جوجه کشی

!!! توصیه میکنیم قبل از خرید دستگاه جوجه کشی حتمأ به دقت این مقاله را مطالعه کنید!!!

ماشینهای جوجه کشی از نظر ساختار در چند  گروه کلی دسته بندی میشوند:

الف: دستگاههای جوجه کشی ساده

ب: دستگاههای جوجه کشی نیمه خودکار (نیمه اتوماتیک)

ج: دستگاههای جوجه کشی خودکار (اتوماتیک)

گروه الف: ماشینهای جوجه کشی ساده

از یک محفظه ساده با دمای کنترل شده تشکیل شده اند که در این نوع دستگاه ها، کنترل دما معمولآ بوسیله ی یک ترموستات آنالوگ ساده انجام میشود و نوسان دمای حدود ۲ درجه ای دارند، تخمها بصورت دستی چرخانده میشود و تامین رطوبت لازم با یک ظرف آب تامین میشود، کاربرد و کارایی این نوع دستگاه ها بیشتر بصورت آموزشی و آزمایشی میباشد و در اشکال و ساختار متنوعی دیده میشوند، ظرفیت این دستگاهها پایین بوده و از چند عدد تخم بیشتر نیست.

گروه ب: ماشین های جوجه کشی نیمه خودکار یا نیمه اتوماتیک

از نظر ساختار، مشابه دستگاه های گروه اول هستند اما معمولآ کنترل دما بصورت دیجیتال با حداقل نوسان (حدود ۰/۵ درجه) سانتیگراد انجام میگیرد ضمن اینکه در این نوع دستگاهها برای کنترل زمان چرخش از تایمر دیجیتال  و برای چرخاندن تخمها از موتورگیربکس دار با دور پایین و قدرت مناسب استفاده میشود. تامین رطوبت در این گروه نیز بصورت ساده و با ظرف آب استفاده میشود، ضمن اینکه از یک نمایشگر رطوبت آنالوگ یا دیجیتال بهره مند هستند، ظرفیت این گروه از دستگاهها معمولآ کمتر از ۲۰۰ عدد تخم مرغ هست و با توجه به قرار گرفتن چند طبقه در یک محفظه حتمآ باید فن گردش هوا بصورت دائم کار در محفظه تعبیه شده باشد تا اختلاف دما و رطوبت بین طبقات به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.

گروه ج: ماشینهای جوجه کشی خودکار یا اتوماتیک

مشخصات این گروه مشابه گروه قبلی هست با این تفاوت که رطوبت سنج دیجیتال با رله ی فرمان و یک دستگاه تولید رطوبت، و یک سیستم تشخیص دمای بحرانی به همراه فن خروج گرمای اضافی نیز به دستگاه های این گروه دوم اضافه شده است، دستگاه های جوجه کشی نبمه صنعتی و صنعتی با توجه به ظرفیت بالا و لزوم کنترل دقیق عوامل موثر در جوجه کشی باید در زمره ی این دستگاهها قرار بگیرند، لازم به ذکر هست دستگاه های جوجه کشی فول اتوماتیک یا پیشرفته تر نیز به عنوان زیر گروه در همین قسمت قرار میگیرند، در دستگاههای فول اتوماتیک و صنعتی با توجه به حساسیت بسیار بالا و وارد شدن خسارات غیر قابل جبران در مواقع بروز نقص، معمولآ از تجهیزات کنترل کننده مثل کنترل اکسیژن یا دی اسید کربن، سیستمهای هشدار دهنده ی پیشرفته  مثل: آلارم دمای بالا یا پایین بحرانی، آلارم رطوبت بالا یا پایین بحرانی، سیستم ذخیره ی میزان دما و رطوبت، سیستم هشدار بصورت ارسال پیامک یا برقراری تماس با کاربر در مواقع اضطراری، قابلیت فعال کردن سیستم کنترل پشتیبان هنگام از کار افتادن سیستم اصلی در صورت نیاز یا امکاناتی از این قبیل  برخوردار هستند.

متذکر میشود دستگاههای فول اتومات و فول دیجیتال نیز در همین گروه قرار میگیرند.

با توجه به توضیحات بالا میتوان تصمیم گیری لازم را نسبت به ساخت یا خرید ماشین جوجه کشی انجام داد و با آگاهی بیشتر، از سوء استفاده ی  برخی تولید کنندگان و وارد کنندگان دستگاه های نا مرغوب و بروز خسارت به خریداران جلوگیری کرد.

یک دستگاه جوجه کشی خوب چه مشخصاتی دارد؟

دستگاه جوجه کشی خوب و ایده آل از راندمان واقعی بالای ۸۵ درصد برخوردار هست، منظور از راندمان واقعی، راندمان عملی دستگاه میباشد نه راندمانی که فروشنده یا سازنده مدعی اون هست و این راندمان حاصل نمیشود مگر اینکه:

– دستگاه جوجه کشی به سیستم تامین و کنترل دمای دیجیتال با حداقل نوسان (حداکثر ۰/۵ درجه سانتیگراد) و کالیبره شده مجهز باشد، برخی از دستگاهها فقط مجهز به نمایشگر دیجیتال هستند و عملآ در این ماشین ها ترموستات آنالوگ (مکانیکی) نصب شده، نمایشگر دیجیتال دما با ترموستات دیجیتال متفاوت هست.

