان انکوباسیون وزن می نمایید ، این کار را به سرعت انجام دهید چون تماس آن ها با دست باعث سرد شدن تخم مرغ ها می شود ) . چنانچه شما بر این تصورید که نگارنده توجه کمی به خود دوره انکوباسیون داشته ، باید گفت تصور شما صحیح است . نگارنده نیز به این موضوع باور دارد و به امر پیشگیری مناسب اهتمام می وزرد و این پیش از دوره پرورش جوجه ها آغاز خواهد شد .

جوجه های یکروزه به علت اینکه پیوسته آب بدن خود را از دست می دهند، سریعاً دهیدراته می شود. این حالت حتی در هچری، اتاق انبار و یا در حین جابجایی طولانی مدت هم رخ می دهد. معمولاً برای کاهش خطر دهیدراتاسیون، افزایش رطوبت نسبی در مدت انبار یا انتقال جوجه های یکروزه توصیه می شود اما این روش در عمل مناسب نیست.

 دمای مطلوب بدن جوجه یکروزه حدود °C 40.5-40 می باشد. در این دما جوجه احساس راحتی می کند و بدنبال آب و غذا می رود. اما تغییر دمای بدن از این حد نرمال (بالا یا پایین) موجب ناراحتی و سستی پرنده می شود. پرندگان توانایی محدودی در کنترل و تنظیم دمای بدن خود دارند، بویژه وقتی سن آنها پایین باشد. پرندگان در سنین بالاتر با استفاده از انرژی غذا بدن خود را گرم نگه می دارند. اما، جوجه های یکروزه با ازدحام در یک گوشه سالن از اتلاف حرارت بدن خود جلوگیری می نمایند که در این حالت به آب و غذا دسترسی نخواهند داشت.

 وقتی پرنده مسن یا جوجه یکروزه احساس گرما بکند، نخست بالهای خود را تکان می دهد تا حرارت بدن خود را کنترل بکند. اگر این عمل کافی نباشد، با عمل تبخیر آب گرما را از بدنش دفع می کند. از آنجائیکه پرندگان نمی توانند عرق بکنند، آب بدن خود را از راه له له زدن تبخیر می کنند. اگر پرنده احساس راحتی بکند (دمای مناسب بدن) تنفس از طریق بینی انجام می گیرد و این عمل در مدت ۲۴ ساعت باعث اتلاف ۲-۱ گرم رطوبت خواهد شد.

 وقتی دمای بدن جوجه به °C41 افزایش یابد (°C 0.5 بیش از حد نرمال) پرنده شروع به له له زدن می کند، این عکس العمل پرنده موجب افزایش اتلاف رطوبت از بدن می شود و در وضعیت حاد، جوجه ممکن است در مدت ۲۴ ساعت بیش از ۵ گرم و حتی گاهی بیش از ۱۰ گرم رطوبت بدن خود را از دست بدهد. در این حالت اگر ما رطوبت نسبی سالن را افزایش دهیم در حقیقت مانع از دست رفتن رطوبت بدن جوجه شده ایم اما از طرفی دیگر با این کار مانع خنک کردن پرنده توسط خودش شده ایم. در صورتی که پرنده احساس راحتی بکند و از طریق بینی نفس بکشد، تغییرات رطوبت نسبی تاثیر اندکی بر میزان اتلاف رطوبتی پرنده خواهد داشت.

 نکته مهم در جلوگیری از دهیراتاسیون جوجه یکروزه، کنترل دمای بدن و پیشگیری از وقوع حالت له له زدن می باشد. اگر حرارت بدن پرنده در حد نرمال باشد، اتلاف رطوبتی بدن در مدت ۲۴ ساعت به ۲-۱ گرم خواهد رسید. در صورتیکه پرنده خوراک و کیسه زرده را بخورد، هضم مواد غذایی منجر به تشکیل آب متابولیکی خواهد شد و این آب برای جبران هر گونه اتلاف رطوبتی در حرارت مطلوب بدن کافی می باشد. در این حالت پرنده اندکی کاهش وزن خواهد داشت، اما منجر به دهیراتاسیون آن نخواهد شد.

در مسافت های طولانی انتقال جوجه ها، تزریق ۲-۱ سی سی سرم به جلوگیری از دهیراتاسیون آنها کمک می کند اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد. اگر پرندگان در گرمای زیاد قرار بگیرند، مقدار رطوبتی که از دست می دهند بیش از مقدار سرم تزریق شده جهت جبران آب تلف شده، خواهد بود. خوراندن مقدار اندکی غذا در حین جابجایی جوجه ها (حتی در فرم خشک) به پرنده در جذب کیسه زرده کمک می کند و لذا آب متابولیکی تولید می شود، اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد.

 اگر خوراک آبدار باشد (میوه یا ژل مایع) اب بیشتری در اختیار پرنده قرار می گیرد و لذا زرده مصرف شده و آب متابولیکی تولید می شود، اما به شرطی که دمای بدن جوجه ها در حد نرمال باشد. پس از رسیدن به فارم، بایستی توجه داشت که جوجه ها سریعاً به آب دسترسی داشته باشند تا اتلاف آب بدن آنها جبران شود. در نتیجه تنها راه موثر در جلوگیری از دهیراتاسیون بدن جوجه ها حفظ دمای مطلوب بدن آنها می باشد.

 گروه علمی موسسه اطلاعات مرغداری

عوامل زیادی کیفیت تخم مرغ های قابل جوجه کشی را تحت تأثیر قرار می دهند که عبارتند از:

۱- مشخصات کیفی شامل: اندازه تخم مرغ، شکل تخم مرغ، بهداشت تخم مرغ، نطفه داری مناسب و مدت ذخیره سازی

۲- عوامل مدیریتی شامل: ژنتیک گله مادر، محل نگهداری گله، وضعیت تغذیه، بهداشت گله مادر، سیستم گله مادر، سیستم مدیریتی گله مادر و تخم مرغ نطفه دار از این جمله بهداشت تخم مرغ یکی از اجزاء بسیار مهم و اصلی در کاهش قابلیت جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها محسوب می گردد.

آلودگی تخم مرغ:

یکی از مهمترین منابع آلودگی ، تخم مرغهای جوجه کشی هستند که ممکن است به میکروبهای مختلف آلوده شوند. این آلودگی ها را می توان بر اساس محل وقوع و نیز ماهیت آلودگی طبقه بندی کرد.

آلودگی خارجی:

آلودگی خارجی تخم مرغها با دو دسته از اجرام مختلف ایجاد می شود.

– اجرام غیر اختصاصی

– اجرامی که عامل بیماری خاصی هستند

در صورت آلودگی شدید سطح خارجی تخم مرغ با اجرام غیر اختصاصی ، این اجرام از پوسته تخم مرغ نفوذ کرده و ایجاد ضایعه می نمایند. این اجرام می توانند در اثر نوسانات شدید درجه حرارت، مرطوب بودن پوسته تخم مرغ ( در اثر شستشو یا تعریق تخم مرغ) ، شکستگی پوسته تخم مرغ، ترکهای پوسته و تمیز کردن مکانیکی تخم مرغها (تمیز کردن سطح تخم مرغ ها با پارچه) سریعتر از پوسته نفوذ کنند. میزان جوجه در آوری در نتیجه فساد باکتریایی کاهش می یابد. بیماریها و تلفات موجود در چند روز اول بعد از خروج جوجه از تخم، اغلب با فساد باکتریایی ارتباط دارند. چنانچه تخم مرغها با اجرامی که بطور بالقوه عامل بیماری خاص هستند آلوده باشند مشکلات بیشتری بروز می کنند.

این اجرام در زمانی که تخم مرغها هنوز در گله مادر هستند ( اعم از اینکه گله مادر بیمار یا سالم باشد) از پوسته تخم مرغ نفوذ می کنند و در مراحل جوجه کشی و ضدعفونی نیز باقی می مانند و جوجه ها را هنگام خروج از تخم مبتلا می نمایند. اگر این اجرام شانس تکثیر پیدا کنند، نه تنها همان یک یا دو جوجه را مبتلا می کنند، بلکه ممکن است بسرعت به بقیه جوجه ها نیز انتشار یابند، مثال مهم در این مورد، آلودگی با باکتری سالمونلا می باشد. برخی از انواع حاد این باکتری که به میزان زیادی به طیور عادت نموده اند؛ سالمونا گالیناروم ، سالمونلاپلوروم، سالمونلا آریزونا و برخی سویه های سالمونلا انتریتدیس و سالمونلا تیی موریوم می باشند. این باکتریها موجب بروز نشانه های شدید یا ضعیف بیماری و تلفات در جوجه های جوان می گردند. انواع دیگری از سالمونلا ها وجود دارند که تنها همراه با استرس( مانند دمای خیلی زیاد یا خیلی کم، حمل و نقل طولانی، دهیدراتاسیون ، عفونتهای ثانویه و غیره) موجب بروز نشانی هایی در جوجه ها می شوند.

مثال دیگر، آلودگی تخم مرغها با قارچهایی مانند آسپرژیلوس فومیگاتوس است که موجب بروز بیماریهایی در جوجه ها می گردند.

آلودگی داخلی:

آلودگی داخلی تخم مرغها شامل موارد زیر می باشد:

– آلودگی های عمیقی پوسته یا غشاء تخم مرغ با اجرام غیر اختصاصی یا اختصاصی

– آلودگی زرده تخم مرغ

آلودگی زرده همیشه در اثر عوامل بیماریزای خاصی که به صورت عمودی vertical transmission  (از طریق تخم مرغهای جوجه کشی) انتقال می یابند رخ می دهد.

باکتریها، مایکوپلاسماها، ویروسها

چرا بهداشت تخم مرغ اینقدر مهم است؟

پاسخ این است که میکروب ها می توانند تخم مرغها را آلوده کنند. اگر باکتریها به داخل تخم مرغ وارد شوند دنیای ایده آلی برای آنها فراهم شده است چرا که به آب و غذای فراوان دست یابند در این شرایط پوسته تخم مرغ، آنها را از آسیب های خارجی مثال نورخورشید و ضدعفونی کننده ها محافظت می نماید. همچنین از لحاظ دمائی بهترین شرایط برای آنها فراهم می شود. چرا که وقتی تخم مرغها در انکوباسیون قرار می گیرند مناسبترین شرایط برای رشد باکتریها بوجود می آید. در نتیجه پس از نفوذ به داخل تخم مرغ سریعاً تکثیر یافته و بزودی یک یا دو باکتری به صدها میلیون باکتری تبدیل می شود.

در نهایت وضعیت طبیعی محتویات داخل تخم مرغ را تغییر می دهد و حالتی پیش می آید که به تخم مرغ فاسد شده معروف است، یکی از محصولات ناشی از تکثیر باکتریها تولید گاز می باشد که داخل تخم مرغ را پر می کند در این حالت فشار حاصله از گاز سبب ترک خوردگی پوسته تخم مرغ می شود که این تخم مرغها را تخم مرغهای انفجاری می نامند. و در صورت بروز این اتفاق محتویات هر تخم مرغ می تواند بیش از دوازده تخم مرغ دیگر را آلوده نماید و از آنجا که این مواد حاوی باکتری هستند لذا تخم مرغ های بیشتری آلوده می گردد.

در تخم مرغهای فاسد و ترک خورده مرگ جنین اتفاق می افتد و در نهایت میزان جوجه در آوری بشدت کاهش خواهد یافت. علی رغم رعایت اصول بهداشتی در حین جمع آوری ، نگهداری و انکوباسیون تخم مرغها، مقداری ازباکتریها زنده می مانند و بعداً در دستگاه گوارش جوجه های تازه متولد شده گلونیزه شده و فلورمیکروبی روده را تشکیل می دهند.

چنانچه پوسته تخم مرغ با ارگانیسم های بیماری زا آلوده شوند ممکن است بعداً اینها به تخم مرغ نفوذ کنند یا جوجه ها را در هچری آلوده نمایند و یا کلاً در حین توزیع آلودگی ایجاد نمایند یعنی جوجه ها در هچری در تماس با خرده پوسته های تخم مرغ و یا با تخم مرغهای هچ شده تماس یافته و آلوده شوند که در نهایت به عفونت کیسه زرده منتهی می گردد.

البته پیشگیری مطلق از آلودگی ممکن نیست ولی هدف کاهش میزان آلودگی است بطوریکه بایستی از تکثیر و تزاید هر نوع باکتری که معمولاً در پوسته تخم مرغ موجود هستند جلوگیری شود. بویژه اینکه تخم مرغها هرگز نبایستی در شرایطی نگهداری شوند که تراکم باکتریها در سطح تخم مرغ افزایش یابد.

از جمله رطوبت و کثافات ( مثل غذای آلوده) در سطح پوسته تخم مرغ سریعاً امکان آلودگی باکتریایی را فراهم خواهند نمود. دما نیز در تکثیر و ازدیاد باکتریها تأثیر مشابهی دارد لذا نگهداری تخم مرغها در دمای پایین ( حدود ۱۲ درجه سانتی گراد) میزان آلودگی را کاهش خواهد داد و این موضوع در مدیریت خارج از فارم از جمله در هچری خیلی مهم است بطوریکه در محل نگهداری تخم مرغ ها دیواره ها و سقف بایستی بنحوی عایق بندی شده و درها بازگذاشته شوند. و در این محل دماسنج و رطوبت سنج نصب گردیده و بطور مرتب قرائت شوند.

دکتر گیتا امام

نگارنده این مقاله اذعان می نماید در سالی که برای دیگران سال ناامید کننده ای بود وی دارای شرایط مناسبی از باروری و میزان بالای جوجه در آوری بود و موقعیت آن را داشت تا برخی از آخرین شیوه های به کار رفته در صنعت طیور تجاری که شانس جوجه در آوری را افزایش می دهد را مطالعه نماید. وی سعی دارد در این مقاله اطلاعات کلی در خصوص نحوه افزایش میزان جوجه درآوری در اختیار پرورش دهندگان طیور قرار دهد . اولین و مهمترین مورد برای مرغ های تخمگذار ، قبل ، در طی و پس از تخمگذاری آن است که مکمل های ویتامینی و پروبیوتیک فراهم شود . چه مکمل های ویتامین قبل و در زمان تخمگذاری باعث می شود تا واقعاً میزان جوجه درآوری مرغ ها بالا رود بنابراین پرورش دهندگان باید سعی نمایند تا در تمام طول دوره برای مرغ یک لانه پاکیزه مهیا کنند . در صورت امکان تخم مرغ ها را ۳ بار در روز جمع آوری نموده و از شستن آن ها خود داری نمایند . شستن تخم مرغ ها سبب می شود لایه محافظ آن (کوتیکول یا  bloom )  از روی سطح تخم مرغ برداشته شود . این لایه راه طبیعی محافظت تخم مرغ از ورود باکتری ها است و از تبخیر سریع رطوبت و co2 از تخم مرغ جلوگیری می کند.

