جوجه کشی

طراحی کارخانه جوجه کشی
کارخانه جوجه کشی باید طوری طراحی و ساخته شود که از استاندارد های بالای بهداشتی برخوردار باشد . به خاطر داشته باشید که جوجه هایی که تازه هچ شده اند دقیقا شبیه به نوزادی هستند که احتیاج به محیطی تمیز و سالم دارند .
در زیر برخی نکات مهم در ارتباط با انتخاب محل احداث کارخانه جوجه کشی آمده است :
▪ حتی الامکان اطراف محل احداث کارخانه جوجه کشی فضای سبز وجود داشته باشد .
▪ علاوه بر مساحت مورد نیاز جهت احداث کارخانه جوجه کشی ’ محلی جهت توسعه کارخانه جوجه کشی نیز در نظر گرفته شود . از طرف دیگر قسمت های مختلف به گونه أی طراحی شوند که در صورت نیاز به توسعه در آینده با صرف کمترین هزینه توسعه داده شوند .
اگر ظرفیت کارخانه با امکانات متناسب نباشد مطمئنا در آینده جوجه ها کیفیت مطلوبی نخواهند داشت .
▪ امکان دسترسی به جاده های اصلی ’ ایستگاه قطار و فرودگاه وجود داشته باشد .
▪ جاده های منتهی به کارخانه جوجه کشی جاده مناسبی باشند .
▪ قیمت زمین مورد نظر باید ارزان باشد . بخاطر داشته باشید که شما دارید سرمایه گذاری میکنید که یک محل را آباد کنید .
▪ امکان تامین نیروی کار ارزان در محل وجود داشته باشد .
▪ بعنوان یک قاعده باید گفت که محل احداث کارخانه جوجه کشی باید از شهر های بزرگ فاصله داشته باشد و به روستاهای بزرگ نزدیک باشد .
نزدیک بودن به روستاهای بزرگ دو فایده دارد :
۱) امکان تامین اقلام مورد نیاز .
۲) امکان تامین پرسنل مورد نیاز ( کارگران ) .
▪ محل مورد نظر از سایر جوجه کشی ها و یا مرغداری ها و دامداریها و سایر مراکز آلوده نظیر کشتارگاه ها’ کارخانجات صنعتی آلوده کننده و …. فاصله لازم را داشته باشد .
▪ امکان تامین آب و برق در محل وجود داشته باشد .
▪ قبل از هرگونه اقدامی مذاکره با معتمدین محلی و مسئولین ادارات مرتبط مفید خواهد بود .
بعد از انتخاب محل مورد نظر باید نسبت به تعیین ظرفیت کارخانه جوجه کشی اقدام نمود .اینکه چه ظرفیتی برای یک کارخانه جوجه کشی مناسب است برای کسی مشخص نیست و به ندرت اتفاق می افتد که دو کارخانه جوجه کشی ظرفیت مشابه داشته باشند .
در زمان تعیین ظرفیت کارخانه جوجه کشی باید به نکات زیر توجه نمود :
۱) میزان سرمایه .
۲) توان کارشناسی .
۳) میزان جذب جوجه در بازار .
۴) امکان ارسال تخم مرغ نطفه دار از مزارع مرغ مادر .
در محل احداث کارخانه جوجه کشی بطور کلی باید ۲ منطقه ( تمیز و آلوده) در نظر گرفته شود . در انتخاب منطقه تمیز و آلوده جهت باد را نیز باید در نظر گرفت که هوای آلوده خروجی بسمت هواده ها برنگردد . در تردد ها نیز این نکته باید در نظر گرفته شود که تردد ها از قسمت آلوده به سمت قسمت تمیز نباشد .در زمان طراحی قسمت های مختلف باید توسعه آینده در نظر گرفته شود . حتی الامکان کارخانه جوجه کشی به گونه أی طراحی گردد که تخم مرغ ها از یک سمت وارد شده و از سمت دیگر جوجه ها خارج شوند .
یک کارخانه جوجه کشی بطور کلی باید شامل ۱۵ قسمت کاملا مجزا باشد :
▪ قسمت پذیرش و درجه بندی تخم مرغ ( قسمت تحویل تخم مرغ به گونه أی باشد که کامیون های حمل تخم مرغ براحتی در کنار آن امکان پارک کردن داشته باشند و تخم مرغ ها براحتی از داخل کامیون به قسمت تحویل تخم مرغ منتقل گردند ).