متذکر میشود در بازار دستگاههای جوجه کشی یا بردهای متنوع کنترل دما و رطوبت با عناوین و نامهای متعدد و گول زننده ای عرضه میشود که عمومآ همه اونها در چند نکته به ادعای سازنده یا فروشنده مثل: اولین، بهترین، علمی ترین، مهندسی ساز ، عرضه شده توسط بزرگترین سازنده یا عناوین تبلیغاتی از این دست، مشترک هستند که البته به هیچ وجه نباید خریداران محترم به این ادعاها اکتفا کنند.

– در دستگاه جوجه کشی سیستم چرخش بصورت مطلوب طراحی شده باشد و موقع چرخش به تخمها ضربات ناشی از وجود لقی در سیستم وارد نشود، همچنین راکها و شانه ها در فواصل معین، با زاویه مناسب و مشخص بین ۳۸ تا ۴۵ درجه چرخش داشته باشند، منظور از زاویه مشخص، ثابت بودن زاویه چرخش در طول دوره ی جوجه کشی هست (برخی دستگاهها به علت طراحی نادرست سیستم چرخش (عدم نصب میکروسوئیچ یا سیستمی مشابه)، زاویه ی ثابتی نداشته و شانه ها در هر بار چرخش در یک زاویه متوقف میشوند. برخی دستگاه ها مجهز به ترنر هستند، تنها مزیت ترنرها اشغال جای کمتر نسبت به سیستم راک و شانه هست، البته مزایای بیشتری دارد اما نه برای خریدار و مصرف کننده بلکه فقط به سود فروشنده! از معایب اون میشه به قیمت تمام شده دستگاه نسبت به نمونه های ساده اشاره کرد بدین ترتیب که این نوع دستگاه ها در هنگام فروش فقط با ترنر یک نوع پرنده عرضه میشود و در صورتیکه مصرف کننده قصد جوجه کشی از سایر پرندگان را داشته باشد باید هزینه چند ده هزار تومانی بیشتری برای ترنر مخصوص هر پرنده پرداخت نماید به عنوان مثال اولآ با احتساب قیمت ترنر مخصوص انواع پرندگان، قیمت تمام شده یک دستگاه ۴۸ تایی مرغ با قابلیت جوجه کشی از بلدرچین (ترنر مجزا)، بوقلمون (ترنر مجزا)، کبک (ترنر مجزا) و شترمرغ (ترنر جدا)،  باید هزینه کلی چند صد هزارتومانی یا بیشتر از یک میلیون پرداخت کرد در صورتیکه در دستگاه جوجه کشی با قابلیت نصب شان های مختلف و استاندارد، مصرف کننده فقط با تعویض یک شان جوجه کشی (بین ۲ تا ۵ هزار تومان) قادر به جوجه کشی از تمام ماکیان خواهد بود.

دوم اینکه در ترنرها معمولآ از تایمر استفاده نشده و اساس کار اونها استفاده از موتور گیربکس دار با دور بسیار پایین است، نتیجه اینکه تمام اجزاء ترنر و موتور گیربکس دار مربوطه بصورت دائم درحال کار هستند و خیلی زود (بطورمیانگین بعد از ۲ یا ۳ دوره جوجه کشی) مستهلک شده و کارایی لازم را نخواهد داشت یا به علت استفاده از قطعات داخلی (عمدتآ چرخ دنده ی) پلاستیکی و نامرغوب چینی بطور کلی از کار خواهد افتاد و عمدتآ پشتیبانی مورد ادعای فروشنده در هنگام فروش به بهانه های مختلف با مشکل مواجه خواهد شد.

بدیهی است ترنرهای اصلی (ساخت آمریکا و اروپا) با قیمتهای بالایی بفروش میرسد که با یک حساب سرانگشتی برای یک دستگاه ۴۸ عددی اصلی (هواباتور- hovabator) با قابلیت جوجه کشی انواع ماکیان باید هزینه ی ۲۰۰ دلاری برای خود دستگاه و هزینه ی ۶۰ دلاری برای هر ترنر البته در کشور مبدآ پرداخت شود که البته برای در اختیار داشتن این دستگاه در ایران باید هزینه ی های حمل و نقل، تعرفه ی گمرکی و سود فروشنده رو به قیمت بالا اضافه کرد.