دمای تخم مرغ در زمانی که مرغ روی آن می خوابد ، تقریباً ۱۰۵ درجه فارنهایت می باشد . هنگامی که تخم مرغ سرد می شود ، داخل آن خلاء ایجاد می شود و به راحتی تمام باکتری هایی که در تماس با تخم مرغ هستند ، به درون آن مکیده می شوند . اگر شما تخم مرغ ها را ۲ ساعت پس از تخمگذاری بشویید ، بیش از آن که کار مفیدی انجام داده باشید ، با از بین بردن لایه محافظ به آن ها صدمه وارد کرده اید . هیچ ماده ضدعفونی کننده ای بر باکتری هایی که از منافذ پوسته عبور کرده اند و به داخل آن راه یافته اند ، اثر نخواهد کرد. هم چنین تخم مرغ در بدون وجود لایه محافظ پوسته حساسیت بیشتری برای آلودگی با باکتری های جدید خواهد داشت .

تخم مرغهایی که به شدت با مواد بستر آلوده شده اند باید حذف نمود و آن هایی را که آلودگی کمتری دارند ، باید توسط یک حوله کاغذی پاک نمود . به هیچ وجه از کاغذ سمباده استفاده نکنید زیرا آنها هم باعث از بین رفتن کوتیکول و ورود باکتری به تخم مرغ می شود . برای کسانی که به شدت نگران ضد عفونی کردن تخم مرغها یشان هستند دستور کار به این صورت می باشد : تمام تخم مرغها را توسط یک مایع ضد عفونی کننده ـ اکسین ارجحیت دارد ـ که با آب گرمتری نسبت به تخم مرغ ها مخلوط شده ، ضد عفونی کنید . شما باید تخم ها را در عرض ۲-۱ ساعت پس از تخمگذاری اسپری نمایید در غیراینصورت وقت خود را تلف کرده اید . سپس اجازه دهید تا آن ها با جریان هوا خشک شوند و هیچ چیز به آن ها نمالید . تخم مرغ های بارور خود را در انبار نگهداری قرار دهید . آن هایی که کمتر از ۷ روز انبار می شوند در دمای ۶۵-۶۰ درجه فارنهایت و آن هایی که بیش از ۷ روز نگهداری می شوند را در دمای ۵۵ درجه فارنهایت قرار دهید . تخم مرغها را منجمد نکنید . قرار دادن تخم مرغ ها در این محدوده دمایی از رشد جنین جلوگیری می کند که این موضوع مورد نظر ما است . چنانچه دما به اندازه ای گرم باشد که جنین پیش از انکوباسیون شروع به رشد نماید، اغلب هنگام انتقال به انکوباتور جنین ها می میرند. اگر تخم مرغ ها را بیش از ۱۰ روز انبار می کنید باید آنها را به صورتی در سینی ها بگذارید که انتهای پهن رو به بالا باشد (این تنها زمانی است که تخم ها را به صورتی که انتهای پهن رو به بالا باشد نگهداری می کنید ) هدف از این کار جلوگیری از تبخیر بیش از حد co2 و رطوبت از فضای هوای بالای تخم مرغ در هنگام انبار کردن می باشد . از دست رفتن co2 باعث تغییرPH شده و محیط را سمی می کند . این یکی از دلایل تلفات جنین در جایی که هیچ باکتری یا قارچی شناسایی نشده ، می باشد . چرخش تخم مرغهایی که انتهای پهن آن ها رو به بالاست لازم نمی باشد . تخم مرغهایی که کمتر از ۱۰ روز نگهداری می شوند را می توان از سمت نوک باریک به بالا قرار داد و چرخاندن آن ها ضروری می باشد . برای چرخاندن تخم مرغ ها می توانید به راحتی با قرار دادن شیئی کوچک در یک انتهای سینی (صبح هنگام ) و قرار دادن آن در انتهای دیگر (شب هنگام ) ، این کار را انجام دهید . این عمل باعث تغییر مرکز ثقل تخم مرغ ها شده و از چسبیدن جنین به دیواره پیشگیری می کند (جنین در سطح حفره هوا قرار دارد )باید روزانه یکبار تخم ها را با آبی گرمتر از دمای تخم ها مرطوب کنید یا این که از یک مرطوب کننده در کنار آن ها استفاده نمایید . این منابع رطوبت باید حاوی ۷ قطره اکسین به ازای یک گالن آب باشند تا از ورود باکتری های جدید جلوگیری شود.

تخم مرغ ها را در حالتی که نوک باریک رو به بالاست یا از پهلو ، درون انکوباتور قرار دهید .اگر شما از انکوباتور بزرگی استفاده می کنید که تغییرات رطوبت به منظور افزایش تبخیر ، رطوبت را در صورت امکان فراهم می سازد ، برای ۱۰ روز اول جریان هوا را مسدود نمایید . این باعث کاهش از دست رفتن رطوبت و co2 شده و مهمتر از آن از مرگ ناشی از بیماریهای باکتریایی و قارچی که در ۵ تا ۱۰ روز اول زندگی در انکوباتور رخ می دهد ، پیشگیری می نماید . از مسدود نمودن جریان هوا در انکوباتورهای کوچک خودداری کنید . شما در آینده زمان سختی خواهید داشت تا در صورت لزوم ، تبخیر رطوبتی را سرعت ببخشید. به دلیل این که روش و تجهیزات انکوباسیون هرشخص متفاوت می باشد ، فقط به ذکر این نکته بسنده می شود که شما باید اطمینان حاصل نمایید که منابع حرارتی ، چرخشی و رطوبت به دقت برای شرایطی پایدار کنترل می شوند . چیزی که مشخص است این که شما باید انکوباتورها و ماشین های مادر را پیش از هر استفاده ای ضد عفونی نمایید و باز هم در اینجا به کارگیری اکسین پیشنهاد می شود . اکسین ۲۰۰ مرتبه مؤثرتر از آب ژاول بوده و کار کردن با آن به مراتب ساده تر از Tektol می باشد .طی انکوباسیون نباید بیشتر یا کمتر از ۱۴-۱۲ درصد تبخیر رطوبت را از تخم مرغ داشته باشیم . میزان جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها با مقادیر پایین تر یا بالاتر از محدوده ذکرشده کاهش می یابد . تخمین میزان تبخیر رطوبت را می توان به سادگی از طریق وزن نمودن تخم مرغ ها به دست آورد. باید تخم ها هنگامی که چیده شده اند و دوباره زمانی که آن ها را در انکوباتور قرار می دهید ، وزن نمایید تا میزان کاهش مشخص شود . اگر مایل باشید می توانید این کار را از طریق وزن نمودن یک طبقه کامل از تخم مرغ انجام دهید . کسانی که دارای گله ای کوچک می باشند می توانند هر تخم را به تنهایی وزن نمایند .(اگر تخم ها را در زمان انکوباسیون وزن می نمایید ، این کار را به سرعت انجام دهید چون تماس آن ها با دست باعث سرد شدن تخم مرغ ها می شود ) . چنانچه شما بر این تصورید که نگارنده توجه کمی به خود دوره انکوباسیون داشته ، باید گفت تصور شما صحیح است . نگارنده نیز به این موضوع باور دارد و به امر پیشگیری مناسب اهتمام می وزرد و این پیش از دوره پرورش جوجه ها آغاز خواهد شد .

منبع :www.ipiran.com

با بهبود وضع بهداشتی گله های مادر قبل از بلوغ و در طی دوره تولید تخم مرغهای نطفه دار می توان بطور اساسی از میزان تلفات جوجه ها در روزهای اولیه کم کرد. در مدیریت مرغداری گفته می شود که ” دیروز یعنی امروز” عملکرد گله مادر چگونه است و جنین های آنها چگونه تشکیل می شوند. دوره جوجه کشی را چگونه طی کرده و رشد می یابند، همگی مربوط به مواظبت هایی است که از گله والدین از همان سن یک روزگی بعمل می آید.

نگارنده سالهاست که تخم مرغهای هچ نشده را جهت بررسی وضع جوجه – جنین – نطفه یا صفحه بلاستودیسک بازکرده و مشاهده نموده ام که تخم مرغهای بارور نشده یا جنین مرده از ۱۰ درصد تا بیش از ۴۰ درصد تخم مرغهای خوابانده شده در دستگاه را تشکیل می دهند. قابلیت جوجه درآوری از تخم مرغهای نطفه دار نیز بین ۴۰ تا ۹۰ درصد بوده است.

علاوه براینها، نیمچه ها و جوجه هایی که از گله های ناسالم حاصل می شوند رشد می کنند ولی هرگز عملکرد خوبی ندارند. بنابراین هدف اصلی بهتر کردن سلامتی گله های مادر است تا بتوانند جنین های سالم تولید نمایند که از آنها جوجه ها و مرغهای سالم تولید شود.

توجه به نکات زیر حائز اهمیت است:

– آنچه که جوجه مرغ از یک روزگی تا ۱۶ هفتگی می خورد ممکنست برکیفیت تخم مرغهای نطفه دار و جوجه هایی که از آنها تولید می شود تأثیر بگذارد و اثرات تغذیه نامناسب نیز اهمیت دارد. هر چند که این اثرات در مورد جوجه خروسها کمتر است. گله والدین اگر مورد بی توجهی قرار گیرند با اینکه افراد آن ممکنست حامل ژن هایی باشند که جوجه ها را قادر به عملکرد خوب می نماید ولی جوجه هایی با کیفیت پایین از این گله حاصل می شود.

– تهویه درگله مادر باید منظم باشد تا اکسیژن به اندازه کافی برای سلولهای بدن مرغها تأمین شود. این امر موجب تولید والدین و جوجه های سالم خواهد شد.

هوای تازه و کافی برای تنفس و فضای کافی برای زندگی دو عامل ارزان قیمت مورد احتیاج مرغهای مادر می باشند. هوای مورد مصرف یک مرغ گله مادر ممکنست در هر روز ۴۰-۵۰ فیت مکعب یا بیشتر باشد. با توجه به اینکه هر فیت مکعب هوا ۷۲ % پوند وزن دارد، هوای مصرفی در هر روز ممکنست ۳٫۶ پوند وزن داشته باشد. این مقدار از لحاظ وزنی بیشتر از مقدار غذایی است که مرغ در هر روز مصرف می کند.

– اسهال آبکی یکی از مشکلاتی است که ممکنست باعث ایجاد مشکلات اضافی دیگر نیز بشود. سالم نگاهداشتن مجرای معده ای روده ای هم در مرغهای مادر و هم در جوجه های جوان اهمیت حیاتی دارد.

در پرندگانی که فضولات شل دارند برخی از غذاها وقت کافی برای هضم شدن ندارند. بطوریکه همه مواد مغذی اصلی جذب روده نمی شوند. غذاهایی که در حین عبور از داخل بدن جذب نشده و با مدفوع خارج می شوند در حقیقت منبع غذایی از دست رفته بشمار می روند.

– بستر خیس یا مدفوعات آبکی در داخل گودال کود باعث ایجاد مقدار فراوانی گاز در آشیانه مرغهای مادر می گردد. این وضعیت ممکنست منجر به کم شدن جفت گیری ، کاهش باروری، پائین رفتن هچ یا به تأخیر افتادن آن و بالاخره تولید جوجه های ضعیف شود.

جوجه ها و یا نیمچه مرغهای حاصل از گله مادر که تحت چنین شرایطی نگاهداری می شوند اغلب می میرند. مدفوعات خیس و غیر عادی معمولا مًربوط به مصرف غذاهای کپک زده، آب کثیف یا بستر آلوده است. چنانچه پرندگان از چنین بستر بخورند، بیماری در آنها ایجاد می گردد. مدفوعات خیس ممکنست مربوط به زیاد بودن پروتئین- نمک یا سایر مواد معدنی در جیره نیز باشد.

مدفوعاتی که فرم دارند نه تنها نمایانگر سالمتر بودن پرنده و نتایج حاصل از آن است بلکه سریعتر خشک شده و بدون آنکه بوی ناخوشایند داشته باشد کفیت آن از لحاظ کود تقویت کننده زمین بالاتر می باشد. موفوعات خشک مگس های کمتری نیز تولید می نمایند.

– چاقی مفرط در مرغهای گله مادر علامت نامطلوبی است. چربی فراوان و سفت داخل شکمی بنظر می آید که قدرت مرغ را جهت تولید اسپرم و یا تخمک فعال کم می کنند.

فعال بودن اسپرم و سلول تخمک که درون تخم مرغ است و تلاقی این دو با هم برای بالا بردن باروری و قابلیت جوجه در آوری حائز اهمیت بسیار است. چاقی مفرط ایجاد سستی و بی حالی می کند.

تخم مرغهای حاصل از مرغهایی که تقریباً چاق هستند نمی توانند دارای جنین قوی و زنده ماندنی باشند. به عقیده برخی دانشمندان، پدیده های جهش ( موتاسیون) ، دگردیسی ( متامورفوز) یا تغییرات نقش اعضاء در پرندگان در سلول تخم قبل یا بعد از بارور شدن آن اتفاق می افتد. همه این تغییرات قابل ارزش نیستند ولی در جوجه هایی که ضعیف یا ناقص الخلقه هستند قابل اهمیت می باشند. بعضی معتقدند که انقلابی در داخل سلول تخمک رخ می دهد.

– عضلات نرم و شل به ندرت در مرغان مادر مشاهده می شود. با اینحال اگر مرغی زیاد بنشیند و تحرک نداشته باشد و جفتگیری کمتری داشته باشد جنین های حاصل از آن ضعیف خواهند بود. افرادی از گله مادر که مظنون به سستی عضلات هستند باید بطور هفتگی برای تعیین فعالیت عضلانی مخصوصاً در ناحیه ران و سینه تحت معاینه قرار گیرند.

– کلیه مرغهای مرده ای که عضلات شل و سست دارند باید مورد کالبد گشائی قرار گیرند. جیره غذایی و تمرین های بدنی می توانند عضلات گله را همیشه سفت و محکم نگاهدارند.

بعضی ویتامین ها- اسیدهای آمینه و ترکیبات ناشناخته رشد مثل پودر ماهی که از اجزاء تشکیل دهنده جیره هستند می توانند در مرغهایی که به خوبی تغذیه می شوند بواسطه تخمیراتی که در لوله گوارش صورت می گیرد برای تولید هرچه بیشتر تخم مرغهای نطفه دار و جنین ها و جوجه های سالم کمک فراوان بنمایند.

– افراد سبک وزن، با استخوان های غیر عادی و پوک در گله مادر اکثرا مًی نشینند و کمتر تحرک دارند و همین امر باعث تقلیل جفتگیی و ناکافی بودن تولید اسپرم و تخمک در افراد می شود.

برای تعیین میزان مواد مغذی در گله مادر، مصرف غذا باید بطور روزانه اندازه گیری شود. مقدار مواد مغذی کود بستر یا هرچیزی که مرغ به آن نوک میزند نیز همانند غذا باید مورد ملاحظه قرار گیرد. سایر منابع غذایی مثل محلولهای ویتامینی- معدنی – الکترولیت و کاریر موجود در سایر مواد مصرفی مثل واکسن ها یا داروها نیز باید مورد آزمایش قرار گیرند.

– پرهای غیر عادی در افرادگله می تواند مشخصه ای برای ناسالم بودن و پیش اگهی از بروز بیماری وضعیت بودن جوجه های نتایج باشد. کیفیت پرها موضوعی است که ملاحظه آنها در هر روز باید مورد توجه واقع شود.

پوشش غیر عادی پرممکنست مربوط به جداول فراوان و رقابت های اجتماعی بین افراد گله- ضعف تغذیه – آلودگی هوا از گازهای سمی- مصرف کم آب- خیسی بستر- آلودگی های منطقه با آب و غذا یا کافی نبودن فضای زندگی برای هر مرغ در گله باشد.