▪ قسمت ضد عفونی و انبار تخم مرغ ( ظرفیت اتاق نگهداری تخم مرغ متناسب با ظرفیت کل کارخانه جوجه کشی در نظر گرفته شود . معمولا ظرفیت اتاق نگهداری تخم مرغ به اندازه ظرفیت یک هفته ماشین ها و یا ظرفیت ۳۳ % کل ماشین های ستر و یا ظرفیت گاری های خالی محاسبه میشود . دمای اتاق نگهداری تخم مرغ حدود ۱۵.۵ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۷۵ % مناسب است . این دما و رطوبت شرایط مناسبی برای کارگران شاغل در این قسمت نیست و معمولا کارگران این قسمت از سرد بودن و درد کلیه ها شکایت دارند ’ لذا باید طوری برنامه ریزی کرد که کارگران این قسمت بطور چرخشی تعویض گردند. از طرف دیگر کنترل های لازم بعمل آید که کارگران از وسایل گرم کننده در این قسمت استفاده نکنند . در این مورد باید کارگران را توجیه کرد و حتما از آنان خواسته شود که از شال کمر و یا نظایر آن استفاده کنند . اتاق دود و اتاق پیش گرم قبل از سالن ستر طراحی شوند . شرایط اتاق دود باید به گونه أی باشد که از تهویه بسیار قوی برخوردار باشد . اتاق پیش گرم باید به گونه أی طراحی شود که در مدت زمان لازم بتواند دمای مورد نیاز را تامین کند و از عایق بندی مناسبی هم برخوردار باشد . بعد از اینکه تخم مرغ ها در دستگاه چیده شدند و حدود ۱۲ ساعت گذشت ’ باید دمای قسمت داخلی تخم مرغ به حدود ۲۷ درجه سانتیگراد برسد و رطوبت محیط حدود ۷۵ % باشد .
▪ سالن جوجه کشی ( شامل سالن ستر و هچر ) .
مساحت سالن جوجه کشی بستگی به ظرفیت ماشین ها دارد .سیستم ماشین ها از نظر تک سنی و یا چند سنی بودن نیز در تعیین مساحت سالن جوجه کشی نقش دارد .دمای سالن ستر حدود ۲۲ الی ۲۴ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۴۵ % الی ۶۰ % رطوبت نسبی مناسب است . فشار هوای مثبت برای جوجه کشی مناسب است . این موضوع باعث جلوگیری از انتشار آلودگی های هوازاد Air Born میگردد . ( بصورت تجربی در زمان باز کردن درب سالن ستر ’ در سالن ستر باید با فشار باز شود ).سالن هچر باید از سالن ستر و انتقال کاملا مجزا باشد . ظرفیت دستگاههای هچر معمولا ۱۵ % ظرفیت دستگاههای ستر محاسبه میشود . دمای سالن هچر حدود ۲۲ الی ۲۴ درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی حدود ۴۵ % الی ۶۰ % رطوبت نسبی مناسب است . میزان هوای ورودی به سالن هچر باید حدود ۲ برابر میزان هوای ورودی به سالن ستر باشد .
▪ اتاق مخصوص عملیات نوربینی و انتقال تخم مرغ ها .
در اکثر کارخانه های جوجه کشی ’ انتقال تخم مرغ ها در جلوی درب هچر ها انجام میشود که این امر نادرستی است و ممکن است موجب پیدایش منابع آلودگی هوازاد بشود ( تخم مرغ های انفجاری ) . حتی الامکان باید یک اتاق جهت انتقال تخم مرغ از دستگاه ستر به هچر در نظر گرفت .دمای این اتاق باید حدود ۳۲ الی ۳۵ درجه سانتیگراد و رطوبت آن حدود ۷۰% رطوبت نسبی باشد .▪ قسمت تخلیه – درجه بندی و کارتن زنی جوجه ها .
قسمت تخلیه جوجه ها باید از مساحت کافی برخوردار باشد و فضای لازم جهت خدمات مختلف در نظر گرفته شود . اتاق تخلیه جوجه ها باید کاملا به سالن هچر نزدیک باشد و از طرف دیگر به اتاق شستشو و اتاق تحویل جوجه نیز دسترسی داشته باشد . بهتر است که اتاق تخلیه جوجه ها از همان ابتدا بزرگ طراحی شود .
▪ قسمت مخصوص ضایعات و شستشو .
فضای اتاق شستشو باید به حدی وسعت داشته باشد که علاوه بر دستگاه تری واشر ’ حجم گنجایش گاری ها و سبد های یک روز هچ را داشته باشند .در قسمت تخلیه ضایعات حتی الامکان ضایعات در کیسه های در بسته قرار داده شده و سپس دفع گردند .اتاق ترابل شوتینگ نیز باید در این منطقه احداث شود .
▪ قسمت نگهداری جوجه ها و یا تحویل جوجه ها .
قسمت نگهداری و تحویل جوجه ها باید طوری طراحی شود که کامیون های حمل جوجه براحتی در نزدیک آن توقف نمایند و به گونه أی باشد که در زمان بارگیری فاصله أی بین قسمت تحویل و کامیون وجود نداشته باشد . حتی الامکان اگر قسمتی که کامیون می ایستد سرپوشیده باشد بهتر است .اگر در قسمت تحویل جوجه هیتر قوی وجود داشته باشد که بتوان توسط یک خرطومی داخل کامیون را تا حدود ۳۰ درجه سانتیگراد گرم نمود بهتر است .