– در ماشین جوجه کشی رطوبت مورد نیاز و توصیه شده در مورد جوجه کشی تخم پرندگان مختلف، چه در دستگاه های نیمه خودکار و چه در دستگاه های خودکار باید به راحتی تامین و تنظیم شود، رطوبت نقش مهمی در جوجه کشی ایفا میکند و نباید میانگین نوسان رطوبت از ۵ تا ۸ درصد بیشتر باشد ضمن اینکه نمایشگر رطوبت از لازمه های یک دستگاه جوجه هست و دستگاه باید حداقل به یک رطوبت سنج (برای دستگاههای نیمه خودکار یا نیمه اتومات) یا یک نمایشگر و کنترل کننده ی رطوبت  و سیستم تامین رطوبت (برای دستگاههای خودکار یا اتومات) مجهز باشد. در اکثر موارد سازندگان و فروشندگان دستگاه جوجه کشی مدعی عرضه بهترین ماشین های جوجه کشی تمام دیجیتال ایران هستند اما بعد از بررسی فنی خلاف این ادعا ثابت میشود به نحوی که نه تنها ماشین جوجه کشی مورد ادعای ایشان مجهز به سیستم تامین رطوبت اتوماتیک نیستند بلکه وجه جداگانه ای برای نصب یک رطوبت سنج آنالوگ ساده یا نمایشگر رطوبت دیجیتال از خریدار دریافت میشود!!!

– در دستگاه جوجه کشی باید سیستم تهویه مناسب برای خروج گازهای مضر ناشی از تنفس جنین همچنین ورود اکسیژن مورد نیاز تخمها در دستگاه پیش بینی شده باشد، بدیهی است تهویه بیشتر از حد نیاز باعث مصرف انرژی بیشتر و تهویه ناکافی باعث بروز خسارت ناشی از خفگی خواهد شد.

در یک دستگاه جوجه کشی خوب نکات دیگری هم به لحاظ فنی باید مورد توجه قرار بگیرد مثل:

۱- امکان ضد عفونی ساده ی اجزای اصلی مرتبط با تخم ها، جنین و جوجه

۲- دسترسی ساده به ظرف آب و …

۳- گردش هوای مناسب و عدم وجود اختلاف دمای خیلی زیاد و مشهود در طبقات دستگاه (حداکثر اختلاف دمای قابل چشم پوشی بین طبقات و بطور کلی قسمتهای مختلف محفظه حدود ۰/۲ تا ۰/۳ درجه سانتیگراد میباشد)

۴-  بدنه مناسب از نظر عایق بودن و استحکام لازم به نحویکه به مرور زمان دچار از هم پاشیدگی نشود.

۵- بکار بردن جمله ی  “ستر و هچر همزمان” هیچ توجیهی از نظر فنی و علمی ندارد زیرا چه از نظر علمی و چه به لحاظ عملی شرایط ستر و هچر متفاوت هست ضمن اینکه بعد از تفریخ، هچ  یا  بیرون آمدن جوجه از تخم، محیط دستگاه جوجه کشی به شدت آلوده شده و بلافاصله بعد از اتمام یک دوره جوجه کشی باید نسبت به خارج کردن ضایعات و شستشوی سبدهای هچر و ضد عفونی کامل دستگاه اقدام کرد که این مقوله با قابلیت “ستر و هچر” همزمان مغایرت داشته و امکانپذیر نیست مگر در شرایط خاص …

توضیح مناسب برای اکثر دستگاه های جوجه کشی موجود در بازار، بکار بردن جمله ی  “قابلیت استفاده مجزا بصورت ستر و هچر” میباشد.

در پایان لازم میدانیم توجه خوانندگان محترم رو به این نکته جلب کنیم که فروش یک دستگاه جوجه کشی به نوعی ایجاد یک تعهد برای فروشنده در قبال خریدار برای انجام راهنمایی ها و پشتیبانی لازم است، تعهدی که متاسفانه اکثر سازندگان و فروشندگان دستگاه جوجه کشی علیرغم تبلیغات گسترده قبل از فروش، از زیر بار آن شانه خالی کرده یا هنگام نیاز به پشتیبانی عملآ با عنوان کردن شروط متعدد این تعهد را بلا اثر کرده یا اینکه خریداران با محاسبه ی هزینه ها بطور کلی از پیگیری خدمات گارانتی منصرف میشوند و با تجربه ی کسب شده  اقدام به تعویض  قسمتهای مختلف دستگاه با نمونه های مطمئن تر ولو با قیمت بیشتر میکنند، در بیشتر موارد مشاهده شده که فروشنده یا سازنده، یک دستگاه جوجه کشی ساده یا نیمه اتومات را به جای دستگاه فول دیجیتال یا فول اتومات به مشتری معرفی کرده و فروخته است و موردی عینی که تجربه شخصی نگارنده هست، فروشنده در یک نمایشگاه بین المللی و معتبر دام و طیور آگاهی لازم از نظر اتومات بودن یا نیمه اتومات بودن محصول عرضه شده توسط خودش را نداشت و با اطمینان خاطر کامل یک دستگاه جوجه کشی نیمه اتومات ابتدایی با یک نمایشگر رطوبت ساده آنالوگ را به عنوان اولین و بهترین دستگاه جوجه کشی فول اتوماتیک ایران! به بازدید کنندگان معرفی میکرد لذا لازم است صرفآ به تبلیغات فروشنده یا عرضه کننده توجه نشود و ملاک اصلی برای خرید، قابلیتها و پارامترهای فنی دستگاه قرار بگیرد.

منبع: گروه تحقیقات و آموزش رویان گستر