کیفیت پر در افراد گله مادر را می توان با حذف مشکلات فوق الذکر و همچنین با خنک نگاهداشتن جایگاه جوجه های ۲ تا ۶ هفته که بعداً برای گله مادر استفاده می شوند بهبود بخشید.

– اختلاف ران و پای افراد گله مادر باعث می وشد که این افراد اکثر اوقات را در جایگاه بنشینند و برخلاف آنچه که مرغدار علاقه دارد نتوانند از سلامت برخوردار بشوند. همچنین اسپرم و یا سلول تخمک دراین افراد ضعیف می گردد.

در باز کردن چند هزار تخم مرغ هچ نشده به وضوح ملاحظه شده است که جنین در اکثر آنها قادر به شکستن پوسته تخم مرغ و خروج آن نبوده و یا در مراحل اولیه مرده است. این نوع تخم مرغ ها را به عنوان غیر بارور یا بی نطفه گزارش می نمایند

افراد گله مادر باید تحرک داشته باشند بنابراین لازم است که فضای لازم برای حرکت و جابجایی به آنها داده شود.

– هرچند که تاکنون به اثبات نرسیده ولی بنظر می رسد که اعمال سنگدان در سلامتی پرنده وعملکرد تولیدی آن تأثیر می گذارد.

اندازه سنگدان، استحکام و عمل آن در بعضی از بوقلمونها- مرغها و پرندگان مسابقه مثل قرقاول بنظر می آید که غیر عادی می باشد. سنگدان ممکنست کوچک- رنگ پریده- شل و سست و یا چرب بوده و عمل آن ضعیف باشد.

پرندگانی که مقدار فیبر در جیره آنها زیاد بوده و حاوی سنگریزه غیر قابل حل یا گرانیت است و همچنین بستر زیر پای انها تمیز است دارای سنگدان هایی هستند که بزرگتر – قرمز- کم چربی- سفت و محکم و با کمی چربی چسبیده به اطراف می باشند.

– اختلاف سیستم عصبی، هم رفتاری و هم پاتولژیکی بنظر می رسد که بتدریج افزایش یافته منجر به ضعیف شدن افراد گله مادر می شود.

ورم التهابی مغز

دامپزشکان آمریکایی در طی ده سال گذشته نسبت به مدت مشابه قبلی گزارشهای بیشتری از ورم التهابی خفیف مغز را به نگارنده داده اند. بنظر می رسد که دامپزشکان یا گزارشهای بیشتری در این باره ارائه می دهند یا اینکه شیوع این عارضه بیشتر شده است. جواب این مسئله ممکنست مربوط به شرایطی باشد که گله مادر در آن قرار می گیرد. بعضی مرغدارها عقیده دارند که مواظبت، غذا و محیط زندگی در طی دوران رشد می تواند در پرورش مناسب افراد مادر مؤثر باشد و بنابراین جوجه های بهتری از تخم مرغهای آنها حاصل گردد. نیمچه های جوانی که محل خوابگاه مناسبی تا هنگام بلوغ دارند، برای تخمگذاری در جستجوی رفتن لانه تخمگذاری بوده و بنابراین از گذاردن تخم مرغهای خود روی بستر و کثیف شدن آنها

جلوگیری بعمل می آورند.

– متابولیسم غیر عادی نیتروژن ممکنست منجر به ایجاد اختلالات متعدد در مرغها و همچنین تولید مدفوعات غیر عادی در آنها شود.

– بسیاری از ما راجع به مکانسمی که مرغ مادر بوسیله آن از بیمار شدن جلوگیری می نماید و یا از بیماری بهبود می یابد اطلاعات خیلی کم داریم ولی سیستم های غذذ درون ریز و ایمنی بدن طیور قطع در این کار دخالت دارند.

بعضی از متخصصین تغذیه عقیده دارند که مواد مغذی می توانند گاهی اوقات جایگزین مواد دارویی شود تا سلامت پرنده حفظ گردیده و از بیمار شدن آن جلوگیری شود و یا دوره هایی که پرنده دچار بیماری می شود کوتاهتر گردیده بهبودی حاصل شود.

روغن کبد ماهی کاد- ملاس- ویتامین ها و مواد معدنی، اسیدهای چرب ضروری، اسید آمینه های ضروری و فیبر گاه گاهی مورد استفاده قرار گرفته تا وضع پرنده بهبود پیدا کند.

کلیه پرندگان مریض را در بخش بیمارستان آشیانه قرار دهید تا وضعیت آنها بهبود یابد. بطور خلاصه هدف شما باید این باشد که:

برای حذف یا تقلیل هرچه بیشتر تلفات پیش رس جوجه ها، تعداد و علت اینکه چرا افرادی از گله مادر ضعیف شده یا مرده اند باید مورد بررسی قرار گیرند. سلامتی هر یک از افراد باید گزارش شود.

گزارش ساده ای از جوجه های یکروزه تلف شده یا زنده ارزش زیادی ندارد و یا بطور کلی بی ارزشی است. نه فقط کمیت بلکه کیفیت جوجه ها باید هدف شما باشد.

برای بهبود وضع هچ های آینده از لحاظ کیفیت لازم است که کلیه تخم مرغهای هچ نشده یا دیرباز شده را شکسته و مورد بازبینی قرار دارد.

وقتی علت و تأثیر آن کشف شد تغییرات لازم باید داده شود و نهایتاً با ارزشیابی جوجه های نتایج که باید عرضه شود لازم است که گله مادر مورد ارزشیابی قرار گیرد.

Heathy breeders, healthy offspring

By: H.C Jordan

International Hatchery Practice

Vol .5 No.2(1990)

ترجمه دکترکریم نیکپورتهرانی

جوجه کشی مصنوعی کاری بسیار ظریف بوده برای دستیابی به نتایج قابل قبول نیاز به کنترل دقیق شرایط محیطی دارد. سال ها است که فن آوری وسایل کنترل کننده مورد استفاده در کارهای جوجه کشی توسعه خوبی یافته اند اما سوال این است که آیا عوامل مهم درجوجه کشی دقیقاً کنترل می شوند ؟در حال حاضر کارخانجات جوجه کشی که دارای ظرفیت دو میلیون تخم مرغ در هفته می باشند همینطور ماشین های جوجه کشی دارای ظرفیت صد هزار تخم مرغ کم نیستند. فن آوری که به صورت دائم و مطمئن این کار را کنترل می کند پیچیده وشگفت آور است ما قادریم تا تغییرات ماشین ها را به وسیله کامپیوتر مرکزی کنترل ، تنظیم و پیگیری نماییم ؛ حتی به وسیله تلفن از زنگ خطر آن مطلع شویم و یا بصورت کاملاً خودکار اطلاعات را دریافت و پردازش کنیم . مدیریت جوجه کشی نوین ایجاد شرایط مطلوب محیطی برای تخم مرغ ها و جوجه ها از انبار تخم مرغ در مزرعه مادر تا تحویل جوجه گوشتی در مزرعه گوشتی را مدنظر قرار داده است . شرایط آب و هوایی درهر محلی هر نقطه ای و هر زمانی به صورت دقیق قابل کنترل است البته عوامل مهم و اساسی تعیین کننده قابلیت و کفایت این عمل ، کار خود ماشین جوجه کشی و کنترل شرایط محیطی جنین است بویژه در کارخانجات جوجه کشی بزرگ که به صورت خودکار و با کارگر کار می کنند. ماشین های جوجه کشی بایستی با حداکثر دقت و اطمینان عمل کنند زیرا نه نیروی کار و نه زمان لازم را برای تنظیم ماشین به گروه خاصی تخم مرغ و کنترل آن در طول دوره جوجه کشی و یا برای تخلیه به موقع و یا برای کنترل کیفی و کمی جوجه ها را داریم با افزایش ظرفیت جوجه کشی ها پیش بینی دقیق بالا بودن کیفیت نه تنها در افزایش جوجه درآوری بلکه برای بالا بردن کیفیت جوجه های تولیدی و هماهنگی با مجتمع های تولیدی بسیار مهم خواهد بود .

 تلاش های اولیه برای جوجه کشی مصنوعی به هزاران سال قبل می رسد در دهه های گذشته تحقیقات بیشماری صورت گرفته تجارب زیادی در خصوص جوجه کشی به دست آمده که قابل دسترس می باشد. عوامل اساسی و کلیدی برای موفقیت در جوجه کشی مصنوعی شناخته شده هستند در دوران جوجه کشی تخم مرغ ها بایستی چرخش داشته باشند لازم است حرارت رطوبت و تهویه کنترل شوند از نظر شرایط محیطی حرارت بسیار مهم تشخیص داده شده است در دستگاه های جوجه کشی نوین حرارت به طور دقیق قابل کنترل وتنظیم می باشد. سوال این است که آیا حرارتی که ما اندازه می گیریم و کنترل می کنیم به واقع عاملی مهم برای رشد جنین می باشد. اساساً حرارتی که برای جنین مهم است حرارت درون تخم مرغ و حرارت خود جنین است این حرارت نشان دهنده رشد جنین و موفقیت رشد و نمو قسمت ها و اندام های مختلف ساختمان بدن جنین در زمان معین می باشد. در ضمن نتیجه نهایی دوران جوجه درآوری از دو نظر یعنی کیفی و کمی در رابطه با حرارت جنین می باشد اما آنچه ما در ماشین های جوجه کشی قدیمی و تا حدی در ماشین های جوجه کشی جدید کنترل کرده اندازه می گیریم در جه حرارت هوای ماشین جوجه کشی است نه درجه حرارت خود جنین زیرا امکان کنترل قابل قبول و یکنواخت درجه حرارت خود جنین و جود ندارد و به دلیل این که محدودیت تغییرات بالا و پایین درجه حرارت و تاثیر آن بر نتایج جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها کاملاً مفهوم نشده، لذا بهبود و پیشرفت و توسعه در ماشین های جوجه کشی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند دور از انتظار است .

جوجه کشی مصنوعی کاری بسیار ظریف بوده برای دستیابی به نتایج قابل قبول نیاز به کنترل دقیق شرایط محیطی دارد. سال ها است که فن آوری وسایل کنترل کننده مورد استفاده در کارهای جوجه کشی توسعه خوبی یافته اند اما سوال این است که آیا عوامل مهم درجوجه کشی دقیقاً کنترل می شوند ؟در حال حاضر کارخانجات جوجه کشی که دارای ظرفیت دو میلیون تخم مرغ در هفته می باشند همینطور ماشین های جوجه کشی دارای ظرفیت صد هزار تخم مرغ کم نیستند. فن آوری که به صورت دائم و مطمئن این کار را کنترل می کند پیچیده وشگفت آور است ما قادریم تا تغییرات ماشین ها را به وسیله کامپیوتر مرکزی کنترل ، تنظیم و پیگیری نماییم ؛ حتی به وسیله تلفن از زنگ خطر آن مطلع شویم و یا بصورت کاملاً خودکار اطلاعات را دریافت و پردازش کنیم . مدیریت جوجه کشی نوین ایجاد شرایط مطلوب محیطی برای تخم مرغ ها و جوجه ها از انبار تخم مرغ در مزرعه مادر تا تحویل جوجه گوشتی در مزرعه گوشتی را مدنظر قرار داده است . شرایط آب و هوایی درهر محلی هر نقطه ای و هر زمانی به صورت دقیق قابل کنترل است البته عوامل مهم و اساسی تعیین کننده قابلیت و کفایت این عمل ، کار خود ماشین جوجه کشی و کنترل شرایط محیطی جنین است بویژه در کارخانجات جوجه کشی بزرگ که به صورت خودکار و با کارگر کار می کنند. ماشین های جوجه کشی بایستی با حداکثر دقت و اطمینان عمل کنند زیرا نه نیروی کار و نه زمان لازم را برای تنظیم ماشین به گروه خاصی تخم مرغ و کنترل آن در طول دوره جوجه کشی و یا برای تخلیه به موقع و یا برای کنترل کیفی و کمی جوجه ها را داریم با افزایش ظرفیت جوجه کشی ها پیش بینی دقیق بالا بودن کیفیت نه تنها در افزایش جوجه درآوری بلکه برای بالا بردن کیفیت جوجه های تولیدی و هماهنگی با مجتمع های تولیدی بسیار مهم خواهد بود .

 تلاش های اولیه برای جوجه کشی مصنوعی به هزاران سال قبل می رسد در دهه های گذشته تحقیقات بیشماری صورت گرفته تجارب زیادی در خصوص جوجه کشی به دست آمده که قابل دسترس می باشد. عوامل اساسی و کلیدی برای موفقیت در جوجه کشی مصنوعی شناخته شده هستند در دوران جوجه کشی تخم مرغ ها بایستی چرخش داشته باشند لازم است حرارت رطوبت و تهویه کنترل شوند از نظر شرایط محیطی حرارت بسیار مهم تشخیص داده شده است در دستگاه های جوجه کشی نوین حرارت به طور دقیق قابل کنترل وتنظیم می باشد. سوال این است که آیا حرارتی که ما اندازه می گیریم و کنترل می کنیم به واقع عاملی مهم برای رشد جنین می باشد. اساساً حرارتی که برای جنین مهم است حرارت درون تخم مرغ و حرارت خود جنین است این حرارت نشان دهنده رشد جنین و موفقیت رشد و نمو قسمت ها و اندام های مختلف ساختمان بدن جنین در زمان معین می باشد. در ضمن نتیجه نهایی دوران جوجه درآوری از دو نظر یعنی کیفی و کمی در رابطه با حرارت جنین می باشد اما آنچه ما در ماشین های جوجه کشی قدیمی و تا حدی در ماشین های جوجه کشی جدید کنترل کرده اندازه می گیریم در جه حرارت هوای ماشین جوجه کشی است نه درجه حرارت خود جنین زیرا امکان کنترل قابل قبول و یکنواخت درجه حرارت خود جنین و جود ندارد و به دلیل این که محدودیت تغییرات بالا و پایین درجه حرارت و تاثیر آن بر نتایج جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها کاملاً مفهوم نشده، لذا بهبود و پیشرفت و توسعه در ماشین های جوجه کشی که در حال حاضر مورد استفاده قرار می گیرند دور از انتظار است .

 درجه حرارت جنین یا درجه حرارت هوا

 درجه حرارت جنین به حرارت محیط ، حرارت تولید شده جنین و توانایی انتقال آن از تخم مرغ به هوای اطراف یا بالعکس وابسته می باشد جنین توانایی تنظیم حرارت بدن خود را ندارد، بنابراین در رابطه با تغییرات حرارت مانند یک حیوان خونسرد عمل می کند. در شروع برنامه جوجه کشی لازم است تخم مرغ ها تا حد درجه حرارت شروع جوجه کشی گرم شوند این بدین معنی است که تخم مرغ های سرد بایستی چندین ساعت در یک محیط گرم قرار می گیرند . پس از چند روز جنین انرژی متابولیسمی تولید خواهد کرد و از این لحظه به بعد درجه حرارت درون تخم مرغ بالاتر از درجه حرارت محیط می شود. از روز چهارم جوجه کشی مقدار قابل ملاحظه ای حرارت تولید می گردد و از حدود ۹ روزگی به بعد به طور مشخص حرارت تولید شده موجب افزایش حرارت جنین نسبت به محیط اطراف می گردد. از این لحظه به بعد بالاجبار ماشین های جوجه کشی که تک سنی مورد استفاده قرار می گیرند بایستی خود را خنک نمایند. این بدین معنی است که در هر دو موقعیت یعنی در شروع و در انتهای دوران جوجه کشی درجه حرارت جنین با درجه حرارت هوای اطراف نمی تواند یکسان باشد .