▪ لاشه سوز برای از بین بردن بقایای حاصل از جوجه کشی نظیر تخم مرغ های هچ نشده – جوجه های درجه ۲ و ….. .
▪ انبار وسایل جوجه کشی .
▪ انبار گاری ها .
▪ قسمت دفتر ( سرویس اداری شامل اتاق مدیر ’ دفتر ’ اتاق اجتماعات ’ اتاق تشکیل جلسات ’ انبار ).
در بیرون از کارخانه جوجه کشی نیز محلی برای ملاقات پرسنل در نظر گرفته شود .
▪ سرویس های بهداشتی – غذاخوری و محل مربوط به پرسنل کشیک .
▪ کارگاه تعمیرات .
▪ قسمت مربوط به تجهیزات جانبی ( سیستم های حرارتی – برودتی – تامین فشار آب و هوا – منابع سختی گیر …..).
▪ اتاق ژنراتور برق اضطراری .
علاوه بر موارد ذکر شده موارد زیر نیز در طراحی و ساخت جوجه کشی رعایت گردد :
▪ کلیه قسمت ها و وسایل باید به گونه أی باشند که براحتی قابل شستشو و ضد عفونی باشند .
▪ برای کاهش دادن احتمال بروز آلودگی ها مسیر ها باید یک طرفه باشند و ترجیحا بگونه أی باشند که تخم مرغ و جوجه از یک مسیر رد نشوند و با همدیگر در تماس نباشند .
▪ بطور کلی طراحی بگونه أی باشد که امکان تردد دو طرفه وجود نداشته باشد .
▪ کف کارخانه جوجه کشی از شیب مناسب برای خروج آب حاصل از شستشو را داشته باشد .
▪ نکته مهم در طراحی محل کارخانه جوجه کشی این است که ارتفاع محل مورد نظر از سطح دریا از ۹۰۰ متر بیشتر نباشد ( چون فشار هوا کم میشود و میزان اکسیژن در واحد حجم کاهش مییابد ) و اطراف آن نیز بواسطه موانع طبیعی مسدود نشده باشد .
▪ وزش باد های محلی موجب نا پایداری هوا میشوند بنا بر این قبل از احداث کارخانه میزان اکسیژن هوا در ساعات مختلف روز و همچنین روز های مختلف رکورد شود و بررسی شود که از پایداری مناسب برخوردار باشد ( میزان ۲۰ الی ۲۱ درصد اکسیژن هوا مطلوب است ).
▪ در منطقه مورد نظر هوای تازه به میزان زیاد وجود داشته باشد .
▪ سقف ها از جنس ضد آب باشند که شستشو راحت تر صورت گیرد .
▪ سیستم های حرارتی و برودتی مناسب در کارخانه وجود داشته باشد .
▪ مولد برق اضطراری متناسب با نیاز کارخانه در نظر گرفته شود .
▪ بهتر است که در ها از جنس نوار های لاستیکی باشند .
▪ حوضچه های ضد عفونی متعدد در ورودی قسمت های مختلف احداث شود .
▪ در کلیه قسمت ها لگن های ضد عفونی دست وجود داشته باشد .
بخاطر داشته باشید که جوجه در آوری خوب همیشه مدیون مدیریت خوب است بنابر این سعی شود که از مدیران با سابقه در امر جوجه کشی استفاده شود . اگر این امر امکان پذیر نشد حتما از مدیران با سابقه مشورت گرفته شود و بصورت بازدیدی از وجود آنان استفاده شود .مدیرانی که در مدیریت کارخانه جوجه کشی موفق میشوند اکثرا مدیرانی هستند که در مدیریت فارم نیز سابقه دارند .
جوجه در آوری خوب علاوه بر عوامل فوق بستگی به عوامل زیر دارد :
▪ نطفه داری تخم مرغ ها که بطور مستقیم با باروری ارتباط دارد .
▪ نژاد و سویه گله مورد نظر .
▪ برنامه مدیریتی گله مورد نظر ( فارم هائی که از یک مدیریت ضعیف برخوردار میباشند از هچ مطلوبی بهره مند نخواهند شد . کاهش هچ همیشه مربوط به کارخانه جوجه کشی نیست و ممکن است فارم هم در آن دخیل باشد . جوجه درآوری بسیار پیچیده است و باید جوانب مختلف آن را در نظر داشت .
▪ کیفیت دان و نحوه تغذیه مرغ ها .
▪ میزان دستکاری تخم مرغ ها در فارم و نحوه انتقال آن به کارخانه جوجه کشی .
▪ میزان دستکاری تخم مرغ ها در کارخانه جوجه کشی و نحوه انبار کردن آن .
▪ نوع دستگاه های ستر و هچر .
▪ نوع تهویه سالن ستر و هچر .
▪ کیفیت پرسنل کارخانه جوجه کشی .
▪ ضد عفونی ها .
مهندس حمید رضا ضیایی – بازار بزرگ کشاورزی ایران