 تولید حرارت متابولیسمی و انتقال حرارت

 دراوایل سال های ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ مطالعات بیشماری در خصوص کمی کردن حرارت تولید شده به وسیله تخم مرغ صورت گرفته این معلومات هنوز در سطح وسیع مورد استفاده قرار می گیرد. سوال این است که آیا نژادهای جدید به همان اندازه نژادهای چهل سال قبل حرارت متابولیسمی تولید می کنند، بویژه در نژادهای گوشتی به خاطر افزایش توان ژنتیکی رشد طیور ممکن است تولید حرارت نیز افزایش یافته باشد. به نظر می رسد موضوع فوق مورد تأیید افرادی که در این زمینه به صورت عملی کار می کنند باشد. همچنین تخم مرغ های بزرگ به خاطر حجم بالای خود حرارت بیشتری تولید می کنند. رشد و نمو جنین یک جریان مشخص و مرحله ای است هنگامی که رشد اندام ها و قسمت های مختلف بدن در یک زمان مشخص متناسب نباشد بایستی تلفات بالای جنین و کیفیت پایین جوجه را انتظار داشت. در نیمه دوم قرن حاضر به دلیل تدوین برنامه های جدی انتخاب طیور در جهت تولید محصول زیاد نیاز به شرایط بسیار ظریف برای رشد و نمو قابل قبول جنین احساس شده است. حدود تغییرات شرایط محیطی قابل قبول برای بالاترین نتایج یا برای کیفیت بالای جوجه در مراحل مختلف جوجه کشی کاملا شناخته شده نیست.

 اهمیت سرعت هوا

 مشخص شده است که جریان هوا عامل مهمی در ارتباط با درجه حرارت جنین است به معنی این که سرعت هوا در هر دمایی برای رسیدن و نگهداری دمای جنین در حد مطلوب بایستی کنترل شود. همچنین ضرورت دارد که جهت یکنواخت کردن دمای جنین در تمام نقاط ماشین جوجه کشی سرعت هوای یکنواخت بالای سر تمام تخم مرغ ها باشد. در طراحی ماشین های جوجه کشی جدید توجه بیشتری به توزیع درجه حرارت یکنواخت در تمام نقاط ماشین می گردد . در نتیجه تغییرات سرعت هوا، درجه حرارت جنین نیز تغییر خواهد کرد. از نظر تئوری برای اندازه گیری درجه حرارت جنین لازم است درجه حرارت درون تخم مرغ اندازه گیری گردد این امر از نظر عملی به وسیله اندازه گیری درجه حرارت پوسته تخم مرغ قابل انجام است برای این موضوع می توان از دماسنج های تماسی قابل اتصال به یک وسیله اندازه گیری جهت رسم منحنی استفاده کرده با تماس دادن آن به تخم مرغ در مناطق مختلف ماشین جوجه کشی می توان اندازه گیری را انجام داد همین طور با دماسنج های حساس به اشعه ماورای بنفش که در انسان نیز مورد استفاده قرار می گیرد به سرعت می توان دمای پوسته تخم مرغ را در مناطق مختلف ماشین جوجه کشی اندازه گرفت . به دلیل تاثیر حرارت متابولیسمی تولیدشده باید دقت گردد تا درجه حرارت تخم مرغ هایی که دارای جنین زنده هستند اندازه گرفته شود . گرچه در صورت تعویض موقعیت یعنی چرخش گاری ها درماشین جوجه کشی ، به دلیل تغییر سرعت هوا ، تاثیر منفی بر سینی هایی که حالت افقی دارند ایجاد خواهد داشت و در نتیجه تاثیر منفی بر دمای جنینی این سینی ها نیز خواهد داشت . گزارش های کارکنان جوجه کشی که عدم حکایت از بهبود جوجه درآوری می کند . هنوز مشخص نشده که درجه حرارت قابل قبول جنین در طول مدت جوجه کشی چقدر باید باشد همین طور ما نمی دانیم که در دوره جوجه کشی آیا درجه حرارت جنین باید ثابت باشد یا به تدریج بالا و پایین رود و یا لازم است به طور ناگهانی بالا و پایین گردد چیزی که مشخص شده این است که در دوره جوجه کشی بویژه در انتهای دوره بسیاری از جوجه ها به دلیل بالا بودن درجه حرارت از بین می روند . همچنین جوجه هایی که از ماشین های جوجه کشی دارای نقاط گرم و سرد تولید می شوند دارای مشکلاتی هستند بنابراین می توان نتیجه گرفت که مشکل درجه حرارت جنین نه تنها در پایین بودن درصد تفریخ تاثیر داشته بلکه عملکرد جوجه ها را نیز در دوران پرورش و رشد تحت تاثیر قرار می دهد با آغاز قرن بیست و یکم تردید ها و سوالات زیادی درباره نیاز واقعی برای رشد جنین و استفاده کامل از توان جوجه درآوری به منظور تولید جوجه های با کیفیت وعملکرد قابل قبول برای رشد جوجه ها خواهیم داشت .

اسحاق دریا کناری

فصلنامه چکاوک          ۰۸ فروردین ۱۳۸۸

 دسته بندی : مقالات

گروه هچری آویاژن مشتریان خود را برای بدست آوردن نتایج بهتری از جوجه هایشان پشتیبانی می کنند. بخشی از این گروه به بررسی و ارزیابی بهتریت راه های حمل و نقل، دخیره سازی و جوجه کشی تخم مرغ می پردازند.

یکی از چالش های اصلی مشتریان ،  این است که چگونه به بهترین جوجه درآوری ممکن  و کیفیت  بالای جوجه پس از ذخیره سازی تخم مرغ ها دست یابند. تحقیقاتی که در آمریکا، اروپا و استرالیا انجام شده نشان داده وقتی که تخم مرغ ها در طول دوره دخیره سازی برای یک دوره کوتاه در دمای دستگاه جوجه کشی قرار گیرند (SPIDES) ، بهبود زیادی در قابلیت جوجه درآوری و کیفیت جوجه حاصل می شود.

دکتر دیانا نیکلسون، مدیر واحد توسعه و پشتیبانی جوجه کشی ها در شرکت آویاژن اظهار می نماید: در زمینه بهبود قابلیت جوجه درآوری ما می بینیم که استفاده از روش SPIDES بر روی تخم مرغ های ذخیره شده یک پیشرفت فوق العاده هیجان انگیز در دانش تکنیکی و تحقیقات می باشد. وقتی که شرایط بازار ضعیف است و یا زمانی که میزان هدف متغیر می باشد، دوره های طولانی برای ذخیره سازی تخم مرغ ها اجتناب ناپذیر خواهد بود. افزایش زمان نگهداری تخم مرغ ها همواره باعث جوجه درآوری پایین تر و سرعت جمع آوری بالاتر می شود. روش  SPIDES ، یک راه حل برای حل این گونه مسائل ارائه می دهد.

تا به امروز، روش SPIDES به میزان ۳-۲% جوجه درآوری بهتری در تخم مرغ های ذخیره شده برای ۷-۱۴ روز و بیشتر نشان داده است  و خیلی بیشتر زمانی که آنها برای بیش از دو هفته ذخیره شده باشند. بعد از یک سری آزمایشات مکرر، در حال حاضر تحقیقات میدانی در کلیه جوجه کشی های تابعه شرکت آویاژن در سراسر دنیا در حال انجام می باشد.

این تحقیق توسط یکی از اعضای تیم پشتیبانی از جوجه کشی ها، آغاز شده است و در حال حاضر تمرکز ما بر روی این مسئله است که چطور روش SPIDES میتواند در مقیاس تجاری مورد استفاده قرار گیرد.

روش SPIDES ، به طور کامل از کاهش جوجه درآوری در تخم مرغ های نگهداری شده برای طولانی مدت جلوگیری نخواهد کرد، اما این روش می تواند افت جوجه درآوری را محدود کند و قابلیت پیش بینی بیشتری به ما بدهد. شرکت آویاژن بر این باور است که این روش می تواند منافع قابل توجهی برای صنعت طیور داشته باشد.

در حال حاضر تعدادی از مشتریان شرکت آویاژن آمادگی خود را برای این آزمایشات ابراز نموده اند و با اطمینان کامل برای هر گونه تحول و پیشرفت بیشتر در این روش از ما پیروی می کنند.

منبع:

-Dr.Dinah Nicolson (2012/5/28)1

ترجمه: پدرام پوراسمعیلی

تخم مرغ های بستری خسارات فراوانی برای مرغدار و کارخانه ی جوجه کشی به همراه دارد. کاهش تخم مرغ های قابل جوجه کشی موجب وارد شدن خسارت به مرغدار می گردد و از طرف دیگر ارسال تخم مرغ های بستری به کارخانه جوجه کشی موجب افزایش میزان آلودگی در کارخانه جوجه کشی می گردد. هم چنین تولید تخم مرغ بر روی بستر موجب بروز بعضی رفتار ها نظیر تخم مرغ خوری در مرغ ها می شود. به همین منظور لازم است که مرغداران تعداد تخم مرغ های بستری را تا حد امکان کاهش دهند. در زیر برخی پیشنهادات در راستای کاهش تخم مرغ های بستری ارائه شده است:

 ۱- لانه ها باید برای مرغ ها به سادگی قابل تشخیص باشد و دسترسی به آنها نیز به سادگی انجام پذیرد.

 ۲- از لانه های دارای طرح مناسب استفاده گردد.

 ۳- امروزه ثابت شده است که لانه های تمام فلزی (Full metal) برای مرغ ها مقبولیت چندانی ندارند. بنابر این توصیه می گردد که حتی الامکان از چوب تله در قسمت جلوی لانه ها استفاده شود چون چوب با پنجه مرغ ها بیشتر سازگار است.

 ۴- لانه ها طوری در سالن چیده شوند که نور مستقیم آفتاب بر روی آنها نتابد.

 ۵- لانه های مورد استفاده تمیز باشند تا مورد قبول مرغ ها قرار بگیرند.

 ۶- حتی الامکان لانه ها طوری چیده شوند که مزاحمتی برای فضای پرورش نداشته باشند.

 ۷- توجه گردد که نقاط تاریک در سالن به وجود نیاید.

 ۸- لانه ها با نظم و ترتیب در سالن چیده شوند.

 ۹- به ازای هر ۵ مرغ یک دهنه لانه در نظر گرفته شود. اگر تعداد دهنه لانه ها با تعداد مرغ ها متناسب نیست (کمتر است) دفعات جمع آوری تخم مرغ افزایش یابد.

 ۱۰- بهترین زمان در اختیار گذاشتن دان ، ۵ الی ۶ ساعت بعد از روشنایی می باشد.در این فاصله اکثر مرغ ها (حدود ۶۰% آنها) تخم خود را می گذارند. در صورتی که دان در این فاصله در اختیار مرغ ها قرار داده شود آنها را به بیرون آمدن از لانه ها ترغیب می کند.

 ۱۱- اگر تعداد تخم مرغ های بستری بالا است آنها را در نوبت های زود به زود جمع آوری کنید.

 ۱۲- آبخوری و دانخوری ها را تا آنجایی که امکان دارد در نزدیک لانه ها نصب نمایید.

 ۱۳- حداقل دو هفته قبل از تخمگذاری، لانه ها در سالن نصب شده باشند که مرغ ها به آنها عادت کنند.

 ۱۴- ارتفاع بستر در سالن به ویژه اطراف لانه ها نباید زیاد باشد چون مرغ ها را به تخمگذاری بر روی بستر تحریک می کند.

 ۱۵- در ابتدای تولید، کلیه تخم مرغ ها را از داخل لانه ها جمع آوری نکنید بلکه در بعضی از لانه ها یک یا دو تخم مرغ باقی بماند که توجه سایر مرغ ها را جلب کند.

 ۱۶- در کف لانه ها همیشه پوشال و یا کلش تمیز و به مقدار کافی وجود داشته باشد.

 ۱۷- دمای سالن حدود ۱۸ درجه سانتیگراد توصیه می گردد.هرچه دمای سالن از ۱۸ درجه کمتر شود تخم مرغ های بستری افزایش می یابد.

 ۱۸- برای اینکه مرغ ها به تخم گذاری بر روی بستر عادت نکنند بهتر است که در ابتدای دوره ی تولید نسبت به جمع آوری زود به زود تخم مرغ ها اقدام گردد.

مهندس حمید رضا ضیایی

            ۱۱ فروردین ۱۳۸۸

حمل تخم مرغهای نطفه دار به جوجه کشی و انتقال جوجه ها از آن مرحله بسیار حساسی است بنابراین منطقی است تا با عواملی که باعث ایجاد مناسب ترین شرایط حمل ونقل می شوند آشنا شویم در صنعت نوین پرورش طیور ، حمل و نقل از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در اغلب موارد این حمل و نقل به انتقال نیمچه های گوشتی به کشتارگاه و کارگاه های فرآوری اطلاق می شود که بسیار مهم به شمار می رود. با این وجود حمل و نقل تخم مرغهای نطفه دار از مزارع مادر به جوجه کشی وانتقال جوجه های یک روزه به سالن های پرورش از جمله مواردی است که نتایج فنی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد اگر مزارع مادر و مزارع پرورش در فاصله دوری از جوجه کشی قرار گرفته باشند، شرایط حمل و نقل حساسیت بسیار بیشتری پیدا می کند. اگرچه حمل و نقل در فواصل کوتاه نیز باید مورد توجه قرار بگیرد برای ایجاد شرایط مناسب حمل ونقل دانستن نیازهای تخم مرغهای نطفه دار یا جوجه ها و چگونگی تاثیر شرایط آب و هوایی بر آنها ضروری است.

آلودگی باکتریایی

انتقال حجم زیاد تخم مرغهای جوجه کشی پس از تخم گذاری تاثیر مهمی بر نتایج به دست آمده خواهد داشت، زیرا درهنگام تخم گذاری تخم مرغ مرطوب و گرم است و پوسته آن کم و بیش آسیب پذیر و حساس می باشد پس از تخم گذاری تخم مرغها خشک شده حرارت آنها پایین آمده پوسته محکم تر می شود دراثر خنک شدن محتویات تخم مرغ منقبض شده سپس خلائی ایجاد می گردد و مقداری هوا به داخل تخم مرغ کشیده می شود بنابراین اگر در سطح پوسته آلودگی باشد ممکن است به همراه هوا به داخل تخم مرغ نفوذ نماید. آلودگی باکتریایی اثر زیان بخشی بر قابلیت جوجه درآوری و کیفیت جوجه ها دارد، به همین دلیل محل تخمگذاری باید تا حد امکان تمیز نگهداشته شود و از کاربرد تخم مرغهای موجود روی بستر جهت جوجه کشی خودداری گردد .

. تنظیم درجه حرارت

تخم مرغ ها پس از جمع آوری به مدت چند روز در مزرعه نگهداری شده سپس به جوجه کشی منتقل می گردند، در صورتی که تخم مرغها ۲ بار درهفته از مزارع مادر جمع آوری شوند درجه حرارت نگهداری بین ۱۶ تا ۱۸ درجه سانتی گراد باشد. ثابت نگهداشتن درجه حرارت در زمان حمل و نقل به منظور جلوگیری از تعریق بسیار مهم است زیرا اگر تخم مرغهای سرد در محیطی گرم قرار داده شوند به ویژه هنگامی که رطوبت نسبی هوا بالا باشد تعریق رخ می دهد. در تابستان اگر شرایط نگهداری تخم مرغ مناسب باشد اما کامیون های حمل تخم مرغ مجهز به کنترل دما و رطوبت نباشد ممکن است تخم مرغها دچار تعویق شوند. گاهی اوقات این حالت در زمانی که تخم مرغها به آهستگی تغییر حرارت می دهند و به ویژه هنگامی که در شانه های مقوایی نگهداری می شود اتفاق می افتد این امر باعث می شود در حالی که اگرچه تخم مرغها چندین ساعت است که حمل شده و در جای دیگری قرار گرفته اند اما تخم مرغهایی که در مرکز قرار گرفته اند هنوز دمای سرد اتاق را داشته باشند .

جلوگیری از بروز شوک های حرارتی

کنترل دما و رطوبت در طول زمستان نیز مهم است، زیرا از شوک های عمده حرارتی باید جلوگیری کرد. اغلب وسایل نقلیه حمل تخم مرغ مجهز به وسیله کنترل دما می باشند اما ممکن است در زمان بارگیری و تخلیه تخم مرغ به ویژه در مزارع مادر ، اشتباهاتی صورت گیرد تخم مرغها خیلی سریع با تغییر درجه حرارت سازش پیدا می کنند به خصوص اگر که جریان هوا زیاد باشد بنابراین هنگامی که تخم مرغ ها در زمستان به ویژه درهنگام وزش باد بارگیری می شوند نباید مخزن ها را برای مدت طولانی در هوای آزاد قرارداد در شرایط آب و هوایی نامساعد توصیه می شود که مخزن ها را با چادرهای پلاستیکی بپوشانند و پس از اتمام حمل و نقل به منظور سازش تخم مرغها با شرایط جدید این چادرها را بردارند با  این وجود استفاده از این پوشش ها در هوای آفتابی شدید توصیه نمی شود زیرا تابش مستقیم خورشید بر روی این پوشش ها باعث افزایش شدید دما در زیرآنها می شود .

رطوبت نسبی

به منظور جلوگیری از اتلاف رطوبت معمولا تخم مرغهای نطفه دار را در رطوبت نسبی بالا نگهداری می کنند. در شرایط عادی لازم نیست که در زمان حمل و نقل رطوبت نسبی بالا باشد، زیرا در حمل و نقل کوتاه مدت از دست دادن رطوبت چندان زیاد نمی باشد. رطوبت نسبی دراین وضعیت ممکن است حتی اثر منفی داشته باشد زیرا هنگامی که انبار تخم مرغها سردتر از وسایل حمل ونقل باشد، خطر آلودگی ناشی از تعریق را افزایش می دهد حتی اگر تخم مرغها مسافتی طولانی را طی کنند و یا به صورت هوایی جابجا شوند به طور عادی افزایش رطوبت ضروری نمی باشد .

جابه جایی

از لحاظ تئوری لرزش و تکان خوردن ناشی از حمل و نقل بر قابلیت جوجه درآوری تخم مرغها تاثیر منفی دارد در آزمایش های اولیه رابطه بین جابجایی های ناشی از حمل و نقل و بعضی ناهنجاری های جنینی گزارش شده است با این وجود در وسایل حمل نقل امروزی اگر راننده ماهر باشد و بارگیری و تخلیه با دقت انجام شود این اثرات ناچیز بوده یا به صفر می رسد .همچنین اگر تخم مرغها به درستی بسته بندی و منتقل شوند تعداد ترک های حاصل از حمل ونقل به حداقل خواهد رسید .

انتقال جوجه های یک روزه

جوجه ها پس از بیرون آمدن از تخم بررسی شده در جعبه های مقوایی یا پلاستیکی که درهر کدام ۵۰ یا ۱۰۰ قطعه جا می گیرند بسته بندی و به مرغداری منتقل می شوند این نوع حمل ونقل با کامیون در مسافت های کوتاه انجام می گیرد. آنچه مسلم است با افزایش فواصل و زمان حمل و نقل شرایط انتقال پیچیده تر می شود با وجود اینکه بسیاری از کشورها زمان حمل و نقل جوجه را به چند ساعت محدود می کنند ولی به طور مثال ممکن است زمان حمل و نقل گله های مادر به ۲۴ ساعت یا بیشتر برسد. در شرایط مساعد جوجه ها به علت انرژی به دست امده از کیسه زرده بدون بروز تلفات چشمگیر بیش از ۴۸ ساعت مقاومت می کنند. در روزهای اولیه کیسه زرده تمامی مواد غذایی لازم برای جوجه ها را فراهم می کند تحقیقات نشان داده است که نگه داشتن جوجه ها بدون آب و غذا به مدت ۲۴ ساعت حتی ممکن است به بهبود عملکرد آن ها کمک نماید که دلیل احتمالی آن داشتن وقت بیشتر برای مصرف مواد غذایی کیسه زرده می باشد .نگهداشتن جوجه ها به مدت ۴۸ ساعت یا بیشتر منجر به کاهش خفیف عملکرد شده اما میزان مرگ ومیر تغییر زیادی نمی کند. دو عامل مهم که درجریان حمل ونقل بر کیفیت جوجه تاثیر منفی می گذارد حرارت بیش از حد و از دست دادن آب بدن جوجه می باشد این امر نشانگر آن است که تهویه و شرایط محیطی مانند دما و رطوبت باید تحت مراقبت شدید باشند .

کنترل حرارت و رطوبت

درجه حرارت مناسب برای حمل و نقل بین ۲۴ تا ۲۶ درجه سانتی گراد می باشد اگرچه این دما بسیار پایین تر از حرارت داخل سالن مرغداری و داخل جعبه های حاوی جوجه و بین جوجه هاست ولی برای حمل و نقل مناسب است دمای بیش از حد ممکن است به ویژه اثرات منفی در جوجه ها داشته باشد. همان طور که عنوان شد جلوگیری از دهیدراتاسیون امر مهمی است و در نگاه اول به نظر می رسد که افزایش رطوبت در کامیون  ، روشی عملی برای جلوگیری از آن است اما در واقع این روش غیر موثر است زیرا در جعبه ها رطوبت تولید شده ازجوجه ها با توجه به تهویه محدود بالا بوده بنابراین افزایش رطوبت خارج ، وضعیت را بهبود نمی بخشد هنگام حمل و نقل افزایش رطوبت ممکن است روی شانه های تخم مرغ اثر منفی داشته باشد زیرا که شانه ها سست و سرد شده و روی هم فشرده می شوند بنابراین در عمل ، رطوبت در اغلب کامیون های حمل و نقل تحت کنترل نمی باشد با این وجود اگر میزان تهویه بسیار بالا باشد پدیده دهیدراتاسیون رخ می دهد اولین قدم جهت جلوگیری از دهیدراتاسیون اجتناب از حرارت بیش از حد می باشد. اگر حمل جوجه ها درمدت زمانی طولانی انجام شود اغلب به جوجه ها تزریق رطوبت انجام می پذیرد .

تامین تهویه کافی

شاید بزرگترین مشکل درزمان حمل و نقل ، فراهم کردن تهویه مناسب برای جوجه ها ست جعبه هایی که حاوی ۵۰ یا ۱۰۰ جوجه هستند مقدار زیادی حرارت تولید کرده اکسیژن زیادی مصرف می کنند قرار دادن ردیف جعبه ها در فاصله کافی جدا از یکدیگر به جریان هوای کافی کمک کرده در این حالت تامین حرارت مسئله ساز می شود ولی از نظر اقتصادی مجبوریم که تعداد جوجه ها را در هر کامیون افزایش داده جعبه های حمل جوجه را به صورت فشرده تر قرار دهیم، این امر سبب می شود که تهویه بین و داخل جعبه ها کمتر شده نیاز برای افزایش مقدار کل تهویه بیشتر گردد دراین موقعیت توجه کافی به فراهم کردن تهویه مناسب برای جوجه ها بسیار مهم است برای این امر باید ابتدا جعبه هایی را انتخاب کرد که در آنها هوای کافی بتواند جریان پیدا کند همچنین باید اطمینان حاصل نمود که سوراخ های در نظر گرفته شده روی کارتن ها باز باشد شرایط گرفته شده روی کارتن ها باز باشد شرایط نامساعد حمل ونقل ، همیشه منجر به افزایش تعداد مرگ و میر جوجه ها نمی شود بلکه باعث نارسایی در رشد اولیه جوجه و در نتیجه عملکرد آن خواهد شد. کامیون حمل و نقل باید طوری طراحی شده باشد تا تهویه کافی برای تمام جوجه ها را فراهم سازد. به منظور نیل به این هدف باید با قرار دادن کانال های تهویه در کامیون جریان کافی هوا را در تمام نقاط آن فراهم نمود، همچنین تعیین موقعیت جعبه های حمل جوجه در وسیله نقلیه باید درنظر گرفته شود به منظور جلوگیری از حرکت جعبه ها در طول حمل و نقل و ایجاد اختلال درتهویه باید جای جعبه ها در کامیون ثابت باشد همچنین کامیون باید مجهز به یک سیستم هشدار دهنده باشد که در صورت بروز اشکال در تهویه و بالا رفتن دما راننده را مطلع سازد اگر کامیون فاقد سیستم تهویه مناسب بوده حرارت محیط خارج نیز بالا باشد باید تعداد جوجه ها را در هر جعبه کاهش داد .

آماده سازی برای حمل هوایی

بسته بندی دقیق جوجه ها برای حمل و نقل هوایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و استفاده از فضا بسیار مهم است بنابراین از روش بسته بندی جعبه ها روی پالت ها به شکل بسیار دقیق استفاده می شود جنبه مهم دیگر حمل و نقل هوایی مسئله تنظیم زمان است زیرا مدیران کارخانه جوجه کشی تمایل ندارند که جوجه ها چند ساعت در فرودگاه بمانند، بنابراین به نحوی برنامه ریزی می کنند که زمان تفریخ جوجه ها و حمل ونقل آنها حتی الامکان نزدیک به هم باشد چنانچه تاریخ و ساعت از تخم در آمدن جوجه ها از سه هفته قبل مشخص شده باشد با تاخیرها حوادث غیر منتظره و راه بندان ها بهتر می توان مقابله کرد نکته قابل توجه اینکه پالت های حمل جوجه نباید در فرودگاه در معرض آفتاب یا سرما قرار گیرد و در برنامه ریزی باید بیشتر بر پروازهای مستقیم تکیه کرد .

مهندس افشین همتی

فصلنامه چکاوک – شماره ۴۲     ۲۷ اردیبهشت ۱۳۹۰

تخم مرغ های بستری خسارات فراوانی برای مرغدار و کارخانه ی جوجه کشی به همراه دارد. کاهش تخم مرغ های قابل جوجه کشی موجب وارد شدن خسارت به مرغدار می گردد و از طرف دیگر ارسال تخم مرغ های بستری به کارخانه جوجه کشی موجب افزایش میزان آلودگی در کارخانه جوجه کشی می گردد. هم چنین تولید تخم مرغ بر روی بستر موجب بروز بعضی رفتار ها نظیر تخم مرغ خوری در مرغ ها می شود. به همین منظور لازم است که مرغداران تعداد تخم مرغ های بستری را تا حد امکان کاهش دهند. در زیر برخی پیشنهادات در راستای کاهش تخم مرغ های بستری ارائه شده است:

 ۱- لانه ها باید برای مرغ ها به سادگی قابل تشخیص باشد و دسترسی به آنها نیز به سادگی انجام پذیرد.

 ۲- از لانه های دارای طرح مناسب استفاده گردد.

 ۳- امروزه ثابت شده است که لانه های تمام فلزی (Full metal) برای مرغ ها مقبولیت چندانی ندارند. بنابر این توصیه می گردد که حتی الامکان از چوب تله در قسمت جلوی لانه ها استفاده شود چون چوب با پنجه مرغ ها بیشتر سازگار است.

 ۴- لانه ها طوری در سالن چیده شوند که نور مستقیم آفتاب بر روی آنها نتابد.

 ۵- لانه های مورد استفاده تمیز باشند تا مورد قبول مرغ ها قرار بگیرند.

 ۶- حتی الامکان لانه ها طوری چیده شوند که مزاحمتی برای فضای پرورش نداشته باشند.

 ۷- توجه گردد که نقاط تاریک در سالن به وجود نیاید.

 ۸- لانه ها با نظم و ترتیب در سالن چیده شوند.

 ۹- به ازای هر ۵ مرغ یک دهنه لانه در نظر گرفته شود. اگر تعداد دهنه لانه ها با تعداد مرغ ها متناسب نیست (کمتر است) دفعات جمع آوری تخم مرغ افزایش یابد.

 ۱۰- بهترین زمان در اختیار گذاشتن دان ، ۵ الی ۶ ساعت بعد از روشنایی می باشد.در این فاصله اکثر مرغ ها (حدود ۶۰% آنها) تخم خود را می گذارند. در صورتی که دان در این فاصله در اختیار مرغ ها قرار داده شود آنها را به بیرون آمدن از لانه ها ترغیب می کند.

 ۱۱- اگر تعداد تخم مرغ های بستری بالا است آنها را در نوبت های زود به زود جمع آوری کنید.

 ۱۲- آبخوری و دانخوری ها را تا آنجایی که امکان دارد در نزدیک لانه ها نصب نمایید.

 ۱۳- حداقل دو هفته قبل از تخمگذاری، لانه ها در سالن نصب شده باشند که مرغ ها به آنها عادت کنند.

 ۱۴- ارتفاع بستر در سالن به ویژه اطراف لانه ها نباید زیاد باشد چون مرغ ها را به تخمگذاری بر روی بستر تحریک می کند.

 ۱۵- در ابتدای تولید، کلیه تخم مرغ ها را از داخل لانه ها جمع آوری نکنید بلکه در بعضی از لانه ها یک یا دو تخم مرغ باقی بماند که توجه سایر مرغ ها را جلب کند.

 ۱۶- در کف لانه ها همیشه پوشال و یا کلش تمیز و به مقدار کافی وجود داشته باشد.

 ۱۷- دمای سالن حدود ۱۸ درجه سانتیگراد توصیه می گردد.هرچه دمای سالن از ۱۸ درجه کمتر شود تخم مرغ های بستری افزایش می یابد.

 ۱۸- برای اینکه مرغ ها به تخم گذاری بر روی بستر عادت نکنند بهتر است که در ابتدای دوره ی تولید نسبت به جمع آوری زود به زود تخم مرغ ها اقدام گردد.

مهندس حمید رضا ضیایی

                ۱۱ فروردین ۱۳۸۸

 دسته بندی : مقالات

با توجه به رشد نسبتاً سریع جوجه های گوشتی ، پس از تولد ، امروزه نقش کارخانجات جوجه کشی پر اهمیت تر و حیاتی تر از گذشته می باشد. در واقع تولید جوجه از زمانی شروع می شود که تخم مرغ نطفه دار تولید می گردد ، بدین ترتیب جوجه ها حدود یک سوم از عمر خود را در ماشینهای جوجه کشی می گذرانند.

 جوجه های گوشتی سریع الرشد نزدیک به ۴۲ روز و یا کمتر به وزن مطلوب می رسند. حال با توجه به این مدت نسبتاً کم نقش ماشینهای جوجه کشی روز به روز پر اهمیت تر می شود. آقای دکتر Donna در مقاله ای برای نشریه Poultry Digest انتظارات خود را از ماشینهای جوجه کشی برای رشد چنین جوجه هایی تشریح می نماید.آقای دکتر کریس ویلیام ، در مورد انتظاراتش از کارخانه جوجه کشی در آینده ، مقاله ای در مرکز مطالعات جوجه کشی و تولید جوجه U.S.P.EA ارایه نمود. بعضی از این فعالیتها در خارج از کشور آمریکا توسط شرکتهای مرغداری در حال انجام است که همه آنها با جمع آوری سریع تخم مرغهای نطفه دار و خنک کردن آنها در مزرعه شروع می شود. این فعالیتها موجب می گردد که تمام جنین ها وقتی در دستگاههای جوجه کشی چیده می شوند از نظر رشد در مرحله جنینی وضعیت یکسانی داشته باشند. او توضیح می دهد که جمع آوری تخم مرغهای قابل جوجه کشی یکبار صبح و یکبار بعد از ظهر موجب می گردد که تخم مرغی که در ساعت ۹ صبح تولید شده است ، قبل از جمع آوری تا حدی جنین آن رشد کرده باشد. چیدن تخم مرغها بر اساس اندازه آنها کمک زیادی به یکنواختی گله می نماید و این اجازه را به پرورش دهنده می دهد که درجه حرارت سالن خود را بر اساس وزن جوجه ها تنظیم نماید. او گفت جوجه های ریز نیاز به سالن گرمتری دارند تا جوجه های درشت و به عبارت دیگر احتیاجات حرارتی جوجه ها و پولت های ریز در هفته اول با احتیاجات حرارتی جوجه های درشت فرق میکند.

 طبق اظهارات ویلیام در حال حاضر در اروپا خیلی از کمپانی ها تخم مرغها را قبل از چیدن در جوجه کشی درجه بندی می کنند .جمع آوری سریع و سرد کردن تخم مرغهای نطفه دار و درجه بندی کردن آنها بر اساس اندازه و چیدن آنها در دستگاه جوجه کشی بر همین اساس موجب یکنواختی بسیار خوب گله تولیدی می گردد.

 قدم بعدی حذف نقاط گرم در دستگاه جوجه کشی می باشد ، شاید کنترل دقیق شرایط محیطی در دستگاههای جوجه کشی تک سن قابل دسترس باشد. به نظر ایشان دستگاههای جوجه کشی تک سن امروزه در اروپا بصورت عمومی مورد استفاده قرار می گیرد و تحقیقات ثابت کرده است که این دستگاهها درصد جوجه در آوری بهتری را دارا می باشند. هماهنگ کارکردن تمام این فاکتورها می تواند در دقیق بودن زمان جوجه در آوری موثر باشد و هر چقدر زمان جوجه در آوری مطلوب و دقیق و به موقع باشد جوجه ها سریع به آب و دان خواهند رسید و در نهایت موجب بهبود عملکرد گله خواهند شد. تخم مرغهای قابل جوجه کشی قبل از نوک زنی از ستر به هچر نقل می شوند. آقای ویلیام می گوید که او پیش بینی می کند که هچر و ستر به خاطر مسایل بهداشتی همیشه دو قسمت جداگانه کارخانه جوجه کشی باقی خواهند ماند. عمل انتقال برای تخم مرغها در روز ۱۸ و برای تخم بوقلمونها در روز ۲۵ انجام می پذیرد. زمان نقل از ستر به هچر فرصت مناسبی برای واکسیناسیون جنینی به وجود می آید.

 آقای ویلیام نحوه کار دستگاههای اتوماتیک تخم مرغ را در جوجه کشی های آینده توضیح می دهد. نخست تخم مرغها توسط گاری ستر به محوطه تخلیه منتقل می شوند. سپس یک سیستم اتوماتیک تخم مرغها را از گاری ستر تخلیه و آنها را در اختیار وسیله ای قرار می دهد که تخم مرغهای جنین زنده را جدا می کند. این کار به وسیله درجه حرارت تخم مرغهای جنین زنده قابل تفکیک است چون تخم مرغهای جنین زنده دارای دمای بالائی بوده و گرما دفع می کنند. تخم مرغهای جنین مرده توسط گاری ستر به محل تخلیه منتقل و جزو ضایعات خارج می شوند. با استفاده از این سیستم تخم مرغهای جنین مرده در هر دو حالت یعنی در زمان واکسیناسیون و در زمان هچ کاهش می یابد و کارخانه جوجه کشی هم می تواند تعداد هچرها را با توجه به درصد جوجه در آوری در نظر داشته باشد یعنی با توجه به اینکه فقط تخم مرغهای جنین زنده به هچر منتقل می شوند نیاز کارخانه جوجه کشی به دستگاه هچر کمتر از تعداد تخم مرغ چیده شده خواهد بود.

 تخم مرغهایی که دارای جنین زنده هستند قبل از آماده شدن برای واکسیناسیون دقیقاً ضد عفونی می شوند ضد عفونی تخم مرغها در این مرحله هدفی را که یک پزشک قبل از تزریق محل مورد نظر را با پنبه الکل ضدعفونی می کند دنبال می کند. ضدعفونی کردن تخم مرغها موجب کاهش سطح عوامل بیماری زایی مثل سالمونلا ، کامپیلو باکترها در موقع تحویل جوجه ها به مزارع می گردد از این تخم مرغها می توان مقدار کمی از مایع داخل تخم مرغ را بیرون کشیده و از آن ، جهت تعیین جنسیت جوجه و ارزیابی سلامتی جوجه استفاده کرد سلامتی گله مادر نیز با توجه به آنتی بادی موجود در تخم مرغ قابل تشخیص است تخم مرغها تا تعیین جنسیت جنین نگهداری می شوند و سپس با توجه به جنس جدا سازی می گردند جوجه خروسها و جوجه مرغها با توجه به جنس آنها ممکن است برنامه واکسیناسیون جداگانه ای داشته باشند و در مرغهای تخم گذار لازم است جوجه خروسها معدوم شوند. یکی از کمپانی های اروپائی در سال ۲۰۰۱ امتیاز این کار یعنی عملیات تعیین جنسیت جنین را بدست آورد. کمپانی فوق اعلام کرده که با استفاده از مقدار کمی از نمونه (محتویات تخم مرغ در زمان انتقال)قادر است با دقت صد در صد نسبت به جدا سازی جنس جوجه ها قبل از تولد اقدام نمایند تعیین جنس جوجه ها در حال حاضر بصورت دستی برای مرغهای تخم گذار ، مرغهای مادر و بوقلمونها انجام می شود با استفاده از این روش به راحتی می توان نسبت به تعیین جنس جوجه های گوشتی نیز اقدام کرد. جوجه کشی های جدید باید طوری طراحی شوند که بتوان این وسایل (Biomass) در آنها تعبیه شود ، ارجحیت یا مزایای تعیین جنسیت در طیور گوشتی در این است که علاوه بر اینکه موجب یکنواختی گله می شود در عین حال عملکرد نیز بهبود می یابد. واکسیناسیون می تواند پس از تعیین جنسیت و حذف تخم مرغهای جنین مرده صورت پذیرد. با این روش جوجه ها به موقع واکسینه شده و آماده پرورش خواهند شد و هزینه واکسن برای تخم مرغهای جنین مرده نیز از بین می رود. بیش از ۸۰% از هشتاد بیلیون جوجه گوشتی که در آمریکای شمالی تولید می شود بر علیه بیماری مارک به شکل فوق یعنی واکسیناسیون جنینی واکسینه می شود واکسیناسیون جنینی بر علیه بیماری گامبورو نیز در حال حاضر قابل دسترسی است بعضی از کمپانیها در حال حاضر روی واکسن کوکسیدیوز به روش فوق در شرایط مزرعه کار می کنند. ویلیام پیش بینی می کند که در آینده توان آن را خواهیم داشت که بتوانیم جنین را بر علیه انواع باکتریها از طریق کیسه هوایی واکسینه کنیم که جنین در زمان نوک زدن بتواند مقداری از باکتری را بلع کرده و به این طریق واکسینه شود در نهایت چنانچه واکسیناسیون قبل از جوجه در آوری امکان پذیر گردد ، جوجه ها بلافاصله پس از تولد امکان ارسال به مزرعه را خواهند داشت زیرا کلیه کارها قبلاً در دوره جنینی انجام شده و چون جوجه ها قبلا واکسینه شده اند بنابراین می توان سینی های هچر را بعنوان جعبه های جوجه مورد استفاده قرار دارد. جوجه کشی های آینده مطمئنا بیشتر اتوماتیک خواهند شد و این امکان را از طرفی به صنعت مرغداری خواهند داد که مراحل مختلف کارخانه جوجه کشی را به خوبی کنترل نموده ، با توجه به پتانسیل ژنتیکی بسیار بالای آمیخته های امروزی راندمان تولید بالاتر خواهد رفت. در پایان یادتان باشد جوجه کشی محلی است که جوجه های گوشتی یک سوم عمر خود را در آن محل می گذرانند.

اسحاق دریاکناری

www.iranpoultry.com        ۰۹ فروردین ۱۳۸۸

 دسته بندی : مقالات

سلامت جوجه ها در زمان تفریخ می تواند بر روی کیفیت جوجه های گوشتی ، مراحل رشد و ویژگی های گوشت آنها تأثیر بگذارد. غربال جوجه های ضعیف بعد از تفریخ انجام می گردد. جوجه های سالم را می توان با نگاه کردن به هوشیاری آنها ، وجود هر گونه جراحت و یا نقص و بررسی وضعیت ناف تشخیص داد.

·    تحقیقات منتشر نشده ای نشان داده است که جوجه های با ناف دکمه ای کوچک به خوبی جوجه های با ناف به طور کامل بسته شده تفریخ را انجام نمی دهند، که این منتج به کاهش وزن جوجه های گوشتی شده که به دلیل عدم تشخیص عفونت کیسه زرده در زمانی که جوجه ها درجه ۱ بوده اند می باشد.

·     در حال حاضر هیچ روش علمی و استانداردی برای ارزیابی کیفیت جوجه های تفریخ شده وجود ندارد و معمولاً این کار با توجه به مشاهدات فردی (بصری) کارکنان جوجه کشی و یا کشتن جوجه ها جهت نمونه برداری از حضور باکتری ها در کیسه زرده، صورت می گیرد که هیچ یک از این روش ها برای تشخیص عفونت کیسه زرده در جوجه های تازه تفریخ شده دارای سرعت و اعتبار کافی نیستند.

ابزار جدید تشخیصی

دمانگاری بوسیله مادون قرمز (IRT) ، اندازه گیری دمای سطح یک شیء و نمایش این اطلاعات به عنوان یک تصویر می باشد . به تصویر سمت چپ نگاه کنید که در آن نمای یک جوجه که به پشت خوابانیده شده نشان داده شده است . در قسمت بالا ناف، پاها در هر دو طرف و شکم در وسط می باشد . نواحی زرد رنگ گرمتر و نواحی آبی و سیاه سردتر هستند. این تکنولوژی در گاو و اسب برای تشخیص زود هنگام جراحت و عفونت ها قبل از بروز علائم دیده می شود. با تشخیص به موقع عفونت ها، درمان مؤثر خواهد شد. این درمان اولیه هزینه های مربوط به راندمان تولید ضعیف و احتمال افزایش مرگ و میر را کاهش می دهد.

هدف از این تحقیقات ، ارزیابی IRT به عنوان یک ابزار برای تشخیص به موقع عفونت کیسه زرده در جوجه های گوشتی می باشد. اگر IRT در تشخیص عفونت کیسه زرده مؤثر باشد، این روش می تواند حذف های غیر ضروری جوجه ها را پس از تفریخ کاهش دهد و کیفیت جوجه های گوشتی و راندمان تولید را بهبود ببخشد.

جوجه های سالم و ناف دکمه ای

آنچه ما انجام داده ایم: جوجه های با ناف دکمه ای جزئی، در یک مکانی از یک کارخانه جوجه کشی تجاری جمع آوری شدند . جوجه ها به جز، ناف دکمه ای آنها سالم به نظر می رسند (تصویر شماره ۸۷۶۳ در سمت راست). جوجه های سالم با ناف های کاملاً بسته شده نیز جمع آوری شدند (تصویر با شماره ۹۲۷۳ در سمت چپ). تصاویر توسط دوربین IRT در سنین ۰ ، ۳ و ۶ روزگی گرفته شده است. دمای نواحی ناف جوجه ها اندازه گیری گردید. جوجه ها نیز در این روزها وزن شده و سلامت عمومی آنها به صورت بصری مورد بررسی قرار گرفت. همه جوجه ها به مدت ۶ هفته رشد کردند. مصرف خوراک و مرگ و میر در کل دوره رشد تحت نظارت قرار گرفت. در سن ۶ هفتگی پرندگان به صورت جداگانه وزن کشی شدند و سپس به مرکز پردازش تجاری فرستاده شدند.

آنچه ما فهمیدیم: در سن ۰ روزگی هیچ اختلافی در وزن جوجه های با ناف سالم و ناف دکمه ای وجود نداشت. در روز ۳، جوجه های سالم نسبت به جوجه های با ناف دکمه ای سنگین تر بودند و در ۴۲ روزگی جوجه های گروه سالم هنوز هم سنگین تر از جوجه های گروه ناف دکه ای بودند (به جدول زیر نگاه کنید).

وزن در ۴۲ روزگی

وزن در ۶ روزگی

وزن در ۳ روزگی

وزن در ۰ روزگی

تیمار

a2575

a128.9

a77.9

a43.9

سالم

b2471

b119.5

b74.2

a44.6

ناف دکمه ای

در جدول فوق و تمام جداول دیگر در این گزارش، مقادیر با حرف “a” نسبت به مقادیر ی که در یک ستون با حرف کوچک “b” نشان داده شده اند اختلاف آماری دارد.

هیچ اختلافی بین گروه سالم و گروه ناف دکمه ای در ضریب تبدیل غذایی و مرگ و میر وجود ندارد. در هر دو گروه جوجه های سالم و ناف دکمه ای، از روی وزن در ۰ روزگی، وزن بعدی تا حدی قابل پیش بینی بود. پرنده های با وزن ۰ روزگی پایین تر از متوسط در طول تولید سبک تر می مانند و پرندگان با وزن ۰ روزگی بیشتر سنگین تر می شوند. وزن ۳ روزگی و ۴۲ روزگی در جوجه های ناف دکمه ای همبستگی بیشتری نسبت به جوجه های سالم دارد. این بدان معنی است که آن دسته از جوجه های ناف دکمه ای که قادر به بدست آوردن وزن مناسبی در مراحل اولیه هستند به احتمال زیاد دارای وزن بالاتری در طول دوران پرورش می باشند. بسیاری از تحقیقات قبلی نشان داده است که وزن اولیه و وزن حمل (کشتار) به هم مرتبط هستند. اما این ارتباط ممکن است در جوجه های ناف دکمه ای حتی قوی تر هم باشد، که این در همه گله های جوجه های گوشتی وجود دارد.

ماکزیمم دمای ۶ روزگی (۰C)

ماکزیمم دمای ۳ روزگی (۰C)

ماکزیمم دمای ۰ روزگی (۰C)

تیمار

a38.3

a38.4

a36.6

سالم

a38.5

b38.1

b36.4

ناف دکمه ای

در جدول فوق تمام جداول دیگر در این گزارش، مقادیر با حرف “a” نسبت به مقادیر ی که در یک ستون با حرف کوچک “b” نشان داده شده اند اختلاف آماری دارد.

حداکثر دمای منطقه ناف در ۰ و ۳ روزگی در جوجه های سالم گرمتر از جوجه های ناف دکمه ای بود. در ۶ روزگی ، دیگر اختلاف قبل در دمای ناف بین گروه ها وجود نداشت. در جوجه های ناف دکمه ای دمای ناف در صفر روزگی، همبستگی مثبتی با دمای ناف در ۶ روزگی داشت و نیز وزن در روزهای ۶ و ۴۲٫ اما در جوجه های سالم این طور نیست. این نشان می دهد که در جوجه هایی که در حال حاضر به وسیله عفونت دچار تنش شده اند (جوجه های ناف دکمه ای) توسط درجه حرارت در صفر روزگی می توان کیفیت جوجه و عملکرد آن را در هفته اول زندگی و فراتر از آن پیش بینی نمود. از جوجه های ناف دکمه ای ، جوجه هایی که ماکزیمم دمای سطح ناف پایین تری در زمان هچ دارند، به احتمال زیاد در ادامه دمای ناف پایین تری دارند و نیز به احتمال زیاد وزن کمتری دارند. همچنین بین دمای ناف در ۳ و ۶ روزگی و وزن در ۴۲ روزگی در جوجه های ناف دکمه ای همبستگی وجود داشت. این نتایج به این معنی است که IRT می تواند برای تشخیص اینکه کدام یک از جوجه های ناف دکمه ای در زمان پرورش از بین خواهند رفت و کدام پرورش خوبی انجام خواهند داد و می توانند در مزرعه مرغ گوشتی قرار بگیرند، کمک کند.

ته خط : IRT ممکن است ابزار مناسبی باشد برای تشخیص اینکه کدام یک از جوجه های ناف دکمه ای در واقع جوجه های ضعیفی هستند (که باید حذف شوند) و کدام جوجه ها به طور معمول به عنوان جوجه های گوشتی خواهند رفت و باید برای مزارع مرغ گوشتی فرستاده شوند.

از اینجا کجا برویم؟

تحقیقات بیشتری برای تأیید نتایج مورد بحث در اینجا نیاز می باشد تا ببینیم که آیا IRT ابزار مؤثری برای جداسازی کیفی جوجه ها با در نظر گرفتن سویه های مختلف ژنتیکی، سنین مختلف گله مرغ مادر و مشکلات گله مادر می باشد؟

اگر اطلاعات بیشتری جمع آوری شود، دستور العمل ها می تواند برای دمای قابل قبول ناف با IRT به جهت بهینه سازی کیفیت خوب جوجه ها و عملکرد جوجه های گوشتی گسترش یابند.

مفاهیم صنعتی

روش های متداول برای تعیین کیفیت جوجه قابل اطمینان نبوده و متناقص هستند. در حال حاضر در هر صد جوجه ای که از جوجه کشی ها برای مزارع مرغ گوشتی فرستاده می شود دو جوجه نامناسب وجود دارد و تاکنون تا ۲% مرگ و میر جوجه های گوشتی که ممکن است به دلیل کیفیت پایین جوجه اتفاق بیافتد (یا دیگرعوامل جوجه کشی)  پذیرفته شده است.

اگر روش های علمی بیشتری برای نشان دادن کیفیت جوجه ها وجود داشت ، کیفیت جوجه ها می توانست در روز تفریخ و قبل از اینکه جوجه ها برای مزارع مرغ گوشتی فرستاده شود، به دقت مورد قضاوت قرار گیرد.

این تکنولوژی دارای پتانسیل لازم برای بهبود سلامت طیور و امکانات عیب شناسی می باشد. به واسطه استفاده از IRT ، تشخیص های زودتر و دقیق تری از عفونت کیسه زرده امکان پذیر می شود. IRT ، می تواند یک ابزار ارزشمند برای جوجه کشی ها و کل زنجیره طیور فراهم کند.

منبع:

 E.O’Dea , (2009)

مترجم:

             پدرام پوراسمعیلی

منتشر شده در بخش علمی ITPnews

انتخاب انواع خوب جوجه های تازه از تخم در آمده ، اولین قدم برای ایجاد دسته های عالی وبرگزیده ی طیور می باشد ، مرغ های بی نژاد و درهم مرغدار را ورشکست می نماید . مسئله ی انتخاب نژاد یکی از مسائل مهم و اساسی مرغداری است و هیچگاه مرغدار نباید وقت و عمر و پول خود را صرف نگاهداری و پرورش جوجه های ضعیف کند . صفات مطلوب در نژادهای گوشتی سریع الرشد بودن آنهاست که در مدت هر چه کمتر به میزان رشد مطلوب و لازم برسند و راندمان تبدیل غذایی به گوشت زیاد بوده و با غذای هر چه کمتر گوشت زیاد تری بدست دهد . صفات مطلوب در نژاد های تخمی اینست که باید هر چه زودتر به تخم بیایند . هفته اول زندگی یک جوجه بسیار حیاتی است بنابر این قبل از آوردن جوجه ها به محل پرورش باید محل را آماده نمود و از لحاظ بهداشتی آنجا را ضدعفونی کرد و از هر جهت برای سالم نگه داشتن آنان وسائل لازم را تهیه نمود . با تولید یک جوجه با کیفیت و خوب یک قدم به سوی کسب سود بالاتر برداشته ایم . جوجه ها باید خوصوصیاتی مانند یکنواختی ، چشمان روشن و شاد ، پر و بال خوب و بدن فربه با وزن متناسب با سن دارا باشند .

انتخاب برگزیدن انواع خوب جوجه های تازه از تخم در آمده ، اولین قدم برای ایجاد دسته های عالی وبرگزیده ی طیور می باشد ، مرغ های بی نژاد و درهم مرغدار را ورشکست می نماید . مسئله ی انتخاب نژاد یکی از مسائل مهم و اساسی مرغداری است و هیچگاه مرغدار نباید وقت و عمر و پول خود را صرف نگاهداری و پرورش جوجه های ضعیف کند . صفات مطلوب در نژادهای گوشتی سریع الرشد بودن آنهاست که در مدت هر چه کمتر به میزان رشد مطلوب و لازم برسند و راندمان تبدیل غذایی به گوشت زیاد بوده و با غذای هر چه کمتر گوشت زیاد تری بدست دهد . صفات مطلوب در نژاد های تخمی اینست که باید هر چه زودتر به تخم بیایند . هفته اول زندگی یک جوجه بسیار حیاتی است بنابر این قبل از آوردن جوجه ها به محل پرورش باید محل را آماده نمود و از لحاظ بهداشتی آنجا را ضدعفونی کرد و از هر جهت برای سالم نگه داشتن آنان وسائل لازم را تهیه نمود . با تولید یک جوجه با کیفیت و خوب یک قدم به سوی کسب سود بالاتر برداشته ایم . جوجه ها باید خوصوصیاتی مانند یکنواختی ، چشمان روشن و شاد ، پر و بال خوب و بدن فربه با وزن متناسب با سن دارا باشند .

افزایش ثابت رشد روزانه خصوصاً در جوجه های گوشتی باعث شده است تا پرندگان در مدت کوتاه تری به وزن کشتار برسند و علی رقم تغذیه کم بتوانند رشد وتولید بیشتری را کسب نمایند . جهت درک بهتر این موضوع باید خاطر نشان کرد که چند روز ابتدایی زندگی یک جوجه بسیار با اهمیت می باشد زیرا پایه و اساس رشد مطلوب و سلامتی در یک جوجه بستگی به این چند روز دارد . در زمان تفریخ جوجه از تخم ۲۰% وزن بدن را مواد باقیمانده از زرده تشکیل می دهند . تمام مواد موجود در زرده به راحتی در ۳ تا ۵ روز اول زندگی جوجه مصرف می شوند بعد از این مدت نتیجتاً کیسه زرده فاقد مواد مغذی بوده که باید مواد مغذی مورد نیاز برای جوجه ها بوسیله ی دان تامین شود بعد از جذب کیسه زرده جوجه ها باید دانه های سفت و محکم حاصل از تغذیه را هضم کنند که اندام های هضمی و کبد در هفته های ابتدایی زندگی توسعه یافته و در نهایت بخش عمده ی بافت های عضلانی شروع به افزایش می کنند . روده تقریباً ضدعفونی شده است و بایستی به حالت طبیعی خود دست پیدا کند . پاتوژن ها ( عوامل بیماریزا ) به عنوان یک چالش اصلی در مقایسه با میکرو فلورها با سرعت بیشتری در بدن جوجه تکثیر پیدا می کند . تمام این فاکتور ها و عواملی که در بالا بدان اشاره شد هفته ی اول را حیاتی می سازد .

مرگ و میرجوجه های تازه تفریخ شده:

مرگ و میر جوجه ها در طول هفته های اول از مشکلات بزرگ اقتصادی برای مرغداران به حساب می آید که با توجه به آن امری قابل ملاحظه است . مرگ و میر جوجه های تازه تفریخ شده نتیجه ی عوامل مرتبط به هم بسیاری می باشد . اگر چه با رعایت زوایای مختلف مدیریتی ، تغذیه ، کنترل بیماری و … می شود بر این مشکلات فائق آمد ولی کنترل مرگ و میر جوجه های تازه تفریخ شده امری مشکل می باشد .

دلائل مرگ ومیر :

دلائل بسیاری پیرامون مرگ و میر جوجه های تازه تفریخ شده وجود دارد . برخی از این دلائل عبارتند از :

۱- دلائل ژنتیکی:

 چسبندگی نطفه ها در چهار روز آخری که در دستگاه انکوباکتور ( دستگاه جوجه کشی ) قرار دارند حدود نصفی از آنها در طول ۲ یا ۳ روز قبل از زمان تفریخ از دنیا می روند . لرزشهای مادرزادی عامل مرگ ومیر ۹۰ % از جوجه ها تا پایان ماه اول از تفریخ می باشد . اگر تخم مرغ ها در یک شرایط یکسان دریک دستگاه جوجه کشی کنترل شود حداکثر تفاوت ها در جوجه کشی تا مرز ۲۵ % کاهش خواهد یافت .

۲- دلائل مدیریتی:

الف) پرورش و درجه حرارت مربوط به آن :

پرورش جوجه ها روی سطح زمین نیاز به یک بستر خشک و تمیز به ضخامت ۳ اینچ دارد و از مصرف زیاد خاک اره و سایر مواد بستر ساز به علت جلوگیری از خفه شدن جوجه ها باید پرهیز شود . نگهداری جوجه ها بر روی سطوحی مانند روزنامه یا سطوح چوبی به جهت نداشتن اصطکاک مناسب ، توصیه نمی شود چرا که ممکن است منجر به ضرر های دائمی شود .

 – افزایش درجه حرارت سالن پرورش باعث مشکلات ذیل می گردد :

 آب زدایی: ۷۰ % بدن جوجه های تازه متولد شده از آب تشکیل شده است . تداوم یافتن دمای بالا منجر به از دست رفتن آب بدن می شود که با کاهش آب بدن ۱۰ % جوجه ها بر اثر آب زدایی تلف می شوند .

 انسداد مقعد : دمای بالای سالن سبب خشک شدن مدفوع و در نهایت انسداد مقعد شده که می تواند مرگ جوجه ها را در بر داشته باشد .

 – کاهش درجه حرارت سالن باعث مشکلات ذیل می گردد:

 ذات الریه: دمای زیر نرمال در جوجه های تازه متولد شده منجر به ذات الریه و آبی شدن تاج ها می گردد.

 خفگی : تحت تاثیر کاهش دما ، جوجه ها جهت حفظ دمای بدن خود در هم فرو می روند که این امر باعث خفگی و نهایتا مرگ جوجه ها می شود .

 جوجه های سرما دیده در مقایسه با جوجه هایی که در دمای طبیعی هستند دارای بورسا ( کیسه موجود در بالای کلوآک ) کوچکتری می باشند. نگهداری صحیح جوجه ها در جذب زرده و جلوگیری ازعفونت کیسه زرده کمک می نماید.

 -جلوگیری از مشکلات مربوط به درجه حرارت :

 جهت ممانعت از آبزدایی ، انسداد مقعد ، ذات الریه و خفگی باید ۲۴ ساعت قبل از جوجه ریزی ، سالن را گرم نگه داریم و در طول مدت گرم نگهداشتن، دمای سالن را بصورت نرمال حفظ نماییم.

ب) مسمومیت:

– مسمومیت غذایی : غذای آلوده ی قارچی و مواد سمی در جیره باعث مسمومیت غذایی می شود .

 – مسمومیت با نمک : این نوع مسمویت با افزایش نمک در آب نوشیدنی و غذا ایجاد می شود که منجر به مرگ جوجه ها می گردد .

 – مسمومیت با آمونیاک : پائین کشیدن پرده ها در تمام ساعت ، درجه حرارت بالای سالن ، افزایش PH بستر و افزایش یا کاهش رطوبت سالن منجر به تشدید تولید آمونیاک در سالن می گردد که باعث تحریک غشاء مخاطی و چشمها ، مصرف کم غذا، کاهش میزان رشد ، تحریک مژه های داخل نای ، خونریزی و مرگ و میر در غلظت بالای ۱۰۰ PPM ( قسمت در میلیون ) می گردد. بنابراین غلظت آمونیاک باید کمتر از ۲۵ PPM باشد .

 – مسمومیت بستر ( Tannin): هضم مواد سمی مانند تانن در خاک اره باعث مرگ و میر می گردد.

 -جراحات: عملکرد های مختلفی مانند واکسیناسیون ، حذف تاج و نوک چینی ها را باید با دقت لازم انجام داد چون ممکن است باعث جراحت شده و منجر به مرگ و میر شود .

ج) رطوبت نسبی :

 رطوبت نسبی بالا در سالن پرورش باعث نمناکی مواد بستر می شود که رشد میکروارگانییسم ها را تسهیل نموده و در نهایت منجر به عفونت می گردد .

د) حیوان شکار چی یا صیاد :

 سالن مرغداری باید بر علیه شکارچیانی مانند موش صحرایی ،سگ و گربه به درستی محافظت شود زیرا ورود این حیوانات به داخل سالن آلودگی ایجاد کرده و باعث مرگ ومیر جوجه ها می گردد .

و) آب :

آب یک نقش اصلی در حفظ سلامتی و عملکرد پرندگان ایفا می نماید و به عنوان یک محیط واسط برای تغذیه و سوخت و ساز بدن می باشد . به حفظ دمای بدن در طول هوای گرم کمک کرده و نقش مهمی در بدست آوردن وزن جوجه های گوشتی ایفا می نماید . آب منبع مواد معدنی مانند سدیم ، کلر ، پتاسیم و… نیزمی باشد.

ح) سطح ناکافی جایگاه های آبخوری و غذا خوری :

کمبود سطح فضا عامل دیگری در مرگ و میر جوجه ها می باشد که منجر به تجمع جوجه ها در یک نقطه و رطوبت مواد بستر شده و مکان مناسبی را برای تکثیر میکرو ارگانیسم ها مهیا می کند که باعث کوکسیدیوز و … می شود . کمبود فضای آبخوری و غذا خوری باعث ایجاد رقابت بین جوجه ها می شود و ممکن است از شدت گرسنگی ، کاهش وزن در آنها رخ دهد  …

دلائل تغذیه ای :

کیسه زرده به عنوان منبع تغذیه ای در ۴۸ ساعت تا ۷۲ ساعت اولیه بعد از هچ مورد توجه می باشد ، اگر چه به عنوان منبع غنی ای از آنتی بادی های مادری و ویتامین ها تلقی می گردد ولی تغذیه کامل را فراهم نمی نماید . استفاده از مکمل های تغذیه ای در ابتدای امر می تواند در بزرگ شدن روده ها و ایمنی سلامتی کلی کمک نماید .

 قابل ذکر است که رشد جوجه های تازه تفریخ شده بستگی زیادی به تغییرات آناتومی لوله های گوارشی دارد .

 توسعه روده ها در آغاز ، فاکتور مهمی در کنترل رشد بالقوه بعدی به حساب می آیند . چون تکامل رشد در طول چند روز اول صورت می گیرد ، هر گونه خطا در طول این دوره می تواند برای بهره وری بعدی فجایعی را ایجاد نماید . یک تاخیر در جابجایی ۲۴ ساعته علاوه بر مرگ و میر جوجه های تازه متولد شده تا ۵۰ % از وزن کیسه زرده و وزن را در ۳ الی ۷ هفته اول می کاهد . استفاده از آب به میزان صحیح می تواند این مسئله را تا حدی بهبود نماید . برای گله های بزرگتر ، سیستم آبخوری نیپل ونصب آن در یک ارتفاع معین با توجه به سن گله پیشنهاد می گردد . جوجه های تازه متولد شده با دیدن قطرات کوچک درخشان بر روی آبخوری نیپل کنجکاوی نشان داده و به آن نوک می زنند و بدین وسیله جوجه ها علاقه مند به استفاده از آبخوری می شوند . مکان و ارتفاع نیپل از عوامل ضروری در ممانعت از مرگ ومیر جوجه های تازه تفرخ شده به حساب می آید . اگر به این نکات توجه نشود، جوجه ها مواد مرطوب بستر نزدیک نیپل ها را استفاده می نمایند و این مسئله ناتوانی بلع مواد و سرانجام مرگ جوجه ها را به همراه خواهد داشت . این مشکل را با پایین آوردن نیپل ها و افزایش تعداد آنها می توان رفع نمود .

الف ) خوراک:

جایگاه های غذاخوری را نزدیک منبع حرارتی قرار دهید اما توجه کنید که مستقیماً زیر لامپ قرار نگیرد .باید قبل از مصرف غذا به تاریخ مصرف آن توجه شود تا گذشته نباشد ، وجود گرد و خاک به میزان زیاد بر روی غذای جوجه ها بواسطه ی مسدود نمودن راه حلق منجر به خفگی و نهایتاً مرگ آنها می گردد . تغذیه ذرات درشت غلات خصوصاً ذرت باعث انباشتگی چینه دان می گردد که می تواند سبب مرگ در جوجه ها شود .

ب ) ویتامین ها :

کمبود شدید ویتامین های (A , D , E ,K) منجر به مرگ می شود در حالیکه کمبود جزئی باعث پردرآوری خشن ، ریزش اشک ، نرمی استخوان ، انسفالومالاسی ( مغز نرمی ) ،ادم ( خیززیر پوستی ) ، کم خونی و … می گردد. به همین ترتیب کمبود شدید این نوع ویتامین ها ( B کمپلکس وC ) باعث مرگ جوجه ها و کمبود جزئی آن کاهش وزن ، رشد ضعیف پرها ، التهاب پوست ، علائم عصبی و کم خونی و… را در بردارد .

علایم کمبود

ویتامین ها

نرمی و انعطاف پذیری نوک و چنگال ، ضعف شدید پاها

D3

رشد آهسته ، بزرگ شدن پرها بصورت ناموزون ، چسبندگی پلک ها به هم ، دمل های پوستی بد شکل درگوشه ی دهان و چشم

اسید پانتوتنیک

کاهش رشد ، خواب آلودگی ، ناهماهنگی ، لاغری و پر های خشن

A

پردرآوری ضعیف ، رشد آهسته و کم خونی

اسید فولیک

آشفتگی سیستم عصبی مرکزی ، ادم زیر پوستی و غیر طبیعی شدن عضلات

E

رشد آهسته ، زخم سنگدان ، تجمع چربی در قلب ، کبد وکلیه و پر درآوری ضعیف

B12

همه ی این مواد غذایی نتنها برای رشد مهم و حیاتی می باشند بلکه برای مقاومت بدن نیز لازم هستند.آمینو اسید ها بخصوص آرژنین ، ترئونین و متیونین برای توسعه سیستم ایمنی مهم می باشند . اسید های چرب ضروری مانند امگا ۳ و امگا ۶ به گونه ای مثبت بر روی پاسخ های ایمنی تاثیر گذاراست .

دلائل بیماری :

بیماری های عفونی نقش حیاتی را در زندگی جوجه ها ایفا می نمایند و یک عامل محدود کننده ای بر روی برنامه های وسیع مرغداران در سراسر دنیا بویژه در کشور های استوایی به حساب می آیند . زیان های اقتصادی میتواند در کاهش تولید گوشت و تخم مرغ تاثیر گذار باشد عفونت های باکتریایی ریه، عفونت کیسه زرده ، التهاب کیسه های هوایی و پر خونی ریه ها وکبد ممکن است منجر به مرگ جوجه های تازه تفریخ شده شود .بسیاری از عفونت ها بصورت انتقال عمودی از والدین و برخی از آنها در سالن جوجه کشی ایجاد می شوند سالمونلا ، مایکوپلاسما وعفونت های آدنوویرال ازجمله این عفونت ها می باشند حتی تخم مرغ های آلوده به میکروارگانیسم ها نقش مهمی را در پاتولوژی صنعت طیور بازی می کنند . میکروارگانیسم ها باعث افزایش مرگ رویان ها ، کاهش جوجه در آوری و افزایش مرگ و میر جوجه های تازه تفریخ شده می شوند .

 – ۳۰الی ۳۵ % مرگ ومیر جوجه ها به واسطه ارگانیسم های آنتروباکتریال ( روده ها ) می باشد . سالمونلا به تنهایی بعنوان یک دلیل کثیرالوقوع در کنار کلی باسیلوس مورد توجه قرار گرفته است که در طول ۳ الی ۴ روز اول زندگی یک جوجه اتفاق می افتد .

 – باکتری E.Coli به همراه ارگانیسم های دیگر در عفونت کیسه زرده مشارکت دارد و ۵الی ۶ % مرگ ومیر جوجه ها را شامل می شود

 – دیگر میکروارگانیسم های غیر معمول مسئول مرگ ومیر جوجه های تازه تفریخ شده شامل ( %pseudomonas ( 6-8  و ( %klebsiella (3-4  می باشند.

 – باکتری مایکوپلاسما و بیماری مزمن تنفسی ( CRD ) سبب بیماری های تنفسی در ۳ الی ۴ روز اول زندگی می شود که منجر به مرگ ومیر شدیدی خواهند شد .

 – در گروه های مختلف سنی جوجه ها که واکسیناسیون بیماری برونشیت عفونی ( IB ) انجام می گیرد ، IB باعث مشکلات تنفسی ونقرس ( تجمع اسید اوریک ) می شود .

 – بیماری عفونی بورس گامبرو ( IBD ) باعث مرگ ومیر در طول ۳ الی ۴ هفته اول می شود .

الف ) بیماری عفونت کیسه زرده :

این بیماری باکتریایی در طول تفریخ و بعد از آن بر روی جوجه ها تاثیر می گذارد . عفونت ناف را می توان از پوست اطراف ناحیه ی ناف ، وضعیت شل و ول بودن شکم ، انسداد مقعد و خروج بوی بد در هنگام تشریح لاشه تشخیص داد.

ب ) بیماری اسهال سفید :

یک عفونت حاد و بیماری باکتریایی کشنده در جوجه ها می باشد که علائم آن خشن بودن پر ، اسهال سفید ، به سختی نفس کشیدن ونهایتا مرگ است .

ج ) سالمونلا :

یک گروه از بیماری های حاد می باشد که سریعاً منتشر شده و بر روی همه ی گروه های سنی تاثیر می گذارند و با علائمی چون تب ، عفونت خونی ، عفونت کیسه زرده ، هپاتیت ، بزرگ شدن طحال ، تورم مفاصل و مرگ به همراه می باشد .

د ) کلی باسیلوس :

یک عفونت خونی حاد بوده که بوسیله باکتری E.Coli ایجاد می شود و بر روی همه ی گروه های سنی تاثیر گذار است که با علائمی چون تبدیلات غذایی ضعیف و مرگ شناخته می شود .

راهنمایی هایی برای جلوگیری از ECM :

پیشگیری بهتر از درمان است . این مسئله در مورد مرگ و میر جوجه های تازه تفریخ شده نیز صادق می باشد . کنترل ECM نیاز به یک روش چندگانه در دوره های مدیریتی ، تغذیه ای و پیشگیری از بیماری دارد .

 • انتخاب یک جوجه با کیفیت خوب و سالم در جوجه کشی

 • نگهداری شایسته و مدیریت جوجه ها در سالن ها

 • محل یابی سالن ها و دور نگهداشتن از پرنده های مسن تر تا جایی که امکان دارد

 • اجتناب از تجمع جوجه ها با گروه های سنی مختلف در یک مکان مشابه

 • خوب تمییز کردن و ضدعفونی نمودن سالن جوجه ها و سنجش امنیت زندگی آنها

 • سالن های پرورش باید محل امن برای جوجه ها و با راهرو محدود شده باشند ویا ورود پرندگان وحشی و حیوانات و … کنترل شود

 • اگر مسافت کارخانه جوجه کشی از محل پرورش زیاد باشد منجر به ایجاد استرس ، آبزدایی ،نقرس و مرگ جوجه ها می گردد

 • ازدحام جایگاه پرورش باعث افزایش مرگ ومیر می شود

 • اعمال خشونت در زمان واکسیناسیون ، وزن کردن و … منجر به ایجاد استرس و مرگ ومیر می شود

• اگر در مورد وضعیت ایمنی مواد اطلاعاتی نداشته باشیم بهتر است واکسیناسیون جوجه ها را بر علیه بیماری عفونت برونشیت وبیماری نیو کاسل ( ND ) انجام دهیم .

منبع:

سید اسحاق حمیدیان و حسین طالبی

www.farmiran.ir                ۲۵ دی ۱۳۸۸

در برنامه اصلاح نژاد از ژنهای پردرآوری کند و پردرآوری سریع برای تعیین جنسیت جوجه‌های یک روزه از روی پرها استفاده کرده‌اند، ذیلا” این نوع وراثت را توضیح می‌دهیم:

چگونه آمیخته گری صورت می‌گیرد

 وقتی یک خروس با صفت پردرآوری سریع kk با یک مرغ که صفت پردرآوری کند – K دارد (صفت پردرآوری روی ژن وابسته به جنس است) آمیخته گردد، در نسل بعدی سرعت پردرآوردن در فرزندان به این ترتیب خواهد بود که جوجه خروسها پردرآوری کند Kk و جوجه مرغهای پردرآوری سریع – k خواهند داشت .

 نکته مهم : حالت عکس این آمیزش ، یعنی آمیزش خروس با پردرآوری کند و مرغ با پردرآوری سریع، امکان تعیین جنسیت از روی پرها را در جوجه های نتایج بوجود نمی آورد . همچنین بخاطر داشته باشید که والد نر باید از نظر صفت پردرآوری سریع هموزیگوس مغلوب ، kk ، باشد .

 لاینهای خاصی لازم هستند . برای بوجود آوردن امکان تعیین جنسیت جوجه های یک روزه لازم است که لاینهای خاصی داشته باشیم . لاین پدری باید از نظر پردرآوری سریع هموزیگوس و لاین مادری نیز باید از نظر پردرآوری کند هترزیگوس (خالص) باشد .

جوجه های گوشتی با پردرآوری کند

 هنگامی که آمیزشی همانند آنچه توضیح داده شد انجام گیرد تعیین جنسیت جوجه های گوشتی در زمان خروج از تخم مرغ امکان پذیر می گردد . جوجه خروسها پردرآوری کند Kk داشته در حالیکه جوجه پولتها پردرآوری سریع – k دارند . اگرچه اغلب سویه هائی که خروسهای با پردرآوری کند تولید می کنند در سن ۵ یا ۶ هفتگی تمام پرهایشان رشد خواهد کرد ، ولی اغلب اوقات بخاطر استرس و هوای گرم بعضی از خروسها میزان ناچیزی پر داشته و در زمان فروش تعداد پرهای ریز سوزنی آنها زیادتر می باشد . به این ترتیب در این موارد اصلاح نژاد برای تعیین جنسیت از روی سرعت پردرآوری بعنوان یک عدم مزیت به شمار خواهد آمد .

تعیین جسیت با توجه به رنگ جوجه ها

 ژنهای مسئول رنگ نقره ای ، s ، بیشترین اهمیت اقتصادی را دارا هستند ، چون برای تعیین جنسیت جوجه های یک روزه استفاده می شوند . ذیلا” تعیین جنسیت سویه های تخمگذار و گوشتی را با توجه به رنگ پرهایشان بررسی می کنیم .

۱- تعیین جنسیت سویه های تخمگذار با توجه به رنگ آنها

آمیزش بین خروسهای طلائی رنگ ، ss ، و مرغهای نقره ای رنگ ، – s ، برای تولید جوجه های تخمگذار میان وزن که تخم مرغهای با پوسته قهوه ای تولید می کنند استفاده می شود .

۲- تعیین جنسیت سویه های گوشتی با توجه به رنگ آنها

 در بسیاری از گله های اجداد گوشتی بری تعیین جنسیت جوجه های یکروزه از ژنهای نقره ای ، s ، و طلائی ، s ، استفاده می کنند و اغلب گله های اجدادی که در این آمیزش استفاده می شوند سنتتیک هستند . لاین پدری بیشترین صفات کورنیش را داراست و رنگ طلائی دارد و لاین مادری نیز معمولا” سفید مغلوب است و حامل ژنهای نقره ای می باشد .

 جوجه مرغهای یک روزه حاصل از این آمیزش طلائی یا قهوه ای رنگ هستند و گاهی پشت آنها خط دار است . جوجه خروسهای حاصله سفید یا زرد روشن می باشند . جوجه گوشتی های ماده بالغ طلائی و سفید می باشند که بیشتر رنگ طلائی در بخش خارجی پرها است . رنگ پرهای زیرین و رنگ شهپرها معمولا” سفید است که باعث می شود در مراحل پرکنی لاشه در کشتارگاه یک فاکتور منفی تلقی نگردد .

 جوجه خروسهای گوشتی سفید و یا اغلب سفید هستند .

www.infopoultry.net         ۲۶ فروردین ۱۳۸